It-Taljan (It-italiano.ogg italiano , jew lingua italiana) hi lingwa Rumanza mitkellma minn madwar 60 miljun ruħ fl-Italja, u minn total ta' 120 miljun madwar id-dinja. Fl-Iżvizzera, it-Taljan huwa wieħed mill-erba' lingwi uffiċjali tal-pajjiż. Huwa hu wkoll il-lingwa uffiċjali ta' San Marino, kif ukoll il-lingwa primarja tal-Belt tal-Vatikan. Sal-1934 kien ukoll il-lingwa uffiċjali ta' Malta. It-Taljan standard, adottat mill-istat wara l-unifikazzjoni tal-Taljan, huwa bbażat fuq it-Toskan (partikularment fuq id-djaletti tal-belt ta' Firenze) u hu intermedjarju bejn il-lingwi Italo-Oċċidentali tan-Nofsinhar u l-lingwi Gallo-Romanzi tat-Tramuntana tal-Italja. L-iżvilupp tiegħu kien ukoll influwenzat minn djaletti oħra Taljani u mil-lingwa Ġermaniża tal-invażuri post-Rumani.

Quick Facts Uffiċjali, Kodiċijiet ...
Lingwa Taljana (lingua italiana)
Mitkellma: Italja, Żvizzera, San Marino, Belt tal-Vatikan
Reġjuni: Ewropa
Kelliema: 64 miljun
Familja: Lingwi Rumanzi
Uffiċjali
Lingwa uffiċjali ta': Italja, Żvizzera, San Marino, Belt tal-Vatikan
Regolati:
Kodiċijiet
ISO 639-1: it
ISO 639-2: ita
ISO 639-3: ita
Thumb
Ara ukoll: Lingwa
Close

Fuq sfond dijakroniku, it-Taljan ġej mil-Latin u hu l-eqreb lingwa għal-Latin. B'differenza minn lingwi Rumanzi oħra, it-Taljan żamm il-kuntrast bejn il-konsonanti żgħar u twal li kienu jeżistu fil-Latin. Bħal lingwi Rumanzi oħra, l-aċċent fuq il-kliem huwa distintiv. Partikularment, fost il-lingwi Rumanzi, it-Taljan huwa meqjus bħala l-eqreb lejn il-Latin f'termini ta' lessiku. Is-similarità fil-vokabularju hi ta' 89% mal-Franċiż, 87% mal-Katalan, 85% mas-Sard, 78% mar-Reto-Rumanz u 77% mar-Rumen.[1]

Konverżazzjoni

More information Malti (maltese), Taljan (italiano) ...
Close

Numri

More information Malti, Taljan ...
Malti Taljan IPAIPA
Wieħeduno/ˈuno/
Tnejndue/ˈdue/
Tlietatre/tre/
Erbgħaquattro/ˈkwattro/
Ħamsacinque/ˈtʃiŋkwe/
Sittasei/ˈsɛi/
Sebgħasette/ˈsɛtte/
Tmienjaotto/ˈɔtto/
Disgħanove/ˈnɔve/
Għaxradieci/ˈdjɛtʃi/
Malti Taljan IPA
Ħdaxundici/ˈunditʃi/
Tnaxdodici/ˈdoditʃi/
Tlettaxtredici/ˈtreditʃi/
Erbataxquattordici/kwatˈtorditʃi/
Ħmistaxquindici/ˈkwinditʃi/
Sittaxsedici/ˈseditʃi/
Sbataxdiciassette/ditʃasˈsɛtte/
Tmintaxdiciotto/diˈtʃɔtto/
Dsataxdiciannove/ditʃanˈnɔve/
Għoxrinventi/ˈventi/
Malti Taljan IPA
Wieħed u għoxrinventuno/ventˈuno/
Tnejn u għoxrinventidue/ventiˈdue/
Tlieta u għoxrinventitré/ventiˈtre/
Erbgħa u għoxrinventiquattro/ventiˈkwattro/
Ħamsa u għoxrinventicinque/ventiˈtʃiŋkwe/
Sitta u għoxrinventisei/ventiˈsɛi/
Sebgħa u għoxrinventisette/ventiˈsɛtte/
Tmienja u għoxrinventotto/ventˈɔtto/
Disgħa u għoxrinventinove/ventiˈnɔve/
Tletintrenta/ˈtrenta/
Close

Ġranet tal-ġimgħa

More information Malti, Taljan ...
Malti Taljan IPA
It-Tnejnlunedì/luneˈdi/
It-Tlietamartedì/marteˈdi/
L-Erbgħamercoledì/merkoleˈdi/
Il-Ħamisgiovedì/dʒoveˈdi/
Il-Ġimgħavenerdì/venerˈdi/
Is-Sibtsabato/ˈsabato/
Il-Ħadddomenica/doˈmenika/
Close

L-Element Taljan fl-Ilsien Malti

Ħafna Maltin jifhmu u jitkellmu t-Taljan ħabba l-programmi televiżivi jew għax jistudjawh l-iskola u l-università. Sal-1934 kien l-ilsien uffiċjali ta' Malta, sakemm ħadulu postu l-Malti u l-Ingliż.

L-Ilsien Malti għandu għeruq semitiċi imma biż-żmien ħa ħafna kliem mill-Isqalli Medjovali u mit-Taljan. Fost l-iktar kategoriji ta' kliem li ġew mit-Taljan insibu:

1. Arti: pittur, tila, kapulavur, kompożizzjoni, kjaroskur, abbozz, pinzell, skultur, mudell, perspettiva, eċċ.

2. Mużika: opra, sopran, tenur, pjanu, sonata, orkestra, vjolin, sinfonija, kompożitur, kor, eċċ.

3. Letteratura: novella, rumanz, ballata, dramm, eleġija, epika, narrativa, metafora, sunett, lirika, eċċ.

4. Knisja: saċerdot, navi, sagristija, koppla, abbati, ostja, liturġija, vespri, altar, fratellanza, eċċ.

5. Mediċina: ingwent, siringa, operazzjoni, anatomija, infermier, mistura, professur, terapija, garza, loppju, eċċ.

6. Liġi: avukat, awla, libell, rikors, kawża, maġistrat, ġurat, prokuratur, proċess, appell, eċċ.

7. Politika: elezzjoni, kandidat, distrett, parlament, propaganda, ministru, partit, tessera, manifest, oppożizzjoni, gvern, eċċ.

8. Ħajja Urbana: palazz, funtana, qorti, teatru, mużew, lukanda, università, bibljoteka, pjazza, każin, eċċ.

9. Navigazzjoni: barkun, ankra, pruwa, poppa, vapur, ammirall, flotta, skuna, frejgata, karavella, eċċ.

10. Xjenza: ċellola, atomu, simmetrija, mikroskopju, laboratorju, fiżika, termometru, matematika, kimika, mikrobu, eċċ.

11. Ilbies: ingravata, kappell, mantell, ingwanti, kalzetti, pavru, inforra, ċintorin, beritta, xalla, eċċ.

12. Skola/Uffiċċju: segretarja, reġistru, skrivanija, nota, pitazz, gomma, riga, taljakarti, klassi, surmast, eċċ.

13. Militar: kavallerija, kapural, armata, gwerra, bumbardament, kanun, ġeneral, battalja, artillerija, suldat, eċċ.

14. Snajja': barbier, induratur, arġentier, tnalja, martell, ċana, morsa, tavla, bronż, stann, skalpell, eċċ.

15. Oġġetti tad-dar: purtiera, tapit, tvalja, antiporta, armarju, banju, finestrun, tavolina, pultruna, gwardarobba, eċċ.

16. Ikel: pizza, minestra, soppa, insalata, gallettini, torta, biskuttini, vitella, ċanga, balbuljata, spagetti, eċċ.

17. Arkitettura: perit, kolonna, arkata, pedament, intrata, balavostra, kuritur, loġġa, sala, pjanta, eċċ.

18. Frott, Siġar, Fjuri, Pjanti: freżja, prinjol, ċipress, mandolin, bambinella, margeriti, gladjoli, tulipan, arbuxxell, eċċ.

19. Annimali: iljunfant, tigra, ġiraffa, lupu, iljun, ċerv, ċerna, pixxispad, ajkla, melvizz, eċċ.

20. Ambjent Naturali: vulkan, xmara, bosk, peniżola, kaskata, arċipelagu, muntanja, foresta, oażi, kontinent, eċċ.

Referenzi

Ħoloq esterni

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.