Jöädendom
From Wikipedia, the free encyclopedia
Et jöädendom is et gelöyv van et jöädske volk, et is eyne van de vrogst unståne godsdeensten dee mar eyne god earen doot. Monotheïsme wördt sou een godsdeenst enöömd. Vandage den dag besteyt et altyd noch en wörd et altyd noch beleaden, vöäral in Israël.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Menorah7a.png)
Et jöädendom kan neet makkelik in westerske hökkyns estopped wörden sou as religy, rasse, etniciteit of kultuur, ümdat jöäden oaver et jöädendom pråt med 4000 jår geskydenisse in et achterhöyvd. Gedürende dit tydpark hebbet jöäden slavernye, chaos, theokraty, verövering, besetting en ballingskap medemaked en bint see in kontakt eweasd en beïnvloded döär et olde Egypte, Babylonie, Persie, et greekske hellinisme, eavenas moderne beweagingen sou as de Verlichting, et socialisme en de opkümst van et nationalisme.
Jöädse geskriften en heur geskydenisse is vake brüükt döär aandere luu as historiske fundament, dår bint aandere religys döär onståne, zo as twey heyle bekenden: Christendom en Islam.
Jöäden hebt 'n paar boken wår see heur gelöyv op baseert (Torah), en see besittet boken dee bint onståne når anlieding van disse Torah, later op eskreaven döär de sou enöömde profeten (Neviiem) en geskydenisse vertellende de boken (Chetoeviem). Et totaalplaatie van disse boken nöömt se (Torah + Neviiem + CHetoeviem =) TeNaCH. Dårnåst hebbet se noch de Talmud. Dit is 'n versameling van hunderd of düüsenden jår olde opmarkings van rabbi's oaver de Torah.
De Torah bint de boken dee döär Mosje esskreaven bint, når interpretaty van God. De Torah kümt gedeyltelik oaverhen med de eyrste vyv bybelboken van de christenen. Al bint de verskillen van interpretaty en vertaling tüsken jöäden en christenen te grout üm se dichte by mekare te setten. Sou willet de meyste jöäden et ouk. See segget dat christenen neet med hünne heilige boken ümgåt wår as see vöär bedoold bint.
In dit artikel wördt alleane de hebreywske namen van de personages en neet de vertaling van üüt de christelike bybel gebrüked.