From Wikipedia, the free encyclopedia
Keze is een voedingsmiddel dat emääkt wört van melk. Bi'j 't mäken van keze wörren de vaste stoffen in de melk (eiwitten, vetten en mineralen) eskeiden van 't vocht. Der wört stremsel, zoersel en zolt bi'j de keze edaon tiedens de bereiding. In keze zit veural veul calcium, mär ook de vitemines A, B en D. Keze wört vanolds ezien as ien van de veule typisch Nederlaanse preducten die väke naor 't butenlaand uut-evoerd wörren.
De eerste stap bi'j 't mäken van keze is 't stremsel en zoersel bi'j de melk doen. Ierdeur gaon de eiwitten, veural 't caseïne, in de melk samenklonteren, waorbi'j 't vet en vocht in-esleuten wörren. Zo ontstäät 't vrongel. In 't zoersel zit de melkzoerbacterie Lactococcus, de 'bolvormige melkbacterie'. Stremsel wört e-ääld uut de maagin-old van jonge dieren, bi'jveurbeeld van kalvers of kunstmaotig emääkt.
De witte, nog slappe vrongel die nog mär een paor uren epärst is, wördde vrogger väke egeten in Amsterdam as meikeze. Now is meikeze zwat niet meer te kriegen, umdat der niet zoveule liefebbers van bin.
Iernao wört deur snieden en verwärmen zo veule meugelijk vocht uut 't vrongel eknepen. 't Of-etapte vocht iet wei. In de wei zitten nog weerdevolle stoffen en wört bi'jveurbeeld in dierenvoer gebruukt, mär ook in sommige frisdranken.
't Vrongel wört in een vatte edaon en veerder sämen-epärst. Daornao wört 't vrongel in zolt wäter edaon ('t zogeneumde pekelbad). 't Zolt dat in de keze dringt bevordert de korstvorming, de stevigeid, de smääk en ook de oldbääreid. Een febriekskeze blieft langer in de pekel liggen as een echte boerenkeze; daordeur verliest de keze meer vocht en wört 't zolter. Een gewone Goudse febriekskeze zit op ongeveer 3,5% zolt, een febriekskeze met 25% minder zolt (Maaslander) op ongeveer 2,5%, en een boerenkeze op ongeveer 2%.
De keze is nao 't pekelbad nog slap en ef niet veule smääk. Deur de keze te laoten riepen wört 't steviger. De rieping duurt vier weken tot ien jaor. Oe langer de keze riept, oe meer smäken evormd wörren. De mieste Nederlaanders ebben een uut-espreuken veurkeur veur keze met een bepaolde riepingstied. Um de riepingstied van een keze an te geven bestaon der verskillende benämingen. Disse benämingen bin weer-egeven in de onderstaonde tebel.
| Benäming | Riepingstied |
|---|---|
| Jonge keze | 3 weken |
| Jong belegen | 10 weken |
| Belegen | 4 maonden |
| Extra belegen | 8 maonden |
| Olde keze | 12 maonden |
| Overjaorige keze | 16 maonden of meer |
 |
Commons: Keze - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden. |
 |
Dit artikel is eskreaven in et sallandske dialekt van Gällemunigers. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
