Жуулчлал

Жуулчлал (Англи: Tourism) гэвэл амрах, зугаацаж цэнгэх, заваа өнгөрүүлэх, ажил хэргийн зорилгоор хол газар хэдэн сар, өдрөөр аялах гэдэг утгыг илэрхийлэх жуулчлах үйлийн нэр гэж ойлгоно. "Амралт, ажил хэргийн зорилгоор нэг жилийн дотор оршин суудаг газраасаа хол аялан явж амьдраваас түүнийг жуулчин гэнэ" гэж НҮБ-ын Дэлхийн Аялал жуулчлалын байгууллага тодорхойлжээ.^[1]

Хөвсгөл аймагт жил бүр олон арван мянган дотоод гадаадын жуулчид айлчилж эдийн засгийн чухал бүрдэл орлогыг оруулдаг, Хөвсгөл аймгаар аялж буй АНУ-ын жуулчин

Бүргэд үзэх аялалын хөтөлбөр нь Монгол ба төв азийн орнуудын жуулчиллаа хөгжүүлэх чухал бүрдэл хэсэг юм

Тайландад гинжтэй барс харж буй жуулчид

Сүүлийн жилүүдэд дунджаар жил бүр 1 тэрбум хүмүүс олон улсад аялж 1 их наяд ам.дол (837 сая евро) зарцуулж байна.

2010 онд нийт 940 сая хүн улс дамжин жуулчлаж, жуулчлалын орлого 919 тэрбум америк доллараар хэмжигджээ. Энэ нь өнгөрөгч онтойгоо харьцуулахад жуулчдын тоо 6.6%, орлого 4.7% өссөн байна.^[2]

Жуулчлал нь, Итали, Тайланд болон арлын Бахамын арлууд, Фижи, Мальдив, Филиппин, Сейшел зэрэг олон орны ажиллах хүч, үйлчилгээ, үйлдвэрлэлийн салбарыг хөдөлгөн, мэдэгдэхүйц орлого бий болгогч эдийн засгийн чухал салбар хэмээгддэг. Жишээлбэл, агаарын, газрын тээврүүд, эмнэлэг, зочид буудал, амралт, үзвэрийн газрууд, цэнгэл, байгалийн хүрээлэнгүүд, мөрийтэй тоглоомын , худалдааны газрууд, хөгжмийн болон жүжгийн тоглолт зэрэг нь жуулчлалын үйлчилгээнд хамрагдана.

Дэлхий дахины жуулчлалын орлого, тоо

2013 онд хамгийн их жуулчин хүлээн авсан орнууд

2013 онд хамгийн их жуулчин хүлээн авсан 10 орнууд

2013 онд дэлхий даяар 1,087 тэрбум жуулчид аялж өмнөх оноосоо 5% илүү гарав.

Байр	Улс	Дэлхийн аялал жуулчлалын байгууллага Бүс	Олон улсын жуулчид ирэгсэд (2013)[3]	Олон улсын жуулчид ирэгсэд (2012)[3]	Өөрчлөлт (2012 - 2013) (%)	Өөрчлөлт (2011 - 2012) (%)
1	Франц	Европ	—	83.0 сая	—	▲ 1.8
2	Америкийн Нэгдсэн Улс	Хойд Америк	69.8 сая	66.7 сая	▲ 4.7	▲ 6.3
3	Испани	Европ	60.7 сая	57.5 сая	▲ 5.6	▲ 2.3
4	Хятад	Aзи	55.7 сая	57.7 сая	▼ 3.5	▲ 0.3
5	Итали	Европ	47.7 сая	46.4 сая	▲ 2.9	▲ 0.5
6	Турк	Европ	37.8 сая	35.7 сая	▲ 5.9	▲ 3.0
7	Герман	Европ	31.5 сая	30.4 сая	▲ 3.7	▲ 7.3
8	Нэгдсэн Вант Улс	Европ	31.2 сая	29.3 сая	▲ 6.4	▼ 0.1
9	Орос	Европ	28.4 сая	25.7 сая	▲ 10.2	▲ 13.5
10	Тайланд	Aзи	26.5 сая	22.4 сая	▲ 18.8	▲ 16.2

2013 онд хамгийн их жуулчлалын орлоготой орнууд

Байр	Улс	Бүс	Жуулчлалын орлого (2013)[3]	Жуулчлалын орлого (2012)[4]	Өөрчлөлт (2012 - 2013) (%)	Өөрчлөлт (2011 - 2012) (%)
1	Америкийн Нэгдсэн Улс	Хойд америк	$139.6 тэрбум	$126.2 тэрбум	▲ 10.6	▲ 9.2
2	Испани	Европ	$60.4 тэрбум	$56.3 тэрбум	▲ 7.4	▼ 6.3
3	Франц	Европ	$56.1 тэрбум	$53.6 тэрбум	▲ 4.8	▼ 2.2
4	Хятад	Aзи	$51.7 тэрбум	$50.0 тэрбум	▲ 3.3	▲ 3.2
—	Загвар:Макао MAC-CHN	Aзи	$51.6 тэрбум	$43.7 тэрбум	▲ 18.1	▲ 13.7
5	Итали	Европ	$43.9 тэрбум	$41.2 тэрбум	▲ 6.6	▼ 4.2
6	Тайланд	Aзи	$42.1 тэрбум	$33.8 тэрбум	▲ 24.4	▲ 24.4
7	Герман	Европ	$41.2 тэрбум	$38.1 тэрбум	▲ 8.1	▼ 1.9
8	Нэгдсэн Вант Улс	Европ	$40.6 тэрбум	$36.2 тэрбум	▲ 12.1	▲ 3.3
—	Загвар:HKG-CHN	Aзи	$38.9 тэрбум	$33.1 тэрбум	▲ 17.7	▲ 16.2
9	Австрали	Далайн	$30.9 тэрбум	$31.7 тэрбум	▼ 2.8	▲ 4.5
10	Турк	Европ	$27.9 тэрбум	$25.3 тэрбум	▲ 6.8	▲ 2.4

2013 онд Азийн жуулчлал

2013 онд Азид 248,0 сая жуулчид аялав.

Байр	Улс	Олон улсын жуулчид - ирэгсэд (2013)[3]	Олон улсын жуулчид - ирэгсэд (2012)[3]	Өөрчлөлт (2012 - 2013) (%)	Өөрчлөлт (2011 - 2012) (%)
1	Хятад	55.7 сая	57.7 сая	▼ 3.5	▲ 0.3
2	Тайланд	26.5 сая	22.4 сая	▲ 18.8	▲ 16.2
3	Малайз Малайз	25.7 сая	25.0 сая	▲ 2.7	▲ 1.3
—	Загвар:HKG-CHN	25.6 сая	23.7 сая	▲ 8.0	▲ 6.5
—	Загвар:Макао MAC-CHN	14.2 сая	13.5 сая	▲ 5.1	▲ 5.0
4	Өмнөд Солонгос	12.1 сая	11.1 сая	▲ 9.3	▲ 13.7
5	Сингапур	—	11.0 сая	—	▼ 6.8
6	Япон	10.3 сая	8.3 сая	▲ 24.0	▲ 34.4
7	Индонез	8.8 сая	8.0 сая	▲ 9.4	▲ 5.2
8	Тайвань	8.0 сая	7.3 сая	▲ 9.6	▲ 20.1
9	Вьетнам	7.5 сая	6.8 сая	▲ 10.6	▲ 9.5
10	Энэтхэг	6.8 сая	6.5 сая	▲ 4.1	▼ 4.3

2013 онд Европын жуулчлал

2013 онд Европт 563,44 сая жуулчид аялав.

Байр	Улс	Олон улсын жуулчид - ирэгсэд (2013)[3]	Олон улсын жуулчид - ирэгсэд (2012)[3]	Өөрчлөлт (2012 - 2013) (%)	Өөрчлөлт (2011 - 2012) (%)
1	Франц	—	83.0 сая	—	▲ 1.8
2	Испани	60.7 сая	57.5 сая	▲ 4.7	▲ 6.3
3	Итали	47.7 сая	46.4 сая	▲ 2.9	▲ 0.5
4	Турк	37.8 сая	35.7 сая	▲ 5.9	▲ 3.0
5	Герман	31.5 сая	30.4 сая	▲ 3.7	▲ 7.3
6	Нэгдсэн Вант Улс	31.2 сая	29.3 сая	▲ 6.4	▼ 0.1
7	Орос	28.4 сая	25.7 сая	▲ 10.2	▲ 13.5
8	Австри	24.8 сая	24.1 сая	▲ 2.7	▲ 4.9
9	Украин	24.6 сая	23.0 сая	▲ 7.2	▲ 7.5
10	Грек	17.9 сая	15.5 сая	▲ 15.5	▼ 5.5

2010 онд хамгийн их жуулчлалын орлоготой орнууд

2010 онд дэлхий даяарх жуулчлалын орлого 919 тэрбум америк доллараар хэмжигджээ. Энэ нь өнгөрөгч онтойгоо харьцуулахад 4.7% өсчээ.^[2] 2010 онд орлогоороо тэргүүлсэн доорх 10 орныг Дэлхийн Жуулчлалын Байгууллагаас тайлагнажээ.

Дэс	Улс	ДЖБ Бүс	Жуулчлалын орлого (2010)[2]
1	АНУ	Хойд Америк	$103.5 тэрбум
2	Испани	Европ	$52.5 тэрбум
3	Франц	Европ	$46.3 тэрбум
4	БНХАУ	Ази	$45.8 тэрбум
5	Итали	Европ	$38.8 тэрбум
6	Герман	Европ	$34.7 тэрбум
7	Их Британи	Европ	$30.4 тэрбум
8	Австрали	Номхон далайн	$30.1 тэрбум
9	Хонконг Хонконг (Хятад)	Ази	$23.0 тэрбум
10	Турк	Европ	$20.8 тэрбум

Монголын аялал жуулчлалын компаниуд

• Газарчин аялал > Дотоод аялал > Гадаад аялал
• Женко Тур
• Монгол аялал
• Жуулчин аялал

Эшлэл

1. "UNWTO technical manual: Collection of Tourism Expenditure Statistics" (PDF). World Tourism Organization. 1995. p. 14. Archived from the original (PDF) on 2010-09-22. Retrieved 2009-03-26.
2. "UNTWO Tourism Highlights 2011 Edition" (PDF). World Tourism Organization. July 2011. Archived from the original (PDF) on 3 Арван хоёрдугаар сар 2011. Retrieved 24 October 2011. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
3. "2014 Жуулчлалын хандлага" (PDF). Дэлхийн жуулчлалын байгууллага. 2013. Archived from the original (PDF) on 2015-02-05. Retrieved 2014-06-13.
4. "World's top destinations by international tourism receipts" (PDF). World Tourism Barometer. UNWTO. July 2013. Retrieved 11 July 2013.