टाटा स्टील

टाटा स्टील (बीएसई.: 500470) भारतातील स्टीलउत्पादक कंपनी आहे.

टाटा स्टील

टाटा स्टीलचे चिन्ह
प्रकार	सार्वजनिक
स्थापना	२६ ऑगस्ट १९०७
संस्थापक	दोराबजी टाटा
मुख्यालय	मुंबई, भारत बॉम्बे हाऊस, २४-होमी मोडी स्ट्रीट, फोर्ट, मुंबई ४००००१
सेवांतर्गत प्रदेश	जगभर
उत्पादने	पोलाद स्टील लांब स्टील उत्पादने स्ट्रक्चरल स्टील वायर उत्पादने स्टील केसिंग पाईप घरगुती वस्तू
कर्मचारी	८०,५००
पालक कंपनी	टाटा समूह
संकेतस्थळ	https://www.tatasteel.com/

याचे पूर्वीचे नाव टाटा आयर्न अँड स्टील कंपनी लिमिटेड किंवा टिस्को होते. पूर्वी टाटा आयर्न अँड स्टील कंपनी लिमिटेड म्हणून ओळखली जाणारी, टाटा स्टील ही जगातील सर्वोच्च स्टील उत्पादक कंपन्यांपैकी एक आहे ज्याची वार्षिक ३४ दशलक्ष टन वार्षिक क्रूड स्टील क्षमता आहे. हे जगातील सर्वात भौगोलिकदृष्ट्या वैविध्यपूर्ण पोलाद उत्पादकांपैकी एक आहे, ज्याचे जगभरात ऑपरेशन्स आणि व्यावसायिक उपस्थिती आहे. समूहाने ३१ मार्च २०२० रोजी संपलेल्या आर्थिक वर्षात US$ १९.७ बिलियनची एकत्रित उलाढाल नोंदवली. स्टील प्राधिकरणानंतर १३ दशलक्ष टन वार्षिक क्षमता असलेली ही भारतातील दुसरी सर्वात मोठी स्टील कंपनी आहे.

टाटा स्टील भारत, नेदरलँड्स आणि युनायटेड किंगडममध्ये प्रमुख ऑपरेशन्ससह २६ देशांमध्ये कार्यरत आहे आणि सुमारे ८०,५०० लोकांना रोजगार देते. त्याचा सर्वात मोठा प्लांट (१० MTPA क्षमता) जमशेदपूर, झारखंड येथे आहे. २००७ मध्ये, टाटा स्टीलने यूके स्थित पोलाद निर्माता कंपनी कोरस विकत घेतली. २०१४ फॉर्च्यून ग्लोबल ५०० च्या रँकिंगमध्ये जगातील सर्वात मोठ्या कॉर्पोरेशन्समध्ये ते ४८६ व्या स्थानावर होते. ब्रँड फायनान्सनुसार २०१३चा हा सातवा सर्वात मौल्यवान भारतीय ब्रँड होता.

जुलै २०१९ मध्ये टाटा स्टील कलिंगनगरचा वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरमच्या ग्लोबल लाइटहाऊस नेटवर्कच्या यादीत समावेश करण्यात आला.

ग्रेट प्लेस टू वर्क द्वारे टाटा स्टीलला उत्पादन २०२२ मधील भारतातील सर्वोत्कृष्ट कार्यस्थळांमध्ये ओळखले गेले आहे. ही मान्यता पाचव्यांदा प्राप्त झाली आहे, उच्च-विश्वास, सचोटी, वाढ आणि कर्मचाऱ्यांची काळजी या संस्कृतीला चालना देण्यावर कंपनीचे सतत लक्ष केंद्रित करते. टाटा स्टील आपल्या LGBTQ कर्मचाऱ्यांसाठी देखील सर्वसमावेशक आहे आणि नवीन HR पॉलिसी अंतर्गत त्यांच्या LGBTQ कर्मचाऱ्यांच्या भागीदारांसाठी आरोग्य विमा लाभ देखील प्रदान करते.

इतिहास

टाटा आयर्न अँड स्टील कंपनीची स्थापना जमशेटजी नुसेरवानजी टाटा यांनी केली आणि २६ ऑगस्ट १९०७ रोजी सर दोराबजी टाटा यांनी स्थापना केली. TISCO ने १९११ मध्ये पिग आयर्न उत्पादन सुरू केले आणि जमशेदजींच्या टाटा समूहाची शाखा म्हणून १९१२ मध्ये स्टीलचे उत्पादन सुरू केले. १६ फेब्रुवारी १९१२ रोजी पहिले स्टील पिंड तयार करण्यात आले. पहिल्या महायुद्धादरम्यान (१९१४-१९१८) कंपनीने वेगाने प्रगती केली.

१९२० मध्ये, टाटा आयर्न अँड स्टील कंपनीने टिनप्लेट तयार करण्यासाठी तत्कालीन बर्मा शेलसह संयुक्त उपक्रम म्हणून द टिनप्लेट कंपनी ऑफ इंडिया लिमिटेडची स्थापना केली. TCIL ही आता टाटा टिनप्लेट आहे आणि तिचा भारतातील ७०% बाजार हिस्सा आहे.

१९३९ पर्यंत, ते ब्रिटिश साम्राज्यातील सर्वात मोठे स्टील प्लांट चालवत होते. कंपनीने १९५१ मध्ये एक प्रमुख आधुनिकीकरण आणि विस्तार कार्यक्रम सुरू केला. नंतर, १९५८ मध्ये, २ दशलक्ष मेट्रिक टन प्रतिवर्ष (MTPA) प्रकल्पावर श्रेणीसुधारित करण्यात आला. १९७० पर्यंत, कंपनीने जमशेदपूर येथे सुमारे ४०,००० लोकांना रोजगार दिला आणि शेजारच्या कोळसा खाणींमध्ये आणखी २०,००० लोकांना रोजगार दिला.

राष्ट्रीयीकरणाचे प्रयत्न

१९७१ मध्ये आणि १९७९ मध्ये कंपनीचे राष्ट्रीयीकरण असे दोन प्रयत्न झाले. दोन्ही प्रयत्न अयशस्वी ठरले. १९७१ मध्ये इंदिरा गांधींच्या राजवटीने कंपनीचे राष्ट्रीयीकरण करण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तो अयशस्वी झाला. १९७९ मध्ये जनता पक्षाच्या राजवटीत (१९७७-७९), TISCO (आता टाटा स्टील)चे राष्ट्रीयीकरण करायचे होते. नंतर उद्योगमंत्री जॉर्ज फर्नांडिस, बिजू पटनायक यांच्या प्रेरणेने, पोलाद मंत्री यांनी राष्ट्रीयीकरणाची धमकी दिली, परंतु युनियनच्या विरोधामुळे हे पाऊल अयशस्वी झाले.

१९९० मध्ये, कंपनीने विस्तार करण्यास सुरुवात केली, आणि न्यू यॉर्कमध्ये टाटा इंक.ची उपकंपनी स्थापन केली. कंपनीने २००५ मध्ये तिचे नाव TISCO वरून बदलून टाटा स्टील लिमिटेड असे केले.

शेअरहोल्डिंग

भागधारक	शेअरहोल्डिंग
प्रवर्तकः टाटा समूहाच्या कंपन्या	३१.६४%
विमा कंपन्या	२१.८१%
वैयक्तिक भागधारक	२२.०३%
परदेशी संस्थागत गुंतवणूकदार	१५.३५%
जागतिक डिपॉझिटरी पावत्या	०२.४१%
इतर	०७.०५%
एकूण	१००.००%

उत्पादने

• ऑटोमेशन संबंधित उत्पादने
• बियरिंग्ज
• पाईप्स
• प्रिसिजन ट्यूब्स
• कार संबंधित साहित्य
• लोकोमोटिव्ह भाग
• कृषी उपकरणे
• यंत्रसामग्री, टिनप्लेट
• केबल आणि वायर
• रेबार
• ब्रँडेड उत्पादने आणि सोल्यूशन्स जसे प्रवेश दरवाजे
• नेस्ट-इन बिल्डिंग स्ट्रक्चर्स

संदर्भ