Tupaja

Tupaji huma mammiferi omnivori ta' daqs żgħir mifruxa mal-foresti tropikali fix-Xlokk tal-Asja. It-tupaji jiffurmaw żewġt familji Tupaiidae u Ptilocercidae u l-ordni kollu Scandentia. Hemm 20 speċi mifruxa ma' 5 ġeneri. It-tupaji għandhom l-għola rata ta' massa ċelebrali meta imqabbla ma' dik ta' ġisimhom, saħansitra akbar minn dik tal-bniedem.

Tupaji Firxa tal-fossili: Tard fil-Paleocene - Riċenti
Tupaja ta' Madras (Anathana ellioti)
Klassifikazzjoni xjentifika
Renju:	Animalia
Phylum:	Chordata
Sottodiviżjoni:	* Tupaiidae Ptilocercidae
Klassi:	Mammalia
Sottoklassi:	Theria
Infraklassi:	Eutheria
Superordni:	Euarchontoglires
Ordni:	Scandentia Wagner, 1855

Tupaja l-kbir Tupaia tana

Għalkemm imsejħa ġrieden tas-siġar, dawn m'humiex ġrieden ta' veru (għalkemm darba kienu klassifikati magħhom fl-ordni Insectivora) u mhux kollha jqattgħu ħajjithom fis-siġar. Fost affarijiet oħra t-tupaji huma uħud mill-ftit annimali li jieklu l-frotta tar-Rafflesia.

Klassifikazjoni

• Ordni Scandentia
  • Familja Tupaiidae
    • Ġeneru Anathana
      • Tupaja ta' Madras, Anathana ellioti
    • Ġeneru Dendrogale
      • Tupaja ta' denbu lixx ta' Bornejo, Dendrogale melanura
      • Tupaja ta' denbu lixx tat-Tramuntana, Dendrogale murina
    • Ġeneru Tupaia
      • Sottoġeneru Tupaia
        • Tupaja tat-Tramuntana, Tupaia belangeri
        • Tupaja ta' żaqqu dehebi, Tupaia chrysogaster
        • Tupaja strixxat, Tupaia dorsalis
        • Tupaja komuni, Tupaia glis]]
        • Tupaja rqiq, Tupaia gracilis
        • Tupaja ta' Horsfield, Tupaia javanica
        • Tupaja ta' saqajh twal, Tupaia longipes
        • Tupaja ta' Nikobar, Tupaia nicobarica
        • Tupaja mpitter, Tupaia picta
        • Tupaja ħamrani, Tupaia splendidula
      • Sottoġeneru Lyonogale
        • Tupaja ż-żgħir, Tupaia minor
        • Tupaja Kalamjan, Tupaia moellendorffi
        • Tupaja tal-muntanji, Tupaia montana
        • Tupaja ta' Palaw, Tupaia palawanensis
        • Tupaja l-kbir, Tupaia tana
    • Ġeneru Urogale
      • Tupaja tal-Filippini, Urogale everetti
  • Familja Ptilocercidae
    • Ġeneru Ptilocercus
      • Tupaja ta' denbu pinna, Ptilocercus lowii

It-tupaji darba kienu jagħmlu parti mal-ordni Insectivora u wara, minħabba ċertu similaritajiet interni, mal-ordni Primates, ma' dan tal-aħħar kienu klassifikati bħala proxximji primittivi. Madanakollu, l-aħħar studji tal-filoġenija molekulari wrew li t-tupaja għandhom jiġu klassifikati f'ordni għalihom Scandentia u flimkien mal-ordnijiet Primates u Dermoptera, jiffurmaw il-klad Euarchonta. Il-klad Euarchonta tiġi oħt il-klad Glires u din hi ffurmata mill-ordnijiet Lagomorpha u Rodentia, u ż-żewġ gruppi jiffurmaw l-Euarchontoglires.

Euarchontoglires	Glires Rodentia (ġrieden) Lagomorpha (fniek, liepri, piki) Euarchonta Scandentia (tupaji) Dermoptera (kolugi) †Plesiadapiformes Primates (xadini)

Referenzi

• Helgen, Kristofer M. (November 16, 2005). in Wilson, D. E., and Reeder, D. M. (eds): Mammal Species of the World, 3rd edition, Johns Hopkins University Press, 104-109. ISBN 0-8018-8221-4..
• Corbet, G.B. and J.E. Hill, 1992, The Mammals of the Indomalayan Region: a systematic review. Nat. Hist. Mus. Publ. and Oxford Univ. Press.
• Payne, J., C.M. Francis, K. Phillipps, dan S.N. Kartikasari. 2000. Panduan Lapangan Mamalia di Kalimantan, Sabah, Sarawak & Brunei Darussalam. The Sabah Society, Wildlife Conservation Society-Indonesia Programme dan WWF Malaysia. ISBN 979-95964-0-8

Links Esterni

• https://web.archive.org/web/20060217205854/http://mbgnet.mobot.org/sets/rforest/animals/shrew.htm
• https://web.archive.org/web/20090425105628/http://nationalzoo.si.edu/Animals/SmallMammals/fact-lessertreeshrew.cfm
• https://web.archive.org/web/20071009082712/http://www.hoglezoo.org/animals/view.php?id=183