Бродский, Иосиф Александрович

Ио́сиф Алекса́ндрович Бро́дский (24 май 1940, Ленинград — 28 январь 1996, Нью-Йорк) — рӧднӓ руш поэт, эссеист, драматург, сӓрӹзӹ, 1987 ин сӹлнӹшаян Нобель премин лауреатшы 1987 ин, 1991—1992 ивлӓн УШӓн поэт-лауреатшы. Поэзижӹм шӹренжок рушла, эссевлӓжӹм англла сирен. 1972-шы и годшен эмиграциштӹ. Пӹтӓри Веныш вра тӹшец Америкыш кен, кышты университетвлӓштӹ пӓшӓм ӹштен.

Бродский, Иосиф Александрович
Шочмаш дене лӱм	рушла Иосиф Александрович Бродский
Шочын	1940 ин 24 майын(1940-05-24)[1][2][3][…]
Шочмо вер	Санкт-Петербург, Россий Совет Федератив Социализм Республик[d], Совет Социализм Республик-влак Ушем[d][4]
Колен	1996 ин 28 январьын(1996-01-28)[2][3][5][…] (55 и)
Колымо вер	Бруклин[d], Нью-Йорк, Нью-Йорк, Америкын Ушымы Штатвлӓжӹ[6]
Страна	Совет Социализм Республик-влак Ушем[d]  Америкын Ушымы Штатвлӓжӹ[7] апатрид[d]
Тыршымаш алан	почеламутчо, кусарыше, эссеист, сирӹзӹ, Драматург, драматург-режиссёр, преподаватель
Шаблон:Wikidata gender switch	Maria Sozzani[d]
Чап пӧлек да премий	Сӹлнӹшаян Нобель премин сирӹзӹ лауреатвлӓ[d] (1987 и) стипендия Гуггенхайма[d] (1977 и) стипендия Макартура[d] (июнь 1981 и) Римская премия[d] почётный гражданин Санкт-Петербурга[d] Поэт-лауреат США[d] (1991 и) Золотой венец[d] (1991 и) почётный доктор[d] ( 1993 ин 22 июньын) премия Национального круга книжных критиков за критику[d] премия Национального круга книжных критиков[d]
Автограф
Медиафайлы на Викискладе

Биографижӹ

Тетя дӓ сӓмӹрык годшаш ивлӓжӹ

Иосиф Бродский 24 майын 1940 ин Ленинградышты, профессор Турын клиникыштыжы Выборг монгырышты шачын. Ӓтяжӹ, Александр Иванович Бродский (1903—1984), вырсы фотокорреспондент ылын, 1950 ин демобилизйымы лин, кыды паштек ленинград газетвлӓштӹ пӓшӓлен. Ӓвӓжӹ, Мария Моисеевна Вольперт (1905—1983), бухгалтер ылын. ӓвӓжӹн туан шыжаржы — БДТ Дора Моисеевна Вольперт ылын.

Иосифӹн пӹтӓриш ивлӓжӹ вырсы, Ленинград блокады да вырсы паштекшӹ незер ылмаш доно кӹлдӓлтӹнӹт. 1942-шы ин блокады тел паштек Мария Моисеевна Череповецӹш эвакуациш кеӓ.

Бродскин эстетикы анжалтышвлӓжӹ Ленинградышты 1940-1950-шӹ ивлӓн формируялтын. Бомбардировкывлӓ паштек пыдырген шӹцшӹ халан силуэтвлӓжӹ, неоклассицизм архитектура, петебургын пӹсмӓндӹмӹ перспективывлӓжӹ, вӹд, тӹгӹрӹштӹшӹлӓ кайшы картинвлӓ - цилӓ, мам Бродский изижӹ годӹм ужын, ӹшке поэзиштӹжӹ кычылтеш.

1955-шӹ ин шӹм классым пӹтӓрӹмӹкӹжӹ, кӓндӓкшӹмшӹ классым тӹнгӓл веле шокта, школым праха дӓ Арсенал заводыш фрезеровщикеш пыра. ӓмӓлжӹ школыштыш проблемӹвлӓ дон семнялӓнжӹ окса палшыкым кандынежӹ ылын. 16 иӓш Бродский врач лиӓш шанен шӹндӓ дӓ тӹлзӹ нӓрӹ прозекторын палшыкалышын пӓшӓм моргышты ӹштен. Тидӹ паштек медик лиӓш шанымашыжы ӱкшӓ. Тидӹ гӹц пасна школым кодымыжы паштек Бродский котельныйышты, маякышты матрос дӓ геологи экспедициштӹ пӓшӓзӹ семӹнь ылын. Дӓ соок шукым лыдын, шӹренжок поэзим, философи дӓ религи гишӓн литературым, англ дон поляк йӹлмӹвлӓм тыменяш тӹнгӓлӹн. 1958-шӹ ин Бродский тӓнгвлӓжӹ доно самолетым шолышт, СССР гӹц шӹлӓш шанен шӹнденӹт ылын. Вара ти шанымаш докы ӱкшӓт .

1959-шӹ ин тӹдӹ Евгений Рейн, Анатолий Найман, Владимир Уфлянд, Булат Окуджава доно пӓлӹмӹ лиэш.

Бродски кырык марла:

<poem>

Кечӹ «икшӹ сентябрь» маналтын. Шӹжӓт, тетявлӓ школышкы кенӹт. А немӹцвлӓ полаквлӓн ала шлагбаумыштым пачыныт. Танквлӓ турген, кӹч доно кыце шоколад фольгам ӹштӹлӹт, уланвлӓм() ӹштӹл шуэвӹ. Цӓркӓвлӓм лык, дӓ уланвлӓ верц йӱн колтенӓ, кыдывлӓ колышывлӓн спискышты сек пӹтӓришӹ ылыт, вуйта классын журналыштыш спискышты. Кугивлӓ угӹц мардежеш шужгалтат дӓ ӹлӹшташвлӓштӹ вуйта кенвацдымы конфедераткышкыла пӧрт левӓш вӹкӹ вазалыт, кышты тетя юкым ат кол. А пӹлвлӓ хӹдӹртен эртӓт

1967 и

Кынам-гӹнят мӹнгеш толмыла... Мӹнгеш. Токы. Туан вацак лиш. Дӓ корнем ти хала вашт вазеш. Йымы, палшок, тӹнӓм сагаэм кок вуян кердӹ веле ӹнжӹ ли, вет хала тӹдӹвлӓлӓн, кышты тӹштӹ ӹлӓт покшал площадьвлӓ дон башньӹвлӓ гӹц тӹнгӓлеш. Дӓ хала тӹр гӹц корныгешӹлӓн.

1967 и

МЕРИДА

Кӹрӓн хала. Веер пальмывлӓ гӹц дӓ тошты пӧртвлӓн черепицышты. Кафе кӧргӹш вады пыра. Дӓ охыр стӧл лошкы шӹнзеш.

Шӧртнялгӹ ультрамарин цӹреӓн пӹлгомӹштӹ цанг –вуйта тӓгӱ сыравачым ӹрзӓ: юк, кыдым пӧртдӹмӹ пиш яратынежӹ. Точка церкӹ вуй гӹц мӹндӹрнӹ агыл чӱктӓлтеш. Ӓнят тидӹ, Веспер. Шӹргӹлужӹм сӹлнештӓрӹшӹ кофежӹм йӱн пӹтӓрӓ тӹ точкым шӹдӹ дон агыл, ӹнянӹдӹмӓш доно ыжата. Ик цӓшкӓ тӓреш тӱлӓ. Шляпӓжӹм сӹнзахалжы якте валтен шӹндӓ, кӹньӹлеш, газетшӹм погалалеш дӓ лӓктӹн кеӓ.

Валери Микор сӓрен

1. Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
2. Joseph Brodsky // Discogs (англ.) — 2000.
3. Iossif Alexandrowitsch Brodski // Энциклопедия Брокгауз (нем.)
4. Deutsche Nationalbibliothek Record #118660136 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
5. Bibliothèque nationale de France Iosif Aleksandrovič Brodskij // идентификатор BNF (фр.): اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
6. https://www.poets.org/poetsorg/poet/joseph-brodsky
7. https://www.nytimes.com/books/00/09/17/specials/brodsky.html