समुद्रगुप्त
समुद् नसला तर काय होनार / From Wikipedia, the free encyclopedia
समुद्रगुप्त ( इस. ३३५ ते ३८०) हा या हिंदू गुप्त साम्राज्याचे प्रभावी सम्राट व भारताच्या इतिहासातील महान सेनानी होते. समुद्रगुप्त हे नाव त्यांनी पार पाडलेल्या लष्करी मोहिमांमुळे पडले होते व त्यांनी गुप्त साम्राज्याच्या सीमा तत्कालीन भारताच्या सागरापर्यंत नेऊन ठेवल्या होत्या. त्यांचे जन्मस्थान इंद्रप्रस्थ होते. त्यांच्या पत्नीचे नाव दत्ता देवी असे होते. समुद्रगुप्त यांनाअनेक ज्येष्ठ बंधू असले तरी समुद्रगुप्त यांची सम्राट बनण्याची पात्रता इतरांपेक्षा जास्त होती, म्हणून पहिल्या सम्राट चंद्रगुप्तानंतर समुद्रगुप्त सम्राट बनले. गुप्त कालखंडाला भारताचा सुवर्णयुग देखील म्हटले जाते कारण याच काळात देशाने गणित, खगोलशास्त्र, विज्ञान इत्यादी क्षेत्रात खूप वेगाने विकास केला.
समुद्रगुप्ताबद्दल माहिती प्रयागराज येथील शिलास्तंभांवरून मिळते. हे स्तंभ त्यांच्या कार्यकालात उभारले होते. त्यात समुद्रगुप्तांच्या विविध मोहिमांचा दाखला आहे. हे शिलालेख तत्कालीन भारताची राजकीय स्थिती दर्शवतात, कारण विविध राजे, राज्ये व त्यात राहणाऱ्या लोकांचा त्यांत उल्लेख आहे. ज्याला प्रयाग प्रशस्ती म्हणूनही ओळखले जाते