De Angelsassen warn volgens wat geskiedkeundigen n koppel Germaanse stamn dee't tusken t 5de joarhoonderd en t joar 1066 t oostn van Groot-Brittanje invöln en koloniseern, en heanig an n keuninkriek opbouwn.[1][2] n Term Angelsassies wörd ook wal gebroekt vuur de Engelsen vandaag n dag, en vuur de sproake wat in dee tied ontsteund oet de dialektn van de Angeln en t Ooldsassies van de Sassen, namelik t Oold Engels. Disse sproake wör ook in t zuudoostn van Skotlaand esprökn.[3]
n Benediktiener monnik Bede skreef in t 8e joarhoonderd det de Engelsen noakommelingn warn van dree Germaanse stämme: [4]
- De Angeln, dee't wellicht oet Angeln in t hudige Duutslaand kömn. Bede skreef at öarn heeln stam doar vorttreuk,[5] en n löag laand achterleutn. n Naam Engelaand ("Engla Land" of "Ængla land") keump van dissen stam.[6]
- De Sassen, oet Niedersachsen in t hudige Duutslaand en Noordoost-Nederlaand.
- De Jutn, woarskienlik van Deenske Jutlaand.
t Oold Engels, öare sproake, was of eleaidt van de Ingvaeoonse West-Germaanse sproakn, en gröaidn later töt Middel Engels van t 11de joarhoonderd. Oold Engels was verdeeld in veer heuwddialektn: West Sassies, Mersiaans, Noord Umbries en Kents.
Woardherkomst
n Naam Angelsassen steet al in haandskriftn oet de tied van Alfred n Grootn, den't vuur zikzelf regelmoatig n titel Rex Anglorum Saxonum en rex Angul-Saxonum gebreuk (keuning van de Angelse Saxen).[7] De Oold Engelse terme ænglisc ('van de Angeln') en Angelcynn (Angelvolk) verwees al lange nit mear noar de oorsproonkelike Angeln as ofzeunderlik volk van de Sassen, zo as eerst wal t geval was. In t vrogste geval verwees det noar t Germaanse volk in t noordn van Duutslaand wat zik in Brittanje verstigen in t 5de joarhoonderd. De oorsproonkelike Keltiese Britn, dee't beaide in Latien en Kymries skreewn, neumn de invallers 'Saxones' en 'Saeson'. t Woard Saeson is vandaag n dag nog aait t moderne Kymriese woard vuur t Engelse volk.[8] Ook in t Skots Kelties en Iers is t Sasannach en Sasanach.
t Lik dr op det n term Angli Saxones op t vastelaand al n joarhoonderd vuur Alfred's tied eskreewn wör, duur Paul n Dekaan, geskiedkeundigen van de Lombardn. Woarskienlik deed he det um n oonderskeaid te maakn tusken de Engelse Sassen en de vastelaandssassen (de ealdseaxe, ofwal oold Saksen).
De Angeln kreegn öarn naam van öar geboortelaand Jutlaand, Angul (wat rechtevoort Angeln is). Dit stuk laand hef de vörm van nen hoakn (Oold Engels: angel, angul, "vishoakn", vgl. ook t Hoogduuts: Angeln, "hengeln").
Geskiedenisse
.JPG)
De geskiedenisse van de Angelsassen löp roewweg vanof t eande van de Romeinse oawerheersing in Brittanje, toen't verskeaidene Angelsassiese keuninkriekskes vörmd wördn, töt an de Normandiese Vereuwering van Engelaand duur de Normandiërs in 1066.
Oorsproonk (400–600)
De verhuuzing van de Germaanse volker noar Brittanje vanoet wat rechtevoort Noord-Duutslaand en Noordoost-Nederlaand is en zudelik Skandinavië ligt vaste vanof t viefde joarhoonderd. Baseerd op Bede's Historia ecclesiastica gentis Anglorum wörd t intrekkende volk normaal aait opdeeld in Angeln, Sassen en Jutn, mer öare saamnstelling was nit zo rechtlienig. Dr köant ook heel good Freesken en Fraankn bie hebn ewest. n Angelsassenkroniek hef woarskienlik vermeeldingn van de verhuuzing van disse stämme noar Brittanje.
Heptarchie (600–800)
De kerstening van de Angelsassen begun in 597 en wör zo'n betn of eroondt in 686. Gedoernde t zeuwnde en achtste joarhoonderd verskeuf de macht nog wal es n moal tusken de verskilnde keuninkriekn. Bede skrif at Aethelbert van Kent teegn t eande van t zesde jaorhoonderd oawerheersen, mer doarnoa verskeuf t richting Mersië en Noord-Umbrië. Aethelbert en n antal van zinne opvolgers of aandere keuningn wördn ezeen duur de aandere keuningn as Bretwalda (hearser oawer Brittanje). De zoneumde Mersiaanse Oawerheersing doern t achtste joarhoonderd, mer t was nit konstant. Aethelbald en Offa van Mersië, de twee stoarkste keuningn, kreegn ook hoog anzeen. Disse tied wör in t verleedn wal beskreewn as Heptarchie, mer dissen term wörd duur wetenskoppers nit mear gebroekt.
t Woard wör gebroekt umdet de zeuwn keuninkriekn Noord-Umbrië, Mersië, Keuninkriek Kent, Oost-Anglië, Essex, Keuninkriek Sussex en Keuninkriek Wessex de belangriekste deeln van zuud Brittanje warn. Niej oonderzeuk hef oetweezn at de theoriejn van de 'heptarchie' nit op bewies baseerd zeent, en t is völle woarskienliker at de macht hen en wier skeuf tusken de keuninkriekn. Dr kömn in disse tied nog n poar aandere belangrieke 'keuninkriekskes' bie: Hwicce, Magonsaete, Keuninkriek van Lindsey en Middel-Anglië.
Vikingtied en Normandiese Vereuwering (800–1066)
In t neegnde joarhoonderd wördn de Vikings n groot probleem. Alfred n Grootn zinne oawerwinning bie Edington in Wiltshire in 878 brachen tiedelike vrea, mer umdet de vikings York (jorvik) in haandn hadn, kreegn de Deenn aal mear voot an de groond in Engelaand.
Wat van eerste groepn intrekkers warn van Deensen ofkomst. t Wörd algemeen an enömn det ze öar hoeslaand verleutn umdet öar t Kristndom op edrungn wör. Vuurtieds warn dr weanig anwiezingn det ze zoln komn, dus ze hadn weainig of zelfs helemoal gin wierstaand van de lokale inwonners. Ze völn verskeaidene plekn in Engelaand an, mer det leek allemoal willekurig en mer heel of en too. Ze völn bievuurbeeld dree plekn an; Hampshire, Thanet en Cheshire roond 980, mer doarnoa bleef t zes joar laank heanig. t Meest neumensweardige was det Engelaand in disse tied vuur t eerst met diplomatiek gesteggel met Normandië te maakn kreeg.[9]
Zommer 990 wördn ze geweelddoadig teegn mekoar. Öar verskel wördn zo groot det paus Johannes XV ne beskoarmde ofveardiging met n vreadesverdrag mos steurn um t gevecht te stopn. Um de Karstdeage van 990 wör t verdrag vuurlegd bie Keunink Ethelred, woernoa't al rap n stel ofspraakn emaakt wördn dee't wier noar n Hartog van Normandië steurd wördn. De ofspraak was det ginne van de beaidn vriendskopn zol maakn met n aandern zinne viejaandn, en ze zoln de skade repareern dee't beaide partiejn van mekoar te liedn hadn ehad [9]
Ne belangrieke ontwikkeling was n opkomst van t keuninkriek Wessex; teegn t eande van Alfred's hearskoppieje was hee anerkeand duur völle keuninkriekn as n heugsten keunink. Æthelstan was n eerstn keunink den't hearskoppieje kreeg oawer wat later "Engelaand" wör.
Teegn t eande van t tiende joarhoonderd begunn ze vanoet Skandinavië opniej noar Engelaand te kiekn, met de vereuweringn van Sweyn van Denemoarkn en den zinn zönne Knoet n Grootn. Teegn 1066 warn dr dree hearn dee't recht eesken op de Engelse trone, wat leaidn töt twee invasies en de Slaagn bie Stamford Bridge en de Slag um Hastings. Den lestn slag beteekn t eande van de Angelsassiese hearskoppieje en de vervanging van Angelsassiese duur Normandiese adel.
Noa de Normandiese Vereuwering
Noa de vereuwering wör de Angelsassiese adel verbann of wördn zelf bie t boernvolk evoognd.[10] t Wörd eskatt at mer 8 perseant van t laand nog duur Angelsassen beheard wör teegn 1087.[11] Völle van de Angelsassiese adelikn vluchn noar Skotlaand, Ierlaand, en Skandinavië. [12][13] t Byzantiense Riek was geleefd bie völle soldoatn, umdet ze doar huursoldoatn tekort hadn.[14] De Angelsassen wördn n belangriek deel van de Varangiaanse Garde, töt dee tied heuwdzakelik ne Skandinaviese eenheid, van woeroet de keaizer's liefwacht selekteerd wör. Dit bleef nog zo töt an t 15de joarhoonderd. [15] De bevolking van Engelaand bleef skoonwal heuwdzakelik Angelsassies. Vuur öar veraandern dr weainig, behaalve det öare Angelsassiese hearn vervöngn wördn duur Normandiese hearn.[16]
Kultuur
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
