Tazza tan-Nazzjonijiet Afrikani

It-Tazza tan-Nazzjonijiet Afrikani hi l-kompetizzjoni prinċipali għat-timijiet nazzjonali tal-futbol tal-Afrika. Din hi sanzjonata mill-Konfederazzjoni Afrikana tal-Futbol (CAF), u saret għall-ewwel darb afl-1957. Mill-1968, din il-kompetizzjoni ilha ssir darba kull sentejn. Ir-rebbieħa fi żmien it-Tazza tal-Konfederazzjonijiet tal-FIFA jikkwalifikaw għal din il-kompetizzjoni.

Tazza tan-Nazzjonijiet Afrikani

Staġun jew kompetizzjoni attwali: Tazza tan-Nazzjonijiet Afrikani 2013
Sport	Futbol
Fundazzjoni	1957
Nru. ta' timijiet	16
Reġjun	Afrika (CAF)
Ċampjin attwali	Niġerja (3 titli)
L-aktar rebħiet	Eġittu (7 titli)

Trofew

Matul l-istorja tal-kompetizzjonijiet, tliet trofej differenti ġew mogħtija lir-rebbieħa. It-trofew oriġinali, magħmul mill-fidda, kien l-"Abdelaziz Abdallah Salem Trophy", ġiet imsemmiha wara l-ewwel president tal-CAF, l-Eġizzjan Abdelaziz Abdallah Salem. Fl-1978, bħala l-ewwel tim li rebaħ tliet edizzjonijiet tat-Tazza tan-Nazzjonijiet, il-Gana kisbet id-dritt li żżomm dan it-trofew.

Bejn l-1980 u s-sena 2000, beda jingħata t-tieni trofew bl-isem ta' "Trophy of African Unity" jew "African Unity Cup". Dan ġie mogħti mill-Kunsill Suprem tal-Isport fl-Afrika lill-CAF qabel l-edizzjoni tal-1980 u dan kien jikkonsisti minn biċċa ċilindrika biċ-ċrieki Olimpiki fuq inċiżjoni tal-mappa tal-kontinent. Din kienet iżżomm fuq bażi kwadra u kellha widnejn fuq stil trijangulari. Il-Kamerun kisbu dan it-trofew b'mod definittiv wara r-rebħ tat-tielet titlu tagħhom f'din il-kompetizzjoni fl-2000.

Fl-2001, ġie mħabbar it-tieni trofew li kien jikkonsisti minn tazza indurata bid-deheb, iddisinjata u magħmula ġewwa l-Italja. Il-Kamerun, li kienu rebbieħa tal-aħħar trofew, refgħu dan it-trofew il-ġdid wara r-rebħa finali fl-edizzjoni tal-2002. L-Eġittu rebħu dan it-trofew b'mod permanenti wara li saru tliet darbiet ċampjins tal-Afrika fl-2010, rebħa li kienet it-tielet waħda konsekuttiva.

Riżultati

Sena	Pajjiż ospitu	Finali			It-tielet post
		Rebbieħ	Riżultat	It-tieni post
1957	Sudan	Eġittu	4 – 0	Etjopja	Sudan[1]
1959	Repubblika Għarbija Magħquda	Eġittu	n/a[2]	Sudan	Etjopja
Sena	Pajjiż ospitu	Finali			Finali għat-tielet post
		Rebbieħ	Riżultat	It-tieni post	It-tielet post	Riżultat	Ir-raba' post
1962	Etjopja	Etjopja	4 – 2 ħb	Eġittu	Tuneżija	3 – 0	Uganda
1963	Gana	Gana	3 – 0	Sudan	Eġittu	3 – 0	Etjopja
1965	Tuneżija	Gana	3 – 2 ħb	Tuneżija	Kosta tal-Avorju	1 – 0	Senegal
1968	Etjopja	RD tal-Kongo	1 – 0	Gana	Kosta tal-Avorju	1 – 0	Etjopja
1970	Sudan	Sudan	3 – 2	Gana	Eġittu	3 – 1	Kosta tal-Avorju
1972	Kamerun	Kongo	3 – 2	Mali	Kamerun	5 – 2	Żajr
1974	Eġittu	Żajr	2 – 2 ħb 2 – 0 replay	Żambja	Eġittu	4 – 0	Kongo
1976	Etjopja	Marokk	n/a[3]	Ginea	Niġerja	n/a[3]	Eġittu
1978	Gana	Gana	2 – 0	Uganda	Niġerja	2 – 0[4]	Tuneżija
1980	Niġerja	Niġerja	3 – 0	Alġerija	Marokk	2 – 0	Eġittu
1982	Libja	Gana	1 – 1 ħb (7 – 6) penalties	Libja	Żambja	2 – 0	Alġerija
1984	Kosta tal-Avorju	Kamerun	3 – 1	Niġerja	Alġerija	3 – 1	Eġittu
1986	Eġittu	Eġittu	0 – 0 ħb (5 – 4) penalties	Kamerun	Kosta tal-Avorju	3 – 2	Marokk
1988	Marokk	Kamerun	1 – 0	Niġerja	Alġerija	1 – 1 ħb (4 – 3) penalties	Marokk
1990	Alġerija	Alġerija	1 – 0	Niġerja	Żambja	1 – 0	Senegal
1992	Senegal	Kosta tal-Avorju	0 – 0 ħb (11 – 10) penalties	Gana	Niġerja	2 – 1	Kamerun
1994	Tuneżija	Niġerja	2 – 1	Żambja	Kosta tal-Avorju	3 – 1	Mali
1996	Afrika t'Isfel	Afrika t'Isfel	2 – 0	Tuneżija	Żambja	1 – 0	Gana
1998	Burkina Faso	Eġittu	2 – 0	Afrika t'Isfel	RD tal-Kongo	4 – 4[5] (4 – 1) penalties	Burkina Faso
2000	Gana u  Niġerja	Kamerun	2 – 2 ħb (4 – 3) penalties	Niġerja	Afrika t'Isfel	2 – 2 ħb (4 – 3) penalties	Tuneżija
2002	Mali	Kamerun	0 – 0 ħb (3 – 2) penalties	Senegal	Niġerja	1 – 0	Mali
2004	Tuneżija	Tuneżija	2 – 1	Marokk	Niġerja	2 – 1	Mali
2006	Eġittu	Eġittu	0 – 0 ħb (4 – 2) penalties	Kosta tal-Avorju	Niġerja	1 – 0	Senegal
2008	Gana	Eġittu	1 – 0	Kamerun	Gana	4 – 2	Kosta tal-Avorju
2010	Angola	Eġittu	1 – 0	Gana	Niġerja	1 – 0	Alġerija
2012	Gabon u  Gwinea Ekwatorjali	Żambja	0 - 0 ħb (8 – 7) penalties	Kosta tal-Avorju	Mali	2 - 0	Gana
2013	Afrika t'Isfel	Niġerja	1 – 0	Burkina Faso	Mali	3 - 1	Gana
2015	Marokk
2017	Libja

Statistika

Rebbieħa

Mappa li turi n-numru ta' rebħiet ta' din il-kompetizzjoni għal kull pajjiż Afrikan

Rebħiet	Tim	Sena/Snin
7 darbiet	Eġittu	1957, 1959, 1986, 1998, 2006, 2008, 2010
4 darbiet	Gana	1963, 1965, 1978, 1982
4 darbiet	Kamerun	1984, 1988, 2000, 2002
darbtejn	Niġerja	1980, 1994
darbtejn	RD tal-Kongo	1968, 1974
darba	Kosta tal-Avorju	1992
darba	Alġerija	1990
darba	Tuneżija	2004
darba	Marokk	1976
darba	Afrika t'Isfel	1996
darba	Sudan	1970
darba	Etjopja	1962
darba	Kongo	1972

Ospiti

Drabi	Pajjiż	Sena/Snin
4 darbiet	Eġittu	1959, 1974, 1986, 2006
4 darbiet	Gana	1963, 1978, 2000, 2008
3 darbiet	Etjopja	1962, 1968, 1976
3 darbiet	Tuneżija	1965, 1994, 2004
3 darbiet	Niġerja	1980, 2000, 2013
darbtejn	Sudan	1957, 1970
darba	Alġerija	1990
darba	Burkina Faso	1998
darba	Kamerun	1972
darba	Libja	1982
darba	Kosta tal-Avorju	1984
darba	Mali	2002
darba	Marokk	1988
darba	Senegal	1992
darba	Afrika t'Isfel	1996
darba	Angola	2010

L-aqwa skorers

Gowls	Skorers
18	Samuel Eto'o
14	Laurent Pokou
13	Rashidi Yekini
12	Hassan El-Shazly
11	Hossam Hassan, Patrick Mboma
10	Kalusha Bwalya, Mulamba Ndaye, Francileudo Santos, Joel Tiéhi, Mengistu Worku, Ahmed Hassan
9	Abdoulaye Traoré
8	Pascal Feindouno, Wilberforce Kwadwo Mfum, Ahmed Hassan
7	Didier Drogba, Taher Abouzaid, Ali Abugreisha, Benni McCarthy, Roger Milla, Jay-Jay Okocha, Frédéric Kanouté

Referenzi

1. Fl-1957, it-tim nazzjonali tal-Afrika t'Isfel ġie skwalifikat mill-kompetizzjoni minħabba l-politika tal-apartheid.
2. Fl-1959, it-tliet timijiet lagħbu kollha kontra xulxin. Fl-aħħar logħba, ir-rebħa tal-Eġittu fuq is-Sudan bl-iskor ta' 2–1 eleġġa lit-tim Eġizzjan bħala rebbieħ tat-turnew.
3. Fl-1976, ma kien hemm l-ebda finali proprja; ir-rebbieħ ġie deċiż minn turnew magħmul minn erba' timijiet.
4. Fl-1978, fil-logħba għat-tielet post in-Niġerja ngħatat rebħa ta' 2–0 wara li t-Tuneżija abbandunaw il-grawnd wara 42 minuta logħba (bl-iskor parzjali ta' 1–1) bi protesta għall-irrefjar.
5. Ma ntgħalabx il-ħin barrani.

Ħoloq esterni

• Confédération Africaine de Football
• Rekords storiċi fuq BBC Sport
• Tazza tan-Nazzjonijiet Afrikani 2012