महात्मा गांधींची हत्या

महात्मा गांधींची हत्या ३० जानेवारी १९४८ रोजी वयाच्या ७८ व्या वर्षी बिर्ला हाऊस (आता गांधी स्मृती)च्या कंपाऊंडमध्ये झाली. त्यांचा मारेकरी नथुराम विनायक गोडसे, पुणे येथील चित्पावन ब्राह्मण, हिंदुत्ववादी,^[1][2] हिंदू महासभा या राजकीय पक्षाचा सदस्य^[3][4] तसेच राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ (RSS)चा माजी सदस्य होता.^[5] गोडसेने भारताच्या फाळणीच्या वेळी गांधी मुस्लिमांना सामावून घेणारे मानले होते.

बिर्ला हाउस, नवी दिल्ली: येथेच महात्मा गांधींंची हत्या झाली होती

संध्याकाळी ५ च्या पुढे, साक्षीदारांच्या म्हणण्यानुसार, महात्मा गांधी हे बिर्ला हाऊसच्या मागे उभ्या असलेल्या लॉनकडे जाणाऱ्या पायऱ्यांच्या वर पोहोचले होते जेथे ते दररोज संध्याकाळी प्रार्थना सभा घेत होते. गांधी व्यासपीठाकडे जाऊ लागले, तेव्हा गोडसे गांधींच्या वाटेला लागलेल्या गर्दीतून बाहेर पडला आणि त्याने गांधींच्या छातीत आणि पोटात तीन गोळ्या झाडल्या. गांधी जमिनीवर पडले. त्याला बिर्ला हाऊसमधील त्याच्या खोलीत परत नेण्यात आले जिथून काही वेळाने त्याच्या मृत्यूची घोषणा करण्यासाठी एक प्रतिनिधी बाहेर आला.^[6]

गोडसेला जमावाच्या सदस्यांनी पकडले होते - ज्यांच्यापैकी सर्वात मोठ्या प्रमाणावर नोंदवले गेले होते ते हर्बर्ट रेनर ज्युनियर, दिल्लीतील अमेरिकन दूतावासातील उप-वाणिज्यदूत होते- आणि पोलिसांच्या हवाली केले. गांधी हत्येचा खटला मे 1948 मध्ये दिल्लीच्या ऐतिहासिक लाल किल्ल्यावर सुरू झाला, त्यात मुख्य आरोपी गोडसे आणि त्याचा सहकारी नारायण आपटे आणि आणखी सहा सह-प्रतिवादी होते. खटला घाईघाईने चालवला गेला, घाई काहीवेळा गृहमंत्री वल्लभभाई पटेल यांच्या इच्छेला कारणीभूत ठरली "हत्या रोखण्यात अयशस्वी झाल्याबद्दल छाननी टाळण्यासाठी." गांधींचे दोन पुत्र, मणिलाल गांधी आणि रामदास गांधी यांनी बनवले होते, ते भारताचे पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू, वल्लभभाई पटेल आणि गव्हर्नर-जनरल चक्रवर्ती राजगोपालाचारी यांनी नाकारले होते. गोडसे आणि आपटे यांना 15 नोव्हेंबर 1949 रोजी अंबाला तुरुंगात फाशी देण्यात आली.

संदर्भ

1. Hardiman 2003, pp. 174–176.
2. "Assassination of Mahatma Gandhi". Wikipedia (इंग्रजी भाषेत). 2022-01-10.
3. Nash 1981, p. 69.
4. "Assassination of Mahatma Gandhi". Wikipedia (इंग्रजी भाषेत). 2022-01-10.
5. Hansen 1999, p. 249.
6. Staff, Guardian (1948-01-31). "Assassination of Mr Gandhi". the Guardian (इंग्रजी भाषेत). 2022-01-10 रोजी पाहिले.