बिहु नृत्य

बिहू नृत्य हे आसाम राज्यातील प्रमुख लोकनृत्य आहे.^[1] आसामचे वैशिष्ट्य आणि संस्कृती असलेल्या बिहू उत्सवांच्या काळात हे नृत्य केले जाते.रोंगाली बिहू, काटी बिहू, माघ बिहू या उत्सवांच्या काळात बिहू नृत्याचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे.^[2]

बिहू नृत्य

एका गटात सादर केल्या जाणाऱ्या या नृत्यामध्ये बिहू नर्तक सहसा तरुण पुरुष आणि स्त्रिया असतात. ही नृत्य शैली वेगवान पावले आणि वेगवान हाताच्या हालचालींद्वारे वैशिष्ट्यीकृत आहे. नर्तकांचा पारंपारिक पोशाख रंगीबेरंगी असतो आणि लाल रंगाभोवती केंद्रित असतो, जो आनंद आणि उत्साह दर्शवतो.^[3][4]

इतिहास

या नृत्य प्रकाराची उत्पत्ती अज्ञात आहे, तथापि लोकनृत्य परंपरा आसाममधील कैवर्तास, देवरी, सोनोवाल कचारी, चुटिया, बोरोस, मिसिंग्स, राभास, मोरान आणि बोराहिस यांसारख्या विविध वांशिक गटांच्या संस्कृतीत नेहमीच महत्त्वपूर्ण राहिली आहे. विद्वानांच्या मते, बिहू नृत्याचा उगम प्राचीन प्रजनन पंथांमध्ये आहे जो लोकसंख्येच्या तसेच जमिनीची सुपीकता वाढवण्याशी संबंधित होता.^[5][6]

लोकनृत्य सादर करताना तरुण आणि तरुणी, २०१९

२०१२ सालचे एका खेड्यातील सादरीकरण

पारंपारिकपणे, स्थानिक शेतकरी समुदाय घराबाहेर, शेतात, चरांमध्ये, जंगलात किंवा नद्यांच्या काठावर, विशेषतः अंजिराच्या झाडाखाली नृत्य सादर करतात.^[7] आसाममधील तेजपूर आणि दरांग जिल्ह्यात सापडलेल्या ९ व्या शतकातील शिल्पांमध्ये बिहू नृत्याचे सर्वात जुने चित्रण आढळते. १४ व्या शतकातील चुटिया राजा लक्ष्मीनारायण यांच्या शिलालेखांमध्येही बिहूचा उल्लेख आहे.

स्वरूप

बिहु नृत्य करणारे युवक-युवती

या नृत्यात प्रामुख्याने युवक आणि युवती सहभागी होतात. या नृत्याला बिहू लोकगीतांची जोड दिलेली असते आणि त्यातून प्रेमभावनेचा आशय व्यक्त केला जातो.दैनंदिन आयुष्य, नवीन वर्ष यांच्याशी समबंधीत गीतेही गायली जातात. ^[8] हा नृत्यप्रकार पुरुषप्रधान असून गीतांचे गायन मात्र स्त्रिया करतात. हे नृत्य जलद गतीने आणि चपळाईने केले जाते तसेच कमरेच्या हालचाली यात विशेषत्वाने केल्या जातात.^[9] या नृत्या चेहरा-या वरील हावभाव हेही महत्त्वाचे मानले जातात. ^[8] रोंगाली बिहू हा सर्जन शक्तीचा उत्सव मानला गेला आहे, त्यामुळे त्यादरम्यान केल्या जाणा-या नृत्यात ज्ञानेंद्रिये सुखावणा-या अशा काही हालचालींचा समावेश असतो.^[10]

आग्नेय आशिया आणि चीन मधील "ताई" नृत्यप्रकाराशी या नृत्याचे साधर्म्य असल्याचे काही अभ्यासक नोंदवतात.^[11]

सादरीकरण

भिंतीवरील चित्रण

उत्सवादरम्यान मोकळी शेते, व्यासपीठे वा झाडांच्या रायांमध्ये हे नृत्य सादर केले जाते आणि आनंद घेतला जातो. ^[8] मासिक धर्माच्या काळात महिलांनी या नृत्यास उपस्थित राहू नये अशीही एक समजूत प्रचलित आहे.^[12]

प्रकार

गारो बिहू आणि खासी बिहू असे याचे दोन प्रकार आहेत.^[9]

संदर्भ

1. Jan 19, Updated:; 2011; Ist, 14:39. "Magh Bihu brings cheer to the Assamese community". Mumbai Mirror (इंग्रजी भाषेत). 2022-02-28 रोजी पाहिले.CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link)
2. Sharma, Kshitiz (2014). Introduction to Tourism Management (इंग्रजी भाषेत). McGraw Hill Education (India) Pte. Limited. ISBN 9781259026805.
3. "BSF jawans celebrate Bihu at freezing temperatures in Kashmir, dance video goes viral [WATCH] | Trending & Viral News". www.timesnownews.com. 2022-02-28 रोजी पाहिले.
4. Delhi, All India Radio (AIR),New (1945-11-22). THE INDIAN LISTENER: Vol. X. No. 23. (22nd NOVEMBER 1945) (इंग्रजी भाषेत). All India Radio (AIR),New Delhi.
5. Barua, Maan (2009-08-01). "Ecological Basis of the Bihu Festival of Assam". Folklore. 120 (2): 213–223. doi:10.1080/00155870902969400. ISSN 0015-587X. S2CID 162337950.
6. " The Bihu dances and other ritualised activities are regarded as important by the people in order to increase the fertility of the land." (Barua 2009:218–219)
7. "In earlier times the Bihu dance, a major symbol of Assamese identity, was performed under fig trees (Ficus) [4] and occasionally under other trees, notably the mango (Mangifera indica) and jãmu (Eugenia jambolana). The seed of the fig fruit is very small, but in that seed lies the enormous tree of the future. mall, but in that seed lies the enormous tree of the future. Hence, the choice of site for the Bihu dance was linked to the fertility rites associated with it." (Barua 2009:220)
8. Mohapatra, J. (2013-12). Wellness In Indian Festivals & Rituals (इंग्रजी भाषेत). Partridge Publishing. ISBN 9781482816907. |date= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)
9. Laveesh, Bhandari (2009-09). Indian States At A Glance 2008-09: Performance, Facts And Figures - Assam (इंग्रजी भाषेत). Pearson Education India. ISBN 9788131723326. |date= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)
10. Das, Debendra Prasad Rongali Bihu through the ages, The Assam Tribune, April 14, 2007. • Dowerah, Sawpon Rongali Bihu-the spring festival of Assam, The Assam Tribune, April 14, 2007.
11. Gogoi, Pushpa (1996). Tai of North East India (इंग्रजी भाषेत). Chumphra Printers and Publishers.
12. Deori, Saranan (2002). Religious Practices of the Deoris (इंग्रजी भाषेत). Bina Library.