Хинди хэл

Хинди (дев. हिन्दी) — Энэтхэгт хамгийн түгээмэл тархсан хэл. Улсын төв болон умард нутгаар тархсан Энэтхэг-Ари хэлний бүлгийн хэд хэдэн ижилэвтэр хэл аялгууг хамтатган ийн нэрийддэг. Урдү болон Хинди хэлнүүдийн хооронд ижил талууд их байдаг.

Хинди хэл
हिन्दी, (Hindī)
"Хинди" үг Деванагари бичгээр
Өөрийн нэр	[ˈɦɪndiː]
Тархалт	Энэтхэг
Бүс нутаг	Хинди бүс (Баруун Уттар Прадеш, Дели)
Нийт ярилцагчид	Төрөлх: 345 сая (2011 оны тооллого)[1][2] Хоёрдогч: 260 сая (2020)[2]
Хэлний ангилал	Энэтхэг-Европ Энэтхэг-Иран Энэтхэг-Ари Төв Энэтхэг-Ари Баруун Хинди[3] Энэтхэг[3] Хинди хэл
Эрт хэлбэр	Шаурасени Пракрит Апабхранша Хариболи Энэтхэг Рехта
Бичгийн систем	Деванагари (албан ёсны) Каитхи (түүхэн) Махажани (түүхэн) Ланда (түүхэн)[4] Латин (Хинглиш, албан бус)[5] Деванагари брайл
Албан ёсны хэрэглээ
Улс	Энэтхэг Бихар Жаркханд Харяна Химачал Прадеш Мадхя Прадеш Ражастхан Уттар Прадеш Уттаракханд Чхаттисгарх
Орон нутаг	Өмнөд Африк (хамгаалагдсан хэл)[6] Арабын Нэгдсэн Эмират Улс (шүүхийн албан ёсны хэл)[7]
Тохируулагч байгууллага	Хинди хэлний асуудал шийдвэрлэх төв захиргааны газар[8]
Томьёолбор
ISO 639-1	hi
ISO 639-2	hin
ISO 639-3	hin
Linguist List	hin
Глоттолог	hind1269
Linguasphere	59-AAF-qf
2011 оны хүн амын тооллогын дагуу Энэтхэгт Хинди хэлийг төрөлх хэлээ гэж мэдэгдсэн хүмүүсийн тархалт

Албан ёсны зэргэмж

Энэтхэгийн 1950 оны үндсэн хуулиар Деванагари үсгээр бичих Хинди хэлийг Энэтхэгийн холбооны төрийн албан ёсны хэл гэж баталжээ. Гэхдээ урьд нь хэрэглэгдэж байсан Англи хэл Хиндитэй хамт цаашид бас албан ёсны хэл байхаар заасныг дурдахгүй байж болохгүй.

Зүүлт

1. "Scheduled Languages in descending order of speaker's strength - 2011" (PDF). Энэтхэгийн Ерөнхий бүртгэгч, тооллогын комиссар. 2018-06-29.
2. Загвар:E27
3. Загвар:ELL2
4. Гангопадхая, Авик (2020). Энэтхэг хэлний товч тойм. Evincepub publishing. p. 43. ISBN 9789390197828.
5. Палакодети, Шрипхани; ХудаБухш, Ашигур Р.; Жаяачандран, Гуха (2021), "Low Resource Machine Translation", Low Resource Social Media Text Mining, SpringerBriefs in Computer Science, Singapore: Springer Singapore, pp. 7–9, doi:10.1007/978-981-16-5625-5_5, ISBN 978-981-16-5624-8, ISSN 2191-5768, S2CID 244313560, Татаж авсан: 2024-10-05
6. "Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улсын Үндсэн хууль, 1996 – Бүлэг 1: Үүсгэн байгуулах заалтууд". www.gov.za. Татаж авсан: 2024-10-05.
7. "Абу Даби Хинди хэлийг шүүхийн гурав дахь албан ёсны хэл болгон оруулав". The Hindu. 2019-02-10 – via www.thehindu.com.
8. "Бидний тухай". Central Hindi Directorate. Эх хувилбараас архивласан: 2012-05-04. Татаж авсан: 2024-10-05.