'E Griece colonizzajeno pe' primme 'o sud d' 'o paese (Magna Grecia), ma 'a penisula era già abbitata 'a assaje tiempo da atre populazzione (Etrusche, Latine, Sannite, Venete, Osce e atre). C' 'a nascita e l'ascesa ô potere 'e Romma, ll'Italia se truvaje p' 'a primma vota unificata e canuscette nu periodo 'e splendore et prusperità. Cu l'invasione d' 'e berbare, l'Impero Romano capitulaje et accumenciaje pe l'Italia, comme pe tutta l'Europa, et forze pe 'o munno sano, 'o Medioevo. 'Ind'e primme siecule d' 'o Medioevo 'a penisola canuscette pe primma 'a duminazzione gotica, po' chella bizzantina,et 'nfino chella lungubarda. 'E lungubarde conquistajeno mano mano quase tutta ll'Italia peninsulare, ma venetteno scunfitte 'a Carlo Magno verzo 'a fine 'e l'VIII sec. d. C.. Verzo l'anno 1100 ll'Italia d' 'o sud canosce 'a duminazzione nurmanna, 'o centro è guvernato d' 'o Stato Pontificio e ô norde se sviluppano 'e "comune". 'Ind'a 'sto périodo l'Italia se trova finalmente in prosperità e 'ngarra ad mantener na certa innipennenza.
'Int'a 'sto periodo 'e comune d' 'o nord se scontrano cu' ll'Impero e se fanno guerra 'nfra lloro 'int'a Lotta pe' ll'investiture tra 'o Papa e ll'Imperatore, 'o sud, mméce, prospera sotto 'o guverno d' 'e nurmanne. Ad dopp' 'a caduta d' 'o Regno nurmanno ô Sud Italia, 'o vène conquistato 'a ll'Angiuine, et 'a Sicilia, 'a ll'aragunese. Ô Nord, mméce, 'e comune addeventano signurie, se sviluppa ancora 'e cchiù 'o cummercio et nasceno 'e primme banche. Fernuto 'o Medioevo, c' 'a scuperta 'e l'Ammėreca, ll'Italia se trova spartuta tra 'e putenze cumunale ô Nord, 'o Stato Pontificio ô centro et ll'aragunise a Napule et â Sicilia. 'Sto périodo va' sott' 'o nomme 'e Rinascimento et véde l'Italia comme 'o meglio centro 'e sviluppo artisteco e culturale 'e tutta ll'Europa, specialmente 'a Toscana e 'o Nord Italia. Chisto però è pure 'o periodo d' 'e Guerre d'Italia, ca vedeno 'a penisola comme terra 'e conquista pe' 'e putenze furastiere. A partir 'a 'sto periodo tutta 'a penisola, 'a fora 'e Venezia, se truvarrà mano mano sotto 'a duminazzione diretta o indiretta d' 'e spagnuole o d' 'e francise. Aroppo a quase quatto siecule 'e dominazione furastiera, però, ll'Italia arretruova ll'unità ch' 'o Risurgimento (mità d' 'o XIX sec.) e ch' 'e guerre 'e nnipennenza avviate d' 'e Savoia d' 'o Regno 'e Sardegna. Ll' unità fuje ô 1861, e ô 1870 pure Roma trasette a ffà parte d' 'o neonato Regno d'Italia. 'E Savoia guvernarranno l'Italia 'nfin'â Siconna Guerra Mondiale quanno, doppo pure 'a caduta d' 'o guvierno fascista 'e Benito Mussolini, 'ind'o 1946, aroppo 'o Referendum Repubblica-Monarchia, s'arriva a chella ca pure mò è 'a Repubblica Italiana.
Italia
Visita 'o Purtale Italia
