လည်တောင့်အင်

တစ်ခုတည်းသော လည်နှုန်းနှင့် တစုတဝေးတည်း လည်ပတ်မှု (solid-body roation) ဖြစ်နိုင်ဖွယ် ဒြပ်သားစုတခုခု၏ လည်တောင့်အင် (အင်္ဂလိပ်: moment of inertia) ဆိုသည်မှာ - ၎င်းဒြပ်သားစုအဖို့ လည်နှုန်းပြောင်းနှုန်း (angular acceleration) ${\displaystyle \mathbf {\alpha } }$ တခုခု ဖြစ်ပေါ်အောင် ၎င်းအပေါ် သက်ရောက်ရမည့် လည်အား (torque) ပမာဏ၊ ဟူသည့် အချိုးအစားမျိုး ဖြစ်၍၊ လည်တောင့်အင် ${\displaystyle I}$ ဟူသော တိုင်းဖွယ် မည်မျှ များသည်က ၎င်းဒြပ်စု လည်ခြင်း ပြုရန်၊ ပြောင်းရန် သုံးရမည့် အားပမာဏ များမည်မျိုး ဟု နားလည်ယူနိုင်၏။
မျဉ်းဖြောင့်ရွေ့လျားမှု (Linear Motion) ၌ ဒြပ်(mass)က အဖြောင့်အတိုင်း အလျင်ပြောင်းနှုန်း (linear acceleration) ကို ဆန့်ကျင်ခုခံမှု အင်နားရှားသဘောအဖြစ် ရှိခဲ့သည့် နည်းတူ စက်ဝိုင်းပုံ ရွေ့လျားမှု၌ လည်တောင့်အင်(moment of intertia) က လှည့်လည်နှုန်း (angular accelaration) ကို ဆန့်ကျင်ခုခံမှု ပမာဏ ဖြစ်တော့၏။

လည်တောင့်အင် ${\displaystyle I}$
လည်တောင့်အင် (moment of inertia) ကြီးကြီးမားမား ရှိသော (လည်အောင် အားများများ သုံးသော) သတ္တုဘီးလုံးကြီးတခု
ယေဘုယျ သင်္ကေတ	I
SI ယူနစ်	kg⋅m2 (ကီလိုဂရမ်-စက္ကန့်နှစ်ထပ်)
အခြားယူနစ်များ	lbf·ft·s2
SI ဒိုင်မင်းရှင်း	M L2
Derivations from other quantities	${\displaystyle I={\frac {L}{\omega }}}$

သင်္ချာ

ဤထိုင်ခုံလှည့်နေခြင်း အဖြစ်၌ လည်ဟုန် (angular momentuam) အတိုး-အလျော့ မရှိ။ လက်များ ဆန့်ထုတ်ချိန်၌ လည်နေသည့် ဖြန့်အချင်းဝက် ${\displaystyle \mathbf {r} }$ ဗှတ္တာ ပမာဏ တိုးသွားခြင်း ဖြစ်၍ လည်တောင့်အင် (moment of inertia) ${\displaystyle I=mr^{2}}$ လည်း တိုးသွားကာ လည်ခြင်းကို ပိုတောင့်ခံ၏၊ လည်နှုန်း (angular velocity) ${\displaystyle \mathbf {\omega } }$ လျော့သွား၏ (အလည်အမွှတ် ပိုနှေးကျ၏)။ လက်များ ပြန်ရုတ်သွင်းလျှင်၊ ${\displaystyle \mathbf {r} }$ ပမာဏ နည်း၊ လည်တောင့်အင် ${\displaystyle I=mr^{2}}$ နည်းသွားပြီး လည်နှုန်း ${\displaystyle \mathbf {\omega } }$ တိုးရ၏။

${\displaystyle I=m\|\mathbf {r} \|^{2}}$

• ${\displaystyle I}$ က လည်မွှတ်ဖွ​ယ် ​ဒြပ်ထု၏ လည်တောင့်အင် (moment of intertia)။ စံယူနစ်မှာ ${\displaystyle kg\cdot m^{2}}$
• ${\displaystyle m}$ က ​ဒြပ်ထုပမာဏ။ စံယူနစ်မှာ ${\displaystyle kg}$ (ကီလိုဂရမ်)
• ${\displaystyle \|\mathbf {r} \|}$ က (ဗဟိုဆန့်) တည်နေရာ အကွာအဝေး ဗှတ်တာ၏ ပမာဏရင်း။ စံယူနစ်မှာ ${\displaystyle m}$ (မီတာ)

အကိုးအကား