क्षयमास
From Wikipedia, the free encyclopedia
पृथ्वी सूर्याभोवती लंबवर्तुळाकार कक्षेत फिरते. या लंबवर्तुळाच्या दोन नाभींपैकी (नाभी=Focus) एका नाभीवर सूर्य असतो. या नाभींमधून जाणारा लंबवर्तुळाचा मोठा व्यास परीघाला दोन बिंदूंत छेदतो. त्यांपैकी परीघापासून जवळ असलेल्या बिंदूला उपसूर्य बिंदू (Perihelion) व दूरच्या बिंदूला अपसूर्य बिंदू (Aphelion) म्हणतात. पृथ्वी जेव्हा ५ जानेवारीच्या सुमारास उपसूर्य बिंदूच्या आसपास असते तेव्हा तिचा वेग नेहमीपेक्षा जास्त असतो. त्यामुळे सूर्यासमोरून पुढे सरकताना कधीकधी एखाद्या हिंदू महिन्यात दोन सूर्यसंक्रांती पडतात. (सूर्य एकापाठोपाठ दोन राशींत दिसतो.) अशा वेळी त्या महिन्याला क्षयमास म्हणतात.
हा लेख/विभाग स्वत:च्या शब्दात विस्तार करण्यास मदत करा. |
पृथ्वी उपसूर्य बिंदूच्या आसपास असताना मार्गशीर्ष, पौष किंवा माघ यांच्यापैकी एक हिंदू महिना असतो. त्यामुळे एखाद्या वर्षी क्षयमास आलाच तर तो या तीन महिन्यांपैकीच एका महिन्यात येतो. क्षयमासाच्या काही महिने आधी आणि काही महिने नंतर एकेक अधिकमास असतो.