Энерги

Физикт болон бусад шинжлэх ухаануудад эрчим хүч буюу энерги (Грекийн ενεργός, энергос, "идэвхтэй, ажилладаг" гэсэн утгатай)^[1] бол байгаль дээр хадгалагдаж буй системүүд болон биетүүдийн физик шинж чанарыг илэрхийлсэн скаляр физик хэмжигдэхүүн юм. Энерги нь хэд хэдэн өөр төлөвт орших бөгөөд тухайлбал кинетик, потенциал, дулааны, цахилгаан соронзон, химийн, цөмийн, масс гэх мэтчилэн байдаг бөгөөд эд бүгд мэдэгдэж буй байгалийн үзэгдлүүдийг тайлбарлахаар тодорхойлогдсон.

Физикийн тоо хэмжээ
Нэр	Энерги
Томьёоны тэмдэглэгээ	${\displaystyle E}$
Тоо хэмжээ- ба нэгжийн систем Нэгж Хэмжээс СИ Ж = Н·м L2·M·T−2 сгс эрг L2·M·T−2
Мөн үзэх: Ажил, дотоод энерги, дулаан

Цахилгаан цахих нь хүчтэй цахилгаан орны нөлөөгөөр агаар задрах үйл явц бөгөөд энергийн урсгал юм. Атмосфер дахь цахилгаан потенциал энерги нь дулаан, гэрэл, дууны энергид хувирдаг.

Энерги нь нэг төлөвөөс нөгөө төлөвт хувирах бөгөөд харин хэзээ ч шинээр үүсч бий болдоггүй, мөн устаж үгүй болдоггүй. Энэхүү энерги хадгалагдах зарчмыг анх 19-р зууны эхэн үед постулат болгосон бөгөөд энэ нь аливаа битүү системд үйлчилдэг. Нётерийн теорем ёсоор бол энерги хадгалагдах үзэгдэл нь физикийн хуулиуд цаг хугацаа өнгөрөхөд өөрчлөгддөггүй гэдэг баримтын үр дагавар юм.^[2]

Эйнштейны хууль ёсоор тодорхой масстай бие бүхэн энергитэй. Харьцангуйн онол ёсоор тайван байх үеийн энерги болон массын харьцаа нь дараах томъёогоор тодорхойлогдоно: ${\displaystyle E=mc^{2}}$

1 кг•м²•сек^-2 = Н•м = Ж

Энерги нь олон янзын энергийн хэлбэрт байх ба үүнд жишээлбэл потенциал энерги, кинетик энерги, химийн энерги эсвэл дулааны энерги гэх мэтийг нэрлэж болно. Энергийг нэг системээс нөгөө рүү дамжуулах болон нэг хэлбэрээс өөр хэлбэрт хувиргаж болох боловч термодинамикийн 2-р хуулиар дулааны энергийн хувьд системүүдийн хооронд хязгаарлагдмал шилжилттэй эсвэл аар энергийн хэлбэрт хувиргах боломжтой байдаг.

Гадаад холбоос

 Commons: Энерги – Викимедиа дуу дүрсний сан

Зүүлт, тайлбар

1. Harper, Douglas. "Energy". Online Etymology Dictionary. {{cite web}}: Unknown parameter |accessmonthday= ignored (help); Unknown parameter |accessyear= ignored (|access-date= suggested) (help)
2. Lofts, G (2004). "11 — Mechanical Interactions". Jacaranda Physics 1 (2 ed.). Milton, Queensland, Australia: John Willey & Sons Australia Ltd. p. 286. ISBN 0 7016 3777 3. {{cite book}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)