Albert Breyer

Albert Breyer (* 2. Januar 1889 in Żyrardow; † 11. September 1939 in Warschau) weer en poolsch-düütschen Schoolmeester un Ethnografen.

Breyer is 1889 in Żyrardow as Söhn vun Gustav Ferdinand Breyer un Berta Schön boren un dor ok op Volksschool wesen. Bet 1905 weer he op de Hannelsschool in Lodz. 1906 hett he an de Alexander-School in Tomaszew sien Prüfung to’n düütschen Schoolmeester an de Volksschool maakt un weer denn Schoolmeester an verscheden Volksscholen in de Ümgegend vun Lodz. Vun 1906 bet 1908 an en Privatschool in Koluszki un denn bet 1910 an en Privatschool in Lodz. Bet 1913 weer he denn an de Dörpschool in Leosin un hett 1912 dat Lehrerseminar kumplett afslaten. 1914 warrt he na’n Zar sien Armee intagen un maakt op de Kadettenanstalt in Sankt Petersborg en Utbillung to’n Offizier. 1915 un 1916 arbeidt he wedder as Schoolmeester, nu an de School vun de düütsch-evangeelsche Gemeen in Petersborg. In Petersborg deit he 1916 ok sien Fro Adele Raths heiraden. He geiht op dat Lehrerinstitut in Petersborg un dröff denn ok op Middelschool ünnerrichten. De Russ’sche Revolutschoon beleevt he mit sien Fro un sien Söhn in Chakow. Nadem he na Polen trüch is, fangt he 1918 as Schoolmeester in de Volksschool vun Brzeziny an. In’n Poolsch-Sowjetschen Krieg 1920 hett he sik freewillig mellt. He dee na’n Krieg an de Middelschool in Zgierz arbeiden. In disse Tied grünnt he den Düütschen Volksverband in Polen mit un schrifft ok för de Tietschrift Volksfreund. He is ok mit dorbi, as de Düütschen as Gegenpart to de poolsch präägte evangeelsch-augsborgsche Kark in Polen en evangeelsch-luthersche Freekark grünnen wüllt. Dör dit vele polietsche Engagement smiet se em denn aver 1925 as Schoolmeester in Zgierz rut. 1926 bet 1934 is he Schoolmeester an de School in Sompolno. 1929 maakt he denn ok sien Prüfung to’n Lehrer för’t Gymnasium. In disse Tied fangt Breyer ok an, dör Polen to wannern un de düütschen Dörper to besöken. He snackt veel mit Pastoorn, Schoolmeesters un de Dörpschulten un leest sik in de Archiven vun de Öörd rin. So sammelt he veel Material to de Volkskunn vun de Düütschen in Polen un över de Siedlungsbewegungen vun de Düütschen. 1934 warrt de School in Sompolno vun’n poolschen Staat in en private Volksschool ümwannelt un Breyer warrt Rekter vun disse School. He is aver noch jümmer veel polietsch aktiv un engagiert sik bi’n Stried üm dat poolsche Karkengesett. He kummt sogor vör Gericht, he harr dat Gesett verächtlich maakt. Breyer warrt twors freespraken, aver 1937 smitt em de School rut, he weer polietsch untoverlässig. He kann keen Stell as Lehrer wedderfinnen un geiht 1938 na Posen, bi de Düütsche Bökeree vun Kurt Lück to arbeiden. He schrifft nu veel Artikels to dat düütsche Volksdom in Polen. As de Twete Weltkrieg anfangt, warrt he wedder as Soldat intagen. Aver al in de eersten Kriegsdaag warrt he verwunnt un kummt in’t Lazarett na Warschau, wo he an’n 11. September 1939 doodblifft.

1940 hett he noch postum den Copernicus-Pries vun de J.-W.-Goethe-Stiftung kregen.