Антигуа ба Барбуда

Энэ хуудас нь Вест Индийн бүрэн эрхт улсын тухай өгүүлнэ. Бусад бүрэн эрхт улсын арлуудын тухай, «Антигуа болон Барбуда»-с харна уу. Бусад хэрэглээг, «Антигуа (салаа утга) болон Барбуда (салаа утга)»-с харна уу.

Антигуа ба Барбуда Улс (Англи: Antigua and Barbuda) нь Үндэстнүүдийн Хамтын Нөхөрлөлийн бүрэлдэхүүн дэх тусгаар тогтносон улс бөгөөд Антигуа болон Барбуда арлуудаас бүрддэг. Зүүн Карибад харьяалагдах арлын улс нь умард атлантын далай ба Карибын хооронд, Пуэрто Рикогийн зүүн урд зүгт оршдог.

Антигуа ба Барбуда Antigua and Barbuda (Англи)
Төрийн далбаа Сүлд
Уриа: "Each Endeavouring, All Achieving" "Хүн бүр чармайн зүтгэвэл, бүгд амжилтад хүрнэ"
Төрийн дуулал: "Fair Antigua, We Salute Thee" Шударга Антигуа, бид танд мэндчилж байна Хааны дуулал: "God Save the King"[1]
Нийслэл ба томоохон хот	Сент Жонс 17°7′N 61°51′W
Ардын хэл	Антигуа ба Барбудагийн Креол хэл
Ажлын хэл	Англи хэл[2]
Угсаатны бүлгүүд (2011[3])	87.27% Африк (Хар) 4.73% Холимог 1.65% Европ (Цагаан) 6.35% бусад
Шашин (2020[4])	92.7% Христ 66.6% Протестант 26.1% бусад урсгал 3.6% Растафари 1.9% шашингүй 1.1% Бахай шүтлэг 0.7% бусад
Ард түмний нэршил	Антигуа ба Барбудачууд Антигуачууд Барбудачууд
Төр засаг	Нэгдмэл парламентын үндсэн хуульт хаант засаг
• Хаан	III Чарльз
• Амбан захирагч	Родни Уильямс
• Ерөнхий сайд	Гастон Браун
Хууль тогтоох байгууллага	Парламент
• Дээд танхим	Сенат
• Доод танхим	Төлөөлөгчдийн танхим
Үүсгэн байгуулалт
• Холбоо	9 сарын 23, 1859[5]
• Редондаг нэгтгэв	3 сарын 26, 1872
• Паришийн хилийн тухай хууль	12 сарын 17, 1873[6]
• Холбоот Улс	2 сарын 27, 1967
• Тусгаар тогтнол	11 сарын 1, 1981
Газар нутаг
• Нийт	440 км2 (182)
• Усны эзлэх талбай (%)	бага
Хүн ам
• 2022 тооцоо	100,772[7] (182)
• 2011 тооллого	84,816
• Нягтаршил	186/км2
ДНБ (ХАЧП)	2023 тооцоо
• Нийт	$2.454 тэрбум (196)
• Нэг хүнд ноогдох	$31,256[8] (59)
ДНБ (нэрлэсэн)	2019 тооцоо
• Нийт	$1.864 тэрбум (193)
• Нэг хүнд ноогдох	$21,010[8] (49)
ОТББИ	▲ 53.0[9][10] өндөр
ХХИ (2019)	▲ 0.778[11] өндөр · 78
Мөнгөний нэгж	Зүүн Карибын доллар (XCD)
Цагийн бүс	UTC-4 (АЦБ)
Жолооны тал	зүүн
Утасны томьёо	+1-268
Домэйн нэр	.ag
Вэбсайт ab.gov.ag
Англи хэл нь хууль тогтоомж, тогтоол, албан ёсны баримт бичиг, олон нийтийн хуулиудад ашиглагддаг цорын ганц хэл юм; хэдийгээр де-юре албан ёсны хэлээр тунхаглагдаагүй ч үндсэн хуулийн дагуу тус улсын цорын ганц "ажлын хэл" юм.[12]

Газар зүй

Байршил

Антилын улс Антигуа ба Барбуда нь салхин талын арлууд гэгдэх арлуудад хамаарна. Энэ улс нь Атлантын далай ба Карибын хооронд орших ба Пуэрто Рикогоос зүүн урд зүгт багцаагаар 650 км зайтай. Нийт газар нутгийн талбай нь 442,6 км²^[13], улсын нутаг дэвсгэр нь хоёр үндсэн ба хэд хэдэн жижиг арлуудаас бүрддэг. Хамгийн том арал нь Антигуа арал (280 км²) бөгөөд энэ арал дээр тус улсын нийслэл Сент Жонс оршдог. Барбуда арал нь 161 км² талбайтай ба Антигуагаас умард зүгт 48 км-н зайд оршдог. Антигуагаас зүүн хойд зүгт 56 км-н зайтай орших хүнгүй хадан хясаа бүхий арал Редонда байдаг.

Геологи ба геоморфологи

Хэдийгээр үндсэн арал Антигуа нь шохойн чулуун тогтоцтой ч, энэ арал нь 34 сая жилийн өмнө арлын баруун урд зүгт тэсэрсэн усан доорх галт уулаас үүсэлтэй. Арлын хамгийн өндөр цэг нь улсынхаа хамгийн өндөрт орох бөгөөд далайн түвшнээс дээш 402 метрт өргөгдсөн Обама уул юм.

Уур амьсгал

Антигуа ба Барбуда нь халуун орны уур амьсгалтай. Сарын дундаж температурын утга нь 22 °-с (арванхоёрдугаар сараас хоёрдугаар сар хүртэл) 30 °C (зургаадугаар сараас есдүгээр сар хүртэл) хүрдэг. Жилийн дундаж хур тунадасны хэмжээ нь 900-1000 мм байгаа нь Карибтай харьцуулахад харьцангуй бага юм. 9-11-р сарын хооронд хамгийн их хур тунадас буудаг. Зуны улиралд (6-10 сар хүртэл) халуун орны хуй салхи гарах магадлал өндөртэй.

Хүн ам

2017 оны байдлаар Антигуа ба Барбудад 94.731 хүн^[14] амьдарч байна. Хүн амын дийлэнх нь Антигуад амьдардаг, харин Барбуда нь ердөө л 1600 оршин суугчтай (2011 оны мэдээ)^[15].

Хүн ам зүйн зарим үзүүлэлт

Хүн амын өсөлт (мянг.) 1961–2010 он

2017 оны байдлаарх хүн амын тоон үзүүлэлт (жуулчдыг оруулаагүй).

• Насны бүтцээр
  • 0–14 насныхан: 23,09 %
  • 15–24 насныхан: 16,83 %
  • 25–54 насныхан: 42,19 %
  • 55–64 насныхан: 9,83 %
  • 65–с дээш насныхан: 8,06 %
• Дундаж нас: 31,6 нас
• Төрөлт: 15,7/1000 оршин суугч
• Нас баралт: 5,7/1000 оршин суугч
• Өсөлт: 1,2 %
• Нийт төрөлтийн тоо: 2
• Цэвэр шилжин явагсад: −2,2/1000 оршин суугч
• Дундаж наслалт
  • Эрчүүд: 74,4 жил
  • Эмэгтэйчүүд: 78,8 жил

Цахим холбоос

 Commons: Антигуа ба Барбуда – Викимедиа дуу дүрсний сан

Wiktionary

Wiktionary: Антигуа ба Барбуда – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Эх сурвалж

1. "Antigua and Barbuda". The World Factbook (2024 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Татаж авсан: 24 January 2021. (Archived 2021 edition)
2. "Government of Antigua and Barbuda". Архивласан огноо 3 May 2022. Татаж авсан: 23 March 2022.
3. "ECLAC/CELADE Redatam+SP 03/21/2022" (PDF). redatam.org. Archived from the original (PDF) on 21 March 2022. Татаж авсан: 23 March 2022.
4. "National Profiles".
5. "CHAPTER 43 : THE BARBUDA (EXTENSION OF LAWS OF ANTIGUA) ACT" (PDF). Laws.gov.ag. Архивласан (PDF) огноо 8 June 2022. Татаж авсан: 2022-04-14.
6. "Chapter 304: The Parish Boundaries Act". Laws of Antigua and Barbuda (PDF). laws.gov.ag. 17 December 1873. Архивласан (PDF) огноо 3 May 2022. Татаж авсан: 14 April 2022.
7. "Population projections by age group, annual 1991 to 2026". Statistics Division, Ministry of Finance and Corporate Governance of Antigua and Barbuda. Archived from the original on 27 June 2022.
8. "World Economic Outlook database: April 2023". International Monetary Fund. Татаж авсан: 16 April 2023.
9. Horsford, Ian. "An Assessment of Income Inequality and Poverty in Antigua and Barbuda in 2007". Архивласан огноо 18 April 2022. Татаж авсан: 23 March 2022.
10. "Comparison of Poverty measurement indicators" (PDF). Economic Commission for Latin America (ECLA). 2006. Архивласан (PDF) огноо 2 May 2021. Татаж авсан: 23 March 2022.
11. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Архивласан (PDF) огноо 15 December 2020. Татаж авсан: 16 December 2020.
12. "Government of Antigua and Barbuda". Архивласан огноо 3 May 2022. Татаж авсан: 23 March 2022.
13. Die Grenzen des maritimen Staatsgebietes, also die Hoheitsgewässer, sind im Maritime Areas Act festgesetzt, und umfassen eine Zone 12 nautische Meilen vor der Küste, sofern sie nicht das entsprechende Territorium eines Nachbarstaats berühren (was um Antigua gegenüber dem Vereinigten Königreich bei Montserrat in kleinem Ausmaß und um Redonda bei Montserrat und gegenüberSaint Kitts and Nevis in großem Ausmaß der Fall ist: dort liegt die Hoheitsgrenze zu den Nachbarinseln um die 5 Seemeilen ab); außerdem berühren sich die Hoheitsgebiete um Antigua und um Barbuda in geringem Ausmaß. Maritime Areas Act (Memento 8. Есдүгээр сар 2017 цахим архивт), 1982 (No. 18 of 1982); (Kurzbeschreibung mit Link auf Text i.d.F Cap. 260, pdf, faolex.fao.org). Weitere Regelungen auch im Territorial Waters Act, 1982, 1982 (Act No. 18). (faolex.fao.org)
15. Census 2011 Population and Housing Census – Book of Statistical Tables I (Memento 9. Есдүгээр сар 2017 цахим архивт), Antigua Observer Newspaper, PDF 6,4 MB, Abruf 9. September 2017