विष्णु पुराण
From Wikipedia, the free encyclopedia
विष्णु पुराण (IAST:Viṣṇu purāṇa, संस्कृत: विष्णुपुराण) हे अठरा महापुराणांपैकी एक आहे, हिंदू धर्माच्या प्राचीन आणि मध्ययुगीन ग्रंथांचा एक प्रकार आहे. वैष्णव साहित्यातील हा एक महत्त्वाचा ग्रंथ आहे.
विष्णु पुराणातील हस्तलिखिते आधुनिक युगात अनेक आवृत्त्यांमध्ये टिकून आहेत. इतर कोणत्याही प्रमुख पुराणांपेक्षा, विष्णू पुराणात त्याची सामग्री पंचलक्षण स्वरूपात सादर केली जाते - सर्ग (विश्वविज्ञान), प्रतिसर्ग (विश्वविज्ञान),वंश (देव, ऋषी आणि राजांची वंशावली), मन्वंतर (वैश्विक चक्र), आणि वंशानुचरितम (विविध राजांच्या काळातील कथा) असे ,मजकुराच्या काही हस्तलिखितांमध्ये इतर प्रमुख पुराणांमध्ये आढळणारे महात्म्य आणि तीर्थयात्रेवरील सहल मार्गदर्शन या सारख्या विभागांचा समावेश न केल्यामुळे उल्लेखनीय आहेत,परंतु काही आवृत्त्यांमध्ये मंदिरांवरील अध्याय आणि पवित्र तीर्थक्षेत्रांच्या प्रवास मार्गदर्शकांचा समावेश आहे. 1840 मध्ये एच.एच.विल्सन यांनी अनुवादित केलेले आणि प्रकाशित केलेले सर्वात जुने पुराण म्हणूनही हा मजकूर उल्लेखनीय आहे, त्यानंतर उपलब्ध हस्तलिखितांवर आधारित, पुराण काय असावेत याविषयीचे अनुमान आणि त्या काळातील परिस्थिती व परिसर दर्शविते.
विष्णु पुराण हे लहान पौराणिक ग्रंथांपैकी एक आहे, ज्यात सुमारे 7,000 श्लोक आहेत. हे प्रामुख्याने हिंदू देव विष्णू आणि कृष्णासारख्या त्याच्या अवतारांभोवती केंद्रित आहे, परंतु ब्रह्मा आणि शिव यांची स्तुती करते आणि ते विष्णूवर अवलंबून असल्याचे प्रतिपादन करते. विल्सन सांगतात की, पुराण हे सर्वधर्मीय आहे आणि त्यातील कल्पना, इतर पुराणांप्रमाणेच, वैदिक विश्वास आणि कल्पनांवर आधारित आहेत.
विष्णु पुराण, सर्व प्रमुख पुराणांप्रमाणे, त्याचे लेखक वेद व्यास ऋषी असल्याचे श्रेय देते. वास्तविक लेखक आणि त्याच्या रचनेची तारीख अज्ञात आणि विवादित आहे. त्याच्या संरचनेचा अंदाज 400 BCE ते 900 CE पर्यंत आहे. हा मजकूर बहुधा कालांतराने अनेक थरांमध्ये रचला गेला आणि पुन्हा लिहिला गेला, ज्याचे मूळ कदाचित प्राचीन १ल्या सहस्राब्दी बीसीई ग्रंथांमध्ये आहे जे आधुनिक युगात टिकले नाहीत. पद्म पुराणात विष्णू पुराणाचे वर्गीकरण सत्व पुराण (पुराण जे चांगुलपणा आणि शुद्धतेचे प्रतिनिधित्व करते) असे केले जाते.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/mr/8/8b/Vishnu_matsya_avatar027.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/mr/8/83/Vishnu_matsya_avatar072.jpg)