राष्ट्रीय औद्योगिक अभियांत्रिकी संस्था

राष्ट्रीय औद्योगिक अभियांत्रिकी संस्था (नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडस्ट्रीयल इंजीनियरिंग - एनआयटीआयई), पूर्वीची इंडियन इन्स्टिट्यूट फॉर ट्रेनिंग इन इंडस्ट्रियल इंजीनियरिंग ही भारतातील सार्वजनिक व्यवस्थापन संस्था असून ती मुंबईच्या विहार तलावाजवळील पवई येथे आहे आणि ती बहुतेकदा भारतातील पहिल्या दहा बी-स्कूलमध्ये असते. ^[१]

इतिहास

चित्र:NITIE Campus2.JPG

प्रशासकीय इमारत, एनआयटीआयई, मुंबई

या संस्थेची स्थापना १९६३ मध्ये संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम (यूएनडीपी)च्या सहाय्याने कुशल कामगार तयार करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय कामगार संघटना (आयएलओ)च्या सहाय्याने केली गेली. या संस्थेस भारत सरकारकडून अर्थसहाय्य केले गेले आणि संस्था नोंदणी अधिनियम, १८६० अंतर्गत या संस्थेची नोंदणी झाली. ^[२]

चित्र:NITIE Pond.jpg

NITIE तलाव आणि पार्श्वभूमीत जुने वसतिगृह

प्रख्यात उद्योगपती आनंद महिंद्रा आणि एचडीएफसीचे अध्यक्ष दीपक पारेख यांनी २००७ मध्ये एनआयटीआयईच्या नावे मुंबईच्या आयआयएममध्ये बदल करण्याचे सुचविले होते. तत्कालीन पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांनी या प्रकरणाकडे लक्ष देण्याचे आश्वासन दिले होते. परंतु आजपर्यंत या दिशेने कोणतेही काम प्रगती झाले नाही. ^[३]

शैक्षणिक

ही संस्था व्यवस्थापन आणि औद्योगिक अभियांत्रिकीच्या विविध क्षेत्रात पदव्युत्तर पदविका देते. डॉक्टरेट स्तरीय पाठ्यवृत्ती देखील दिली जाते. वार्षिक, औद्योगिक अभियांत्रिकी व व्यवस्थापनाच्या विविध क्षेत्रात विविध आठवड्यासाठी व्यवस्थापन विकास कार्यक्रम (एमडीपी) आणि युनिट बेस्ड प्रोग्राम्स (यूबीपी)च्या माध्यमातून २०००हून अधिक व्यावसायिकांना प्रशिक्षण देते. ^[४]

औद्योगिक अभियांत्रिकी मधील पदव्युत्तर पदविका (पीजीडीआयई) हा चार दशकांहून अधिक काळ कॉर्पोरेट उत्कृष्टतेमधील काही अभ्यासक्रमांपैकी एक आहे. याचा प्रारंभ हा आहे की विद्यार्थ्यांना विविध औद्योगिक आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी पद्धती आणि पद्धतशीर दृष्टिकोन प्रदान करणे,

औद्योगिक व्यवस्थापन मधील पद्व्युत्तर पदविका

हा शिक्षणक्रम भारतीय संस्थांमध्ये पुरविल्या जाणाऱ्या उच्च-स्तरीय व्यवस्थापन अभ्यासक्रमांपैकी एक मानला जातो. हा दोन वर्षांचा, पूर्ण वेळ आणि पूर्णपणे निवासी शिक्षणक्रम देशातील सर्व भागातील प्रतिभावान विद्यार्थी आकर्षित करतो. या शिक्षणक्रमात सामील झालेले विविध विद्यार्थी हे अभियंते आहेत आणि शक्यतो व्यवसाय आणि उद्योगातील दोन ते तीन वर्षांच्या कामाचा अनुभव घेऊन येतात.

प्रकल्प व्यवस्थापनातील पदव्युत्तर पदविका

हा शिक्षणक्रम ज्यांना प्रकल्प व्यवस्थापन, तांत्रिक किंवा व्यवसाय क्षेत्रात किंवा तज्ञांच्या नवीन क्षेत्रात जाण्याची इच्छा आहे त्यांच्यासाठी आहे. कामाच्या अनुभवासाठी तसेच व्यवसाय किंवा उद्योगात ज्यांची पार्श्वभूमी कमी किंवा कमी नाही अशा लोकांसाठी हे योग्य आहे.

उत्पादन व्यवस्थापन मधील पदव्युत्तर पदविका

हा शिक्षणक्रम विद्यार्थ्यांना त्यांचे कौशल्य आणि उत्पादन क्षेत्रात निर्णय घेण्याची क्षमता विकसित करण्यास मदत करतो ज्यायोगे व्यवसायातील कार्यनीती अंमलात आणण्यात एक महत्त्वाची धार मिळते.

हे व्यवसायातील स्पर्धात्मकतेच्या दृष्टिकोनातून उत्पादन क्षमतेचे शोषण करण्यास देखील मदत करेल. या उपक्रमाचे उद्दीष्ट उत्पादन व्यवस्थापनातील आव्हानांचा सामना करण्यासाठी सुसज्ज व्यावसायिक तयार करणे आहे.

औद्योगिक सुरक्षा आणि पर्यावरण व्यवस्थापन मधील पदव्युत्तर पदविका

हा एक शाश्वतता-आधारित शिक्षणक्रम आहे आणि तो पीपल प्लॅनेट आणि प्रॉफिट दृष्टिकोन यावर केंद्रित आहे. हा भविष्यातील व्यावसायिक जोपासत आहे जो व्यवसाय निसर्ग आणि विविध भागधारकांसह जटिल संबंधांचे विस्तृत ज्ञान घेऊन कार्यक्षेत्रात सामील होईल. अभ्यासक्रमात व्यवस्थापकीय आणि तांत्रिक दृष्टीकोन दोन्ही समाविष्ट आहेत. हे विद्यार्थ्यांना पर्यावरणीय, सामाजिक आणि आर्थिक प्रभावांच्या मूल्यांकनासाठी एक पद्धतशीर दृष्टिकोनाची ओळख करून देते.

मानांकन

राष्ट्रीय संस्थात्मक रँकिंग फ्रेमवर्क मध्ये १२वे मानांकन (२०२०) आणि

भारतातील सर्वोत्तम बी-स्कूलमध्ये ११वे मानांकन (२०१९)

सामाजिक कार्यक्रम आणि उपक्रम

"मंडी" या नावाने सक्रिय विक्री करून शिक्षण शिकण्याच्या लोकप्रिय अध्यापनशास्त्रासाठी ही संस्था ओळखली जाते. मंडी हा एक वार्षिक कार्यक्रम आहे ^[५] जेथे स्वयंसेवी संस्थांकडून बनविलेले खेळणी विद्यार्थ्यांमार्फत रस्त्यावर विकल्या जातात आणि त्याचा वापर मुलांच्या शिक्षणासाठी केला जातो. मंडी हा एक अतिशय यशस्वी कार्यक्रम आहे आणि पदव्युत्तर अभ्यासात 'विकून विक्री' या संकल्पनेचे प्रणेतेही आहेत. आयआयएम बंगलोर सारख्या देशातील इतर व्यवस्थापन संस्थांनी ही संकल्पना पुन्हा तयार केली आहे ^[६]