Ċensu Tabone

Ċensu Tabone (Rabat, Għawdex 30 ta' Marzu 1913 - San Ġiljan, 14 ta' Marzu 2012) huwa figura politika Maltija fejn serva bħala r-raba' President ta' Malta mill-1989 sal-1994.

Ċensu Tabone
President ta' Malta 4 April 1989 - 4 April 1994 ← Agatha Barbara - Ugo Mifsud Bonnici → 4. Ministru għall-Affarijiet Barranin 12 Mejju 1987 - 16 Marzu 1989 ← Alex Sceberras Trigona - Eddie Fenech Adami → Rappreżentant tal-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa 22 April 1985 - 1 Ottubru 1987 Rappreżentant tal-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa 11 Mejju 1981 - 26 April 1982 Rappreżentant tal-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa 21 April 1975 - 21 April 1980 Membru tal-Kamra tad-Deputati ta' Malta
Ħajja
Twelid	Rabat, 30 Marzu 1913
Nazzjonalità	Malta
Mewt	San Ġiljan, 14 Marzu 2012
Edukazzjoni
Alma mater	Università ta' Malta Kulleġġ ta' San Alwiġi
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	oftalmologu għalliem fl-università politiku
Premjijiet	List Grand Cross 1st class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany Knight Grand Cross with Collar of the Order of Merit of the Italian Republic honorary doctor of the China Union Medical University  (1991)
Sħubija	Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa

Tfulija

Ċensu Tabone twieled fil-belt Għawdxija tar-Rabat. Iben Niccolò Tabone u Elisa née Calleja. Huwa kien l-iżgħar fost għaxar ulied. Missieru kien l-ewwel tabib Malti li studja fl-Ingilterra u serva bħala tabib distrettwali f'Għawdex. Miet għall-għarrieda fl-età ta' 59 sena. Sentejn wara, meta kellu 11-il sena, Ċensu Tabone niżel Malta biex jieħu l-edukazzjoni tiegħu fil-Kulleġġ San Alwiġi.

Tabib

Mill-Università ta' Malta, fl-1933 iggradwa bħala spiżjar u tabib tal-mediċina fl-1937. Matul it-Tieni Gwerra Dinjija Ċensu Tabone serva ta' Uffiċjal Mediku mar-Royal Malta Artillery. Fl-ewwel jiem tal-gwerra huwa ħelisha mill-mewt meta bomba tal-għadu splodiet u waqqgħet parti mill-kwartieri tal-armata. Fl-1946 huwa kiseb diploma fl-oftalmoloġija mill-Università ta' Oxford. Ftit wara kiseb ukoll diploma fil-mediċina oftalmoloġika mir-Royal College of Surgeons tal-Ingilterra. Ħadem ukoll fil-Moorfields Eye Hospital ta' Londra.

Fl-1948, Tabone tqabbad jissuperviżjonizza l-kampanja kontra t-trakoma. Bl-isforzi tiegħu, din il-marda nqerdet għal kollox minn Għawdex. Huwa tqabbad mill-Organizazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO) jorganizza kampanji simili fit-Tajwan, l-Indonesja u l-Iraq. Kien membru u konsulent tal-panel internazzjonali ta' esperti dwar it-trakoma tad-WHO. Bejn is-snin 1957 u 1960 huwa serva fuq il-Kunsill tal-Università ta' Malta. Qatta' wkoll xi żmien jien jgħallem ukoll fl-istess università. Huwa għen biex fl-1954 titwaqqaf l-Assoċjazzjoni Medika ta' Malta, li wara sar il-president onorarju tagħha.

Politika

Ċensu Tabone ma daħalx żgħir fil-politika, u fil-fatt ikkontesta għall-ewwel darba l-elezzjoni ġenerali meta kellu 50 sena, fl-1962. Għal ħafna snin kien membru parlamentari f'isem il-Partit Nazzjonalista. Hu ħaddan diversi karigi f'dan il-partit, fosthom membru tal-Kumitat Eżekuttiv, Segretarju Ġenerali u Deputat Mexxej tal-Partit. Kien Ministru tax-Xogħol fis-snin sittin u Ministru tal-Affarijiet Barranin fis-snin tmenin. Kien membru ta' diversi kumitati tal-Kunsill tal-Ewropa. Huwa waqqaf l-Akkademja għall-Iżvilupp tal-Ambjent Demokratiku (AŻAD), li taghha kien President bejn l-1976 u l-1988.

Barra minn xtutna, l-inizjattivi tiegħu wasslu sabiex in-Nazzjonijiet Magħquda welldet il-Pjan ta' Vjenna għal Azzjoni favur l-Anzjani. L-istess organizzazzjoni stabilixxiet il-Klima bħala Wirt Komuni tal-Umanità. Huwa kien ressaq mozzjoni quddiem in-Nazzjonijiet Magħquda bħala Ministru tal-Affarijiet Barranin, biex din tiddikjara l-klima tad-dinja bħala patrimonju komuni tal-umanità.

President

Fis-16 ta' Marzu, 1989, Ċensu Tabone irriżenja minn Ministru tal-Affarijiet Barranin u minn membru parlamentari, biex fl-4 ta' April tal-istess sena nħatar President ta' Malta. Waħda minn uliedu, Helen, tgħid li “Bejn l-1987 u l-1989 kien Ministru tal-Affarijiet Barranin u kien rwol li vera kien iħobb. Kien għal qalbu ħafna f'din il-pożizzjoni u għalhekk għall-ewwel kien ħadha ftit bi kbira. Kien xtaq jagħmel aktar f'din il-pożizzjoni."

Iżda Eddie Fenech Adami, li nnominah għall-kariga, jgħid li ma kien hemm l-ebda reżistenza min-naħa ta' Tabone. “Ċensu kien diġà jidher bħala 'father figure' kemm fil-partit kif ukoll fil-pajjiż, u kien magħruf mhux biss bħala politiku imma wkoll bħala tabib u President tal-union tat-tobba. Kien għażla naturali għall-kariga ta' President tar-Reppublika, u għalhekk il-fatt li ntgħażel la kienet sorpriża għalih u lanqas għall-pajjiż.”.

Bħala President, Tabone serva sal-1994. Meta ġie biex jispiċċa, il-Kap tal-Oppożizzjoni Alfred Sant kien ried li tinbidel il-Kostituzzjoni biex Tabone jkun jista' jservi terminu ieħor.

Familja

Ċensu Tabone żżewweġ lil Maria Wirth fit-23 ta' Novembru 1941. L-attur Malti ta' Hollywood Joseph Calleia kien prim kuġin tiegħu.

Monument

Fl-4 ta' Diċembru 2014, il-Prim Ministru Joseph Muscat kixef monument f'ġieħu fil-Balluta, San Ġiljan, fejn għex għal ħafna żmien. F'dan id-diskors, huwa ħalla l-karti biex għamel apoloġija lill-familja ta' Ċensu Tabone għall-bojkott li l-Partit Laburista kien għamel lill-Presidenza ta' Tabone fl-1989.

Ħoloq esterni

• Paġna fuq is-sit uffiċjali tal-President ta' Malta

Predeċessur Paul Xuereb (aġent)	President ta' Malta 1989–1994	Suċċessur Ugo Mifsud Bonnici