Utent:SidAlmoħadMuwaħħid/Kalifat Almohad
From Wikipedia, the free encyclopedia
Il-Kalifat Almohad jew il-Mwaħħidin (Għarbi: خِلَافَةُ ٱلْمُوَحِّدِينَ, rum. Khilafatu l-Muwaħħidīn, jew ٱلدَّوْلَةُ ٱلْمُوَحِّدِيَّةُ, rum. ad-Dawlatu l-Muwaħħidijja, jew دَوْلَةُ ٱلْمُوَحِّدِينَ, rum. Dawlatu l-Muwaħħidīn mill-Għarbi: ٱلْمُوَحِّدُونَ, rum. al-Muwaħħidūn, lit. "dawk li mwaħħad [it-tewħid/unità ta' Allah]"[1][2][3]: 246 ) jew l-Imperu Almohad kien imperu Mislem Berberu tal-Afrika ta' Fuq mwaqqaf fis-seklu 12. Fl-eqqel tagħha, kienet tikkontrolla ħafna mill-Peniżola Iberika (l-Andalus) u l-Afrika ta' Fuq (il-Magreb).[4][5][6]
Il-moviment Almohad twaqqaf minn Iben Tumart fost it-tribujiet Berber magħrufa bħala Masmuda, iżda l-kalifat Almohad u d-dinastija l-ħkim, magħrufa bħala d-dinastija Mu'mini,[7][8][9][10][11] twaqqfu wara mewtu minn Għabd il-Mu'min il-Gumi.[12][13][14][15][16] Madwar l-1120, Iben Tumart l-ewwel stabbilixxa stat Berber f'Tinmel fil-Muntanji Atlas.[4] Fil-ħakma Għabd il-Mu'min (li rrenja mill-1130 sal-1163), l-Almohadin rnexxielhom iwaqqgħu d-dinastija Almoravid li tirregola l-Marokk fl-1147, meta rebaħ Marrakexx u ddikjara lilu nnifsu kalif. Imbagħad estendew is-setgħa tagħhom fuq il-Magreb kollu sal-1159. L-Andalus malajr segwa, u l-Iberja Misilma kollha kienet taħt il-ħakma Almohad sal-1172.[17]
Il-punt ta' bidla tal-preżenza tagħhom fil-Peniżola Iberika waslet fl-1212, meta Muħammad III, "in-Nasir" (1199–1214) ġie megħlub fil-Battalja ta' Las Navas de Tolosa fis-Sierra Morena minn alleanza tal-forzi Kristjani mirr-renji ta' Kastilja, ta' Aragona u ta' Navarra. Ħafna mit-territorji li kien fadal tal-Andalus intilfu fid-deċennji ta' wara, bil-bliet ta' Córdoba u Sevilja jaqgħu f'idejn l-Insara fl-1236 u fl-1248 rispettivament.
L-Almohadin komplew jaħkmu fl-Afrika sakemm it-telf frammentali tat-territorju permezz tar-rewwixta tat-tribujiet u d-distretti ppermettiet il-lok tal-għedewwa l-aktar effettivi tagħhom, il-Marinin, mit-Tramuntana tal-Marokk fl-1215. L-aħħar rappreżentant tal-linja, Idris il-Watiq, ġie ridott għall-pussess ta'Marrakexx, fejn kien maqtul minn skjav fl-1269; il-Marinin ħatfu Marrakexx, u temmew id-dominazzjoni Almohad tal-Magreb tal-punent.