Röömsch Riek
From Wikipedia, the free encyclopedia
Röömsch Riek, latiensch Imperium Romanum (vun dat Staatsrecht her weer de antike Naam „Senatus Populusque Romanus“ (S.P.Q.R.): „De Senaat un dat röömsche Volk“) is de Naam för de Länner un Gemarken, de twuschen dat 8. Johrhunnert v. Chr. un dat 7. Johrhunnert n. Chr. vun de Römers, vun de Stadt Rom oder vun den röömschen Staat regeert wurrn sünd. Ganz klaare Sche’en na de vörröömsche Tied un ok na dat Riek vun Byzanz hen könnt dor nich bi tagen weern. De Aart vun de Herrschop in dat Riek hett sik mit de Johrhunnerte mehrmols ännert. Toeerst is dat en Monarkie ween. Denn is dat umwannelt wurrn in ene Republiek un noch later in en Kaiserriek. As dat unner Kaiser Trajan in’t Johr 116 an’n gröttsten ween is, hett sik dat Röömsche Riek utreckt över Länner up dree Kontinente rund um de Middellannsche See to. Dat lang vun Gallien un grote Deele vun Britannien bit to de Gemarken rund um de Swarte See to hen.
Hannel, Kunst un Kultuur hefft in de Tied vun dat Riek in Deele vun sien Rebeet up en unbannige Hööchde stahn. Dat scholl noch Johrhunnerte duern, ehr in Europa un Noordafrika wedder so veel Lüde leven döen.
Dat Riek hett en groten Infloot harrt up de Länner, wo dat över regeern dö, man ok över siene Grenzen weg. In de ööstliche Hälft hett sik de röömsche Kultuur mischt mit greeksch-hellenistische un orientaalsche Elemente. De Westen vun Europa is latiensch wurrn. Latiensch is Amtssprake in dat ganze Riek ween, ofschoonst ok annere Spraken nich unnergahn sünd. Sunnerlich de Ooltgreeksche Sprake is, in’n Osten vun dat Riek as Lingua franca, in’n Westen un an den röömschen Hoff as Spraak vun Kultuur un Bildung veel bruukt wurrn.