Pengurusan hak digital (bahasa Inggeris: Digital Rights Management; DRM) ialah istilah penaung yang merujukkan kepada teknologi kawalan kemudahan digunakan oleh penerbit-penerbit dan pemegang hak cipta untuk mengehadkan kegunaan media dan bahan digital. Ia mungkin juga rujuk kepada sekatan bersekutu dengan contoh kerja atau bahan digital. Setakat tertentu, DRM bertindih dengan pelindungan salinan, tetapi DRM utamanya digunakan di atas media kreatif, seperti muzik, filem, sastera, dan lain-lain, manakala pelindungan salinan biasanya merujukkan kepada perisian.
Penggunaan pengurusan hak digital yang telah menimbulkan kontroversi. Penyokong bertengkar pemegang hak cipta perlu menyekat salinan haram kerja mereka untuk memastikan aliran hasil teruskan[1]. Pesaing-pesaing, seperti Yayasan Perisian Bebas, mengekalkan bahawa kegunaan perkataan "hak" adalah mengelabui dan cadangkan bahawa seseorang sebaliknya menggunakan istilah pengurusan sekatan digital atau pengurusan halangan digital[2] (bahasa Inggeris: Digital Restrictions Management). Kedudukan mereka dasarnya bahawa pemegang hak cipta yang mencuba menyekat penggunaan benda mempunyai hak cipta dalam jalan tidak dimasukkan dalam mengikut undang-undang, undang sama, atau kebenaran perlembagaan penggunaan komersial eksklusif kepada mereka. Yayasan Sempadan Elektronik, dan pesaing lain, juga menimbangkan skim-skim DRM adalah amalan anti-bersaingan[3].
Pengenalan
Teknologi-teknologi pengurusan hak digital cuba mengawal penggunaan media digital dengan menyekatkan kemudahan, penyalinan atau penukaran oleh pengguna kepada format-format lain.
Teknologi
DRM dan filem
Windows Vista mengandungi sistem DRM dipanggil Protected Media Path, yang mempunyai Protected Video Path (PVP). PVP cuba menghalang kandungan dilindungi DRM dari dimainkan apabila perisian yang tidak diuji yang dijalankan untuk menyekatkan perisian dari memasukkan kandungan. Tambahan pula, PVP boleh melindungi maklumat semasa siaran kepada skrin atau kad grafik, yang menjadikannya lebih sukar membuat perekodan haram.
Advanced Access Content System (AACS) ialah sistem DRM system untuk HD DVD dan cakera Blu-Ray dibangunkan oleh AACS Licensing Administrator, LLC (AACS LA).
DRM dan muzik
DRM dan dokumen
Undang-undang tentang DRM
Kontroversi
Tujuan DRM ialah memberikan teknikal bermakna untuk menyakinkan bahawa pemegang hak cipta (asalnya seniwati, tetapi menugaskan kepada penerbit, pembangun perisian, dan sebagainya) boleh mengekalkan kawalan kandungan mereka dengan menyekatkan penggunaan salinan digital. Ini menimbulkan kontroversi di kalangan pengguna komputer kerana DRM mengenakan had-had di atas penggunaan media diperolehi secara sah tidak semestinya sama dengan hak kegunaan adil (keadilan berniaga di sesuatu tempat) dibenarkan mengikut undang kepada pemilik salinan. Ini memberikan peningkatan bimbangan bahawa skim DRM banyak merumitkan, dan mungkin menghalang, effective archive management and historical research as well. Lain-lain bertengkar bahawa DRM adalah tidak berkesan dalam menghalang salinan haram kerana tiada teknologi DRM technology tahan dengan bodoh. Apabila satu versi berkompromi (atau disalinkan dari medium tanpa DRM) ia akan terdapat secara meluas, contohnya, di atas Internet atau melalui kegiatan melanun komersial membesarkan. Dengan itu, semua DRM yang didakwakan rosak sebagai kaedah melindungi kawalan hak cipta sah. Jika betul, kesannya ialah pada asalnya untuk memastikan penjual kunci ke dalam dan, mungkin, amalan anti-bersaingan selepas itu. Pesaing DRM biasanya berdasarkan penentangan mereka di atas satu atau banyak lagi bimbangan.
Pesaing DRM
Yayasan Sempadan Elektronik dan organisasi serupa seperti FreeCulture.org juga memegang kedudukan yang menentang DRM.
Yayasan untuk Infrastruktur Maklumat Bebas telah mengkritikkan kesan DRM sebagai sekatan perdagangan dari perspektif pasaran bebas.
Versi terakhir Lesen Awam Am GNU versi 3, yang dikeluarkan oleh Yayasan Perisian Bebas, melarangkan menggunakan DRM untuk menyekat pengedaran semula dan pengubahsuaian bebas kerja dilindungi oleh lesen, dan termasukkan fasal menyatakan bahawa peruntukan lesen yang mentafsirkan sebagai tiada sokongan kepada kegunaan DRM. Juga, pada Mei 2006, FSF melancarkan "Defective by Design" terhadap DRM.
Creative Commons membekalkan pilihan pelesenan mengalakkan pengembangan dan membina kerja kreatif tanpa penggunaan DRM.[4] Tambahan pula, penggunaan kerja dilesenkan Creative Commons di atas benda yang mempunyai DRM ialah pelanggaran Hak Baseline ditegaskan oleh setiap lesen.[5]
Bill Gates berucap tentang DRM di CES pada 2006. Menurut kepada dia, DRM tidak mana ia harus, dan boleh menimbulkan masalah untuk pengguna sah semasa cuba membezakan di antara pengguna sah dan haram.[6]
Menurut kepada Steve Jobs, Apple menentang muzik DRM selepas surat awam memanggilkan label muzik untuk menghentikan pemerluan DRM di atas kedai iTunesnya. Sekarang, EMI yang mematuhi[7]. Apple menimbangkan DRM di atas kandungan video sebagai isu berlainan.
Seperti yang dinotakan, banyak pesaing-pesaing DRM menimbangkan "pengurusan hak digital" sebagai tidak padan. Mereka bertengkar DRM menguruskan hak-hak (atau kemudahan) dengan cara sama penjara menguruskan kebebasan dan merujukkan kepadanya sebagai "pengurusan sekatan digital". Secara alternatif, penyunting eksekutif ZDNet David Berlind mencadangkan istilah "Content Restriction, Annulment and Protection" atau "CRAP" sebagai singkatan.[8]
Organisasi hak-hak pengguna Norway "Forbrukerrådet" membantah kepada Apple Inc. pada 2007 tentang penggunaan DRM syarikat dalam, dengan produk-produk iPod dan iTunes. Apple yang dituduh menyekatkan kemudahan pengguna kepada muzik dan video dalam jalan sah, dan menggunakan EULA pertentangan dengan penggubalan undang-undang pengguna Norway. Rungutan ini yang disokongkan oleh ombudsman di Sweden dan Denmark, dan sekarang ditonton semula dalam EU.
Rujukan
Pautan luar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
