عثمانی
اتا ترکی-اسلامی کشور / From Wikipedia, the free encyclopedia
عثمانی دولت، یا عثمانی امپراطوری، که ویشته عثمانی نون جه اشناسی وانه، (عثمانی ترکی جه: دَوْلَتِ عَلِیّهٔ عُثمَانِیّه) که مسلمین، هندیان و چینیون گوتنه وه ره: روم، ات مسلمان امپراطوری بییه که چن قرن گت ناحیهئون اروپاِ جنوب شرق، آسیاِ غرب، و آفریقا شمال، ره کنترل کارده. غز قبایل رئیس، ینن ابّل عثمان، میلادی سیزدهوم قرنِ اواخر، سوگوت دله تأسیس هاکارده وه ره.[4][5] ۱۳۵۴ سنه، بالکان ره بئیته و بورده اروپا دله؛ اینتی عثمانی اتتا بینالقارهای قدرت بیّه. تا ۱۴۵۳ سنه، عثمانیون بئیتنه کل امپراتوری روم شرقی قلمرو ره و قسطنطنیه فتح توسط محمد فاتح په، هاکاردنه شه نیشتنگا این شهر ره.[6]
دَوْلَتِ عَلِیّهٔ عُثمَانِیّه | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شعار دولت ابد مدت | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
عثمانی، شانزدهم قرن دله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پایتخت | سوگوت (۱۲۹۹ – ۱۳۲۶) بورسا (۱۳۲۶ – ۱۳۶۵) ادرنه (۱۳۶۵ – ۱۴۵۳) استانبول (۱۴۵۳ – ۱۹۲۲) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
زبان(ها) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مذهب |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
دولت |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
سلطان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ۱۲۹۹–۱۳۲۳ | ابّل عثمان (ابّل) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ۱۹۱۸–۱۹۲۲ | شیشوم محمد (آخر) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
خلیفه | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ۱۵۱۷–۱۵۲۰ | ابّل سلیم (نخستین) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ۱۹۲۲–۱۹۲۴ | دوییم عبدالمجید (واپسین) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اعظم وزیر | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ۱۳۲۰–۱۳۳۱ | علاء الدین پاشا (نخستین) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ۱۹۲۰–۱۹۲۲ | احمد توفیق پاشا (آخرین) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
قانونگذار | عمومی مجلس | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- منتصبان | اعیان مجلس | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- هوجیبئییون (منتخبون) | مبعوثان مجلس | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تاریخچه | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- عثمانی دولت تأسیس | ۱۲۹۹ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- فترت زمان | ۱۴۰۲–۱۴۱۴ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- گت بئیین | ۱۴۵۳ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- مشروطه ابّلین گادر | ۱۸۷۶–۱۸۷۸ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- مشروطه دویمین گادر | ۱۹۰۸–۱۹۲۰ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- تورکیه جمهوری تأسیس | ۲۹ اکتبر ۱۹۲۳ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- پایان خلافت عثمانی | ۳ مارس ۱۹۲۴ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
جمعیت | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- حدود ۶٬۵۰۰۰۰۰ [3] | ۱۴۵۱ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- حدود ۱۱٬۶۹۲۴۸۰ | ۱۵۲۰ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- حدود ۳۰٬۰۰۰۰۰۰ | ۱۶۸۳ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- حدود ۳۵٬۳۵۰۰۰۰ | ۱۸۵۶ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- حدود ۲۴٬۰۰۰۰۰۰ | ۱۹۱۲ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پیل یکا | عثمانی لیره | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
هیفدهوم و شانزدهم قرن دله، عثمانی شه گسترهی اوج دله، سلطان سلیمان قانونی گادر،[7] ات چندفرهنگی و چنزوونی دولت بییه که اروپا جنوبشرق، قسمتونی مرکزی اروپا و غربی آسیا جه و قسمتونی شرقی اروپا و قفقاز و اعظم قسمتون اروپای شمالی و آفریقا شاخ جه ره کنترل کارده.[8] هیفدهوم قرن شروع بئیین گادر، این دولت ۳۲ ولایت و اتخله دستنشانده دولت داشته که این دستنشاندهئون، بعدته یا عثمانیِ ولایت بَینه یا شهمختار.
نظربه وشون نیشتنگای موقعیت، یعنن قسطنطنیه، عثمانی بمدّت شیش قرن ات پل شرق و غرب میون تبدیل بئیبییه. قدیم گوتنه که ابل سلیمان بمردن په، عثمانی زوال وری بورده، ولی معاصر مورخون[9] گوننه عثمانی، هیفدهوم و هیجدهوم قرن گادر، نیروی نظامی و قوی اقتصاد داشتن همرا، کماکان اتتا دنیه گت قدرتون جه بییه.[10] اما بیستوهشتساله جنگون گادر، یعنن ۱۷۴۰ جه تا ۱۷۶۸، عثمانی نظامی قشون سایر ممالکِ قشونون، روسیه و هابسبورگ واری، عقب دکته.[11] همین مسئله باعث بیّه هیجدهوم قرن اواخر و نوزدهم قرن اوایل دله، اتخله شکست بخاردنه. نوزدهوم قرن دله عثمانی همینتی شکست خارده و شکست بخاردن ره ادامه دائه، اما عثمانی دولت شهخد ره مدرن هاکارده و قدیم جه قویته بیّه، اما ائی این مسئله وشون شکستن جه جلوگیری نکارده و اتخله وشون سامونون یا ولایات جه، شه وسه جدید مملکت بَینه.[12]
عثمانی جهونی جنگ اول دله با آلمان امپراتوری جه متحد بیه،[13] تا اینتی شه خد ره تیناری جه نجات هاده. ولی خله بد شکست بخردنه عثمانی جهونی جنگ اول گادر، خله دلهای مشکلات داشته مثلاً اعراب، عربستان لورنس رهبری جه، دایماً شورش و قیام کاردنه. عثمانی همین جنگ گادر، خله اقلیتون ارمنیان و کاردون و آشوریون ره بکوشته، اوندیم تورکزوونون گتترین قومیت ترکیه دله بَینه و راه ترکیه جمهوری وسه باز بیّه.[14]
عثمانیی شکست بخردن جهونی جنگ اول دله په، عثمانی رقد بورده و ونه سامونون اتا عهدنامه همرا فرانسه و بریطانیا میون تقسیم بیّه. آناطولی ترکزوونون دربرابر متحدین اشغال قیام هاکاردنه در ترکیه ایستقلال جنگ دله، تأسیس هاکاردنه ترکیه جمهوری ره و فيالنهاية، عثمانی امپراطوری، سرآخر رقد بورده.[15]