From Wikipedia, the free encyclopedia
Биологийн хими буюу Биохими нь амьд организмын химийн найрлага, бодисын ба энергийн тухай өөрөөр хэлбэл амьд биетийн тухай шинжлэх ухааны салбар юм. Биохимийн үндсэн зорилт нь амьд организмын химийн найрлага болон организмыг бүтээгч бодисуудын бүтцийг мөн амьд организмын онцлог, түүний амьгүй зvйлсээс ялгагддаг химийн хувирлын дараалал болон харилцан уялдааг судлахад оршино. Биохими нь дотроо хоорондоо нягт харилцан уялдаатай байж бие биеэ нөхдөг. Биохими нь:
Орчин үеийн биохимийн шинжлэх ухааны үүсэл XVIII зууны эцсээс эхэлж, XIX зууны сүүлээс бие даан гарч иржээ. Биохимийн шинжлэх ухаан бүрэлдэн бий болсон үеийг 4 үе шат болгон хувааж болно.
Нүүрс-ус нь ерөнхий томъёо бүхий полигидроксиальдегид буюу кетон юм. Нүүрстөрөгчийн гидратад харгалзах H:O нь 2:1 харьцаатай байдаг тул ийнхүү нэрлэжээ. Нүүрс ус нь амьд организмд энергийн эх үүсвэр, бусад эсийн бүрэлдэхүүн хэсгийг нийлэгжүүлэх нүүрстөрөчийн эх үүсвэр, химийн энергийг нөөцлөх нэг хэлбэр, эсийн бүтцийн үндсэн элемент, иммуны процесст хамгаалах зэрэг үндсэн үүрэг гүйцэтгэдэг. Биосферт хамгийн их тохиолдох нүүрс ус нь ургамлын полисахарид болох целлюлоза болон цардуул, глюкозын бусад полимерүүд байдаг.
Нүүрс усыг дотор нь моносахарид, дисахарид, полисахарид гэсэн 3 үндсэн ангилалд хувааж болдог.мөн энгийн нийлмэл гэж болно. Нүүрсусны биологийн үүрэг -Энергийн үүрэг -бүтцийн үүрэг -хамгаалах -нөөц тэжээлийн -гемастатик -гомостатик -цус бүлгэнэлт -тулгуурын ба механик -осмос -хоргүйжүүлэх -өвөрмөц
Моносахарид нь энгийн сахар юм. Цорын ганц полигидроксиальдегид буюу кетоны молекулаас тогтоно.(CH2O)n, n<3 гэсэн нийлбэр томъёотой. Моносахарид нь альдэгид агуулсан байвал альдоз, кетон агуулсан байвал кетоз гэнэ. Моносахаридыг агуулагдаж байгаa нүүрстөрөгчөөс нь хамааруулж:
Талст байдалтай усанд сайн уусдаг,чихэрлэг амттай,С н атом нь гол төлөв асиметр байх бөгөөд гэрлийн ба толин изомер үүсгэдэг. Хамгийн энгийн төлөөлөгчид нь : -Глицерин -Глицеральдагид -диоксиацетон
Дисахарид нь хоёр моносахаридын нэгжээс тогтсон байдаг. Жишээлбэл: Глюкоз+Мальтоз=Сахароз, Глюкоз+Галактоз=Лактоз, Глюкоз+Глюкоз=Мальтоз
Полисахарид нь моносахаридын нэгж бүхий урт хэлхээнээс тогтдог. Эдгээр нь шугман буюу салбарласан бүтэцтэй байдаг. Полисахаридыг хүчлээр буюу өвөрмөц ферментийн үйлчлэлээр глактолизд ороход эдгээр полисахарид нь харгалзах моносахарид буюу моносахаридын уламжлал болон хувирдаг. полисахарид нь нэг төрлийн моносахаридаас тогтсон бол гомополисахарид харин хэд хэдэн моносахаридаас тогтсон бол гетерополисахарид гэнэ.
Уураг нь бүх амьд организмын найрлагад ордог, биологийн бүх процесст оролцдог, нийлмэл бүтэцтэй молекул юм. Уураг нь пептидийн холбоогоор холбогдсон хорь гаруй төрлийн амин хүчлээс бүрдэнэ. Уургууд эсийн мембран болон митохондри рибосом хромсом зэрэг эрхтэнцрийн мембраныг бүрдүүлдэг. Ийм уургуудыг бүтцийн уураг гэнэ.
Липид нь эд эсээс хлороформ, эфир, бензол зэрэг туйлгүй уусгагчаар хандалж болохуйц, усанд уусдаггүй зэрэг шинж чанар бүхий органик нэгдлийн бүлэг байдаг. Липид нь хоёр үүрэг гүйцэтгэх ба нэг талаар мембраны бүтцийн бүрэлдэхүүн хэсэг болох нөгөө талаар бодисын солилцоон дахь энергийн нөөцлөгдөх хэлбэр болдог.Өөх тос болон бусад липидүүд физик-химийнхээ шинж чанараараа нэгэн бүлэгт ордог. Эдгээр нь усанд уусдаггүй, харин органик уусмал болох эфир, спирт, бензол, болон бусад уусмалд уусдаг. Цус болон биед саармаг өөх-триглицерид, фосфолипид, холестерол, ач холбогдлоор бага бусад өөх тос байна. Триглицерид нь биед энергийн зориулалтаар ихэвчлэн хэрэглэгддэг.
Энэ химийн тухай өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.