Liberja
stat sovran fl-Afrika tal-Punent / From Wikipedia, the free encyclopedia
Il-Liberja hi nazzjon fl-Afrika. Il-belt kapitali hi Monrovia (6°18′38″N 10°48′17″W). Il-Liberja, uffiċjalment ir-Repubblika tal-Liberja (bl-Ingliż: Republic of Liberia), hija pajjiż li jinsab fuq il-kosta tal-punent tal-Afrika u mdawwar mas-Sierra Leone fil-majjistral, il-Kosta tal-Avorju fil-lvant, u l-Guinea fit-tramuntana. Fin-nofsinhar u l-punent tmiss mal-Golf tal-Ginea, parti mill-Oċean Atlantiku. Ikopri erja ta' 111,369 km²1 u għandha popolazzjoni ta’ 4,294,000 abitant. Il-lingwa uffiċjali tagħha hija l-Ingliż, għalkemm madwar tletin lingwa indiġena huma mitkellma wkoll, li minnhom jispikkaw Kpelle, Bassa, Vai, Grebo, Craví, Guisí, Gola u l-"Liberian English" Creole.
Dan l-artiklu dwar il-ġeografija huwa nebbieta. Jekk trid, tista' tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l-artiklu, dejjem skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
Il-klima hija sħuna, tropikali u umda (ekwatorjali). Għandu staġun tax-xita ikkawżat mill-monsoon Afrikan (Mejju sa Ottubru) għalkemm ix-xita hija frekwenti matul is-sena. Il-perjodu l-aktar niexef iseħħ bejn ix-xhur ta Diembru sa Frar, bi predominanza akbar fit-tramuntana.
Fl-istorja reċenti tiegħu, dan in-nazzjon Afrikan kien imdawwar f’żewġ gwerer ċivili suċċessivi, l-ewwel bejn l-1989 u l-1996 u t-tieni bejn l-1999 u l-2003, li sfaċċaw mijiet ta’ eluf taċ-ċittadini tiegħu u qerdu l-ekonomija tiegħu. Ftehim ta' paċi fl-2003 wassal għal elezzjonijiet demokratiċi fl-2005, li fihom Ellen Johnson Sirleaf ġiet eletta president tal-pajjiż, u b’hekk saret l-ewwel mara eletta demokratikament biex tmexxi pajjiż Afrikan.8 L-irkupru tal-pajjiż beda minn mod progressiv iżda għad hemm ħafna affarijiet biex titjieb. L-istabbiltà ekonomika u politika kienet mhedda peress li kien wieħed mill-pajjiżi meqruda mill-epidemija tal-Ebola tal-2014 flimkien mas-Sierra Leone u l-Ginea, fejn b'kollox mietu aktar minn 4,500 persuna, u ġiet iddikjarata uffiċjalment mitmuma fit-8 ta' Mejju.
Total tal-fruntieri tal-Liberja: 1,667 km, pajjiżi tal-fruntiera (3): Ginea 590 km; Il-Kosta tal-Avorju 778 km; Sierra Leone 299 km.
- Il-bandiera tal-Liberja
- Il-tarka tal-Liberja
- Mappa tal-Liberja tal-Liberja
- Organizzazzjoni territorjali tal-Liberja
- Monrovia (f. 25 ta' April, 1822), (194,25 km²), (970 824 hab. 2008) (48,33 hab/km²) (GMT (UTC+0))
- Pjanta tas-seklu 19 ta' Monrovia (1830)
- Il-President Amerikan Jimmy Carter u l-President tal-Liberja William Tolbert mewġa mill-motorcade tagħhom, 1978
- Joseph Jenkins Roberts, l-ewwel President tal-Liberja
- Il-President tal-Liberja Edwin Barclay (lemin, fl-elmu kolonjali) jiltaqa' mal-President Amerikan Franklin D. Roosevelt matul it-Tieni Gwerra Dinjija, 1943
- Samuel K. Doe, l-ewwel president indiġenu tal-Liberja
- Repubblika ta' Maryland bandeira (1854–1857) (Republic of Maryland) (Twaqqif bħala kolonja 12 ta' Frar 1834–18 ta' Marzu 1857 Anness mil-Liberja) (Indipendenza referendum 31 ta' Jannar, 1853, Dikjarazzjoni tal-indipendenza 29 ta' Mejju, 1854)
- Mappa tal-Kontea moderna ta' Maryland fil-Liberja
- Mappa tal-Liberja fl-1830s, fejn ir-Repubblika ta' Maryland u kolonji oħra sponsorjati mill-istat huma identifikati (1839)
- Missjoni ta' Cape Palmas, madwar l-1840
- Inċiżjoni ta' Cape Palmas, madwar 1853
- John Brown Russwurm, l-ewwel gvernatur ta’ razza mħallta ta' Maryland fl-Afrika (1836–1851)