Französche Militär- un Politikföhrer, Kaiser From Wikipedia, the free encyclopedia
Napoléon Bonaparte [na.pɔ.le.ɔ̃.bɔ.na.ˈpaʁt] (* 15. August 1769 in Ajaccio up Korsika; † 5. Mai 1821 up Sankt Helena), weer een franzöösch General, Politiker un Kaiser.
Napoleon is as Söhn vun Carlo Buonaparte (1746-1785) un Laetitia Ramolino (1750-1836) up Korsika upwussen. 1778 is Napoleon na een högere School na Autun in Frankriek gahn, üm franzöösch schnacken to lehrn (up Korsika hebbt se italieensch schnackt). Na een Jahr güng he na een Kadettschool in Brienne, wat ook in Frankriek liggt. Door hett he 1786 sien Avsluss as Offzeer maakt un is Leutnant wurrn - blots 16 Jahren wer he denn old.
As 1789 de Franzöösche Revolutschoon loosgüng, weer Napolen bi een Regiment bi Dijon. He is ook glieks na de Republikaners un Jakobiners henlopen, de den König vun Frankriek köppen wullen. He is aver ook faken na sien Heimoot Korsika fohrt. Weil he jümmers to lang weg wer, hett de Armee em 1792 rutschmeten. Dat duerte aber nich lang, denn hebbt em as Hauptmann trüch nahmen. Liekers is wedder utneiht, üm wat för de Unafhängigkeit vun Korsika to doon, watt aver nich klappt hett. Nun möss he bi lüttschen sien Beroop as Offzeer nakamen un is 1793 mit 24 Jahren General wurrn.
1796-1797 weer de Feldtoog na Italien (Eerste Koalitionskrieg) . In düsse Tied hett Napoleon anfangen nee Kriegstechniken antowennen, sien Gegner Öösterriek kunn nich gegenan kamen un harr verlorn. De Öösteriekers mössen nageven un Deele vun Italien gehöörten nu na Frankriek to.
De Franzoosen wulln nu geern Grootbritannien angriepen, aver dat hebbt se bleven laten. Daför hebbt se mit Napoleon 1798 versöcht Ägypten intonehmen. Dat hebbt sick de Osmanen nich gefallen laten un 1801 sünt de Franzoosen wedder ut Ägypten afhaut. Twischentiedlich is Napoleon Konsul wurrn un harr nu ook wat in de Politik to seggen. Nu köm een nee Krieg gegen Russland, Öösterriek un Grootbritannien (Tweete Koalitionskrieg), den he 1801 bi de Schlacht vun Hohenlinden (Bayern) wunnen hett.
1804 hebbt de Franzoosen Napoleon to'n Kaiser vun Frankriek wählt un he hett sick de Kroon süms upsett. De Paapst künn blots tokieken. 1805 is he ook König vun Italien wurrn. Nu kööm de neegste Krieg, dütmaal gegen halv Europa: Russland, Grootbritannien, Öösterriek, Sweden un Neapel (Drütte Koalitionskrieg). Düssen Krieg hett Napoleon bi de Schlacht vun Austerlitz 1805 wunnen un de Öösterriekers mössen all wedder lütt bigeben. De Briten hebbt Napoleon siene Flotte bi Trafalgar twei schaten, aver dat ännerte nix an Frankriek sien Influss in Europa.
1806 harrn sick Prüßen un Russland tohope daan un Napoleon hett bit 1807 de prüßische un russische Armee in de Schlachten vun Jena, Auerstedt, Prüßisch Eylau un Friedland wunnen. Nu mössen ook de Prüßen un Russen bigeven. Nu weer halv Europa unner de Fuchtel vun Napoleon. 1808-1809 hett Napoleon in Spanien un Portugal rumort un Öösteriek füng all wedder Knies mit Frankriek an. Aver dütmal is Öösterriek Bündnispartner vun Frankriek wurrn - Napoleon harr de Prinzessin, Marie-Louise von Öösterriek, heiraat. 1806 füng Napoleon mit de Kontinentalsperr gegen Grootbritannien an. He wull dat Inselriek wertschaplich schan. Dat güng bit 1814.
Nu weer Russland de neggste Gegner un et kööm ton Krieg, de een Katastroph för Napoleon warrn schull. 1812 is he bit Moskau kamen, aver de Russen harrn siene Armee twei schlahn un Napoleon möss trög na Frankriek. Vun 675.000 Suldaten sünd blots 18.000 Suldaten över bleben. Nu hett Europa trög schlahn un Frankriek wer 1814 an Enne.
De Franzoosen harrn genoog vun Napoleon un verbannten em in´n Aprell 1814 na de Insel Elba in de Middellannsche See. Märt 1815 kööm he na aver na Frankriek trög un füng een nee Krieg gegen sien ole Gegner an. De hebbt sick glieks tohoope don un et kööm to de Slacht bi Waterloo. Wedder hett Napoleon verloorn. Dat weer de lesste Schlacht vun Napoleon un dat Enne vun siene Karrier. Dütmal hebbt se em na Sankt Helena verbannt wo he 1821 doot güng. 1840 hebbt se sien Liek na Paris bröcht. Vandaag kann een sien Sarkophag in´n Invalidendom bekeeken.
Napoleon harr söben Bröers un Süsters, de he deelwies to Fürsten un Könige maakt hett:
Fiev annere Broers un Süsters sünd as Kinner storben.
He wer mit twee Froonsminsche verheiraat:
Napoleon harr ook een poor Leevste:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
