ചണ്ഡീഗഢ്

ചണ്ഡീഗഡ് (/ˌtʃʌndɪˈɡɑːr/) ഇന്ത്യയിലെ ഒരു ആസൂത്രിത നഗരമാണ്. പടിഞ്ഞാറ്, തെക്ക് പഞ്ചാബ് സംസ്ഥാനവും കിഴക്ക് ഹരിയാന സംസ്ഥാനവുമാണ് ചണ്ഡീഗഡിന്റെ അതിർത്തി. ചണ്ഡീഗഡ് ക്യാപിറ്റൽ റീജിയൻ അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രേറ്റർ ചണ്ഡീഗഢിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും ഇത് ഉൾക്കൊള്ളുന്നു, അതിൽ അടുത്തുള്ള ഉപഗ്രഹ നഗരങ്ങളായ പഞ്ച്കുളയും മൊഹാലിയും ഉൾപ്പെടുന്നു. ന്യൂഡൽഹിയിൽ നിന്ന് 260 കിലോമീറ്റർ (162 മൈൽ) വടക്കായും അമൃത്സറിന് 229 കിലോമീറ്റർ (143 മൈൽ) തെക്കുകിഴക്കായും സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.

സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തര ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യകാല ആസൂത്രിത നഗരങ്ങളിലൊന്നാണ് ചണ്ഡീഗഡ്, വാസ്തുവിദ്യയ്ക്കും നഗര രൂപകൽപ്പനയ്ക്കും അന്താരാഷ്ട്രതലത്തിൽ പേരുകേട്ട നഗരമാണ്. നഗരത്തിന്റെ മാസ്റ്റർ പ്ലാൻ തയ്യാറാക്കിയത് സ്വിസ്-ഫ്രഞ്ച് ആർക്കിടെക്റ്റ് ലെ കോർബ്യൂസിയർ ആണ്, ഇത് പോളിഷ് വാസ്തുശില്പിയായ മസീജ് നോവിക്കിയും അമേരിക്കൻ പ്ലാനർ ആൽബർട്ട് മേയറും ചേർന്ന് സൃഷ്ടിച്ച മുൻകാല പദ്ധതികളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് നിർമ്മിച്ചത്. ലെ കോർബ്യൂസിയർ, ജെയ്ൻ ഡ്രൂ, മാക്സ്വെൽ ഫ്രൈ എന്നിവരുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള സംഘമാണ് നഗരത്തിലെ മിക്ക സർക്കാർ കെട്ടിടങ്ങളും ഭവനങ്ങളും രൂപകൽപ്പന ചെയ്തത്. ചണ്ഡീഗഢിലെ ക്യാപിറ്റോൾ കോംപ്ലക്‌സ്—കോർബ്യൂസിയേഴ്‌സ് കെട്ടിടങ്ങളുടെ ആഗോള സമുച്ചയത്തിന്റെ ഭാഗമായി—2016 ജൂലൈയിലെ ലോക പൈതൃക സമ്മേളനത്തിന്റെ 40-ാമത് സെഷനിൽ യുനെസ്‌കോ ലോക പൈതൃക സൈറ്റായി പ്രഖ്യാപിച്ചു.

ചണ്ഡീഗഡ് അതിന്റെ പ്രാരംഭ നിർമ്മാണം മുതൽ വളരെയധികം വളർന്നു, കൂടാതെ അയൽ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ രണ്ട് ഉപഗ്രഹ നഗരങ്ങളുടെ വികസനത്തിനും കാരണമായി. ചണ്ഡീഗഡ്, മൊഹാലി, പഞ്ച്കുല എന്നീ മെട്രോപൊളിറ്റൻ പ്രദേശങ്ങൾ ഒന്നിച്ച് 1,611,770-ലധികം ജനസംഖ്യയുള്ള ഒരു "ത്രിനഗരം" രൂപീകരിക്കുന്നു. രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന പ്രതിശീർഷ വരുമാനമുള്ള നഗരങ്ങളിലൊന്നാണിത്. 2015-ൽ, LG ഇലക്‌ട്രോണിക്‌സ് നടത്തിയ ഒരു സർവേ, സന്തോഷ സൂചികയിൽ ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും സന്തോഷമുള്ള നഗരമായി ഇതിനെ തിരഞ്ഞെടുത്തു. 2015-ൽ, ബിബിസി പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു ലേഖനം, സ്മാരക വാസ്തുവിദ്യ, സാംസ്കാരിക വളർച്ച, ആധുനികവൽക്കരണം എന്നിവ സംയോജിപ്പിക്കുന്നതിൽ വിജയിച്ച ലോകത്തിലെ ചില മാസ്റ്റർ-പ്ലാൻഡ് നഗരങ്ങളിൽ ഒന്നായി ചണ്ഡീഗഢിനെ തിരഞ്ഞെടുത്തു.[19]

1947-ലെ ഇന്ത്യയുടെ വിഭജനത്തിന്റെ ഭാഗമായി, മുൻ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രവിശ്യയായ പഞ്ചാബ് രണ്ട് ഭാഗങ്ങളായി വിഭജിക്കപ്പെട്ടു, ഇന്ത്യയിലെ ഹിന്ദു, സിഖ് കിഴക്കൻ പഞ്ചാബ്, കൂടുതലും മുസ്ലീം പടിഞ്ഞാറൻ പഞ്ചാബ് പാകിസ്ഥാനിൽ.[25] അവിഭക്ത പഞ്ചാബിന്റെ തലസ്ഥാനമായ ലാഹോർ വിഭജനത്തിനുശേഷം പാക്കിസ്ഥാന്റെ ഭാഗമായി. ഇതിനകം നിലവിലുള്ളതും സ്ഥാപിതമായതുമായ ഒരു നഗരത്തിലേക്ക് തലസ്ഥാനം മാറ്റുന്നതിനുപകരം, ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യ പ്രധാനമന്ത്രി ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റു, പഞ്ചാബിന്റെ തലസ്ഥാനമായി വർത്തിക്കുന്നതിനായി പുതിയതും ആധുനികവുമായ ഒരു നഗരം നിർമ്മിക്കാൻ വിഭാവനം ചെയ്തു.[26][27] അന്ന് കിഴക്കൻ പഞ്ചാബിന്റെ മുഖ്യമന്ത്രിയായിരുന്ന പ്രതാപ് സിംഗ് കൈറോണും കിഴക്കൻ പഞ്ചാബിന്റെ ചീഫ് സെക്രട്ടറിയായിരുന്ന എഡ്വേർഡ് നിർമ്മൽ മംഗത് റായിയും ചണ്ഡീഗഢിനെ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തലസ്ഥാനമാക്കുന്നതിൽ നിർണായക പങ്കുവഹിച്ചു. 1949-ൽ, അമേരിക്കൻ ആസൂത്രകനും വാസ്തുശില്പിയുമായ ആൽബർട്ട് മേയർ "ചണ്ഡീഗഢ്" എന്ന പേരിൽ ഒരു പുതിയ നഗരം രൂപകല്പന ചെയ്യാൻ നിയോഗിക്കപ്പെട്ടു. അന്നത്തെ കിഴക്കൻ പഞ്ചാബ് സംസ്ഥാനത്തിലെ അൻപതോളം പൂധി സംസാരിക്കുന്ന ഗ്രാമങ്ങളിൽ നിന്നാണ് സർക്കാർ ചണ്ഡീഗഢിനെ വിഭജിച്ചത്.[29] ചണ്ഡീഗഡ് പൂർത്തിയാകുന്നതുവരെ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ താൽക്കാലിക തലസ്ഥാനമായിരുന്നു ഷിംല.

ആൽബർട്ട് മേയർ സെല്ലുലാർ അയൽപക്കങ്ങൾക്കും ട്രാഫിക് വേർതിരിവുകൾക്കും ഊന്നൽ നൽകി, ഹരിത ഇടങ്ങളാൽ ഇടകലർന്ന ഒരു സൂപ്പർബ്ലോക്ക് അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള നഗരം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സൈറ്റ് പ്ലാൻ പ്രകൃതിദത്ത ഭൂമിയുടെ സവിശേഷതകൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തി; ഭൂമിയുടെ സൗമ്യമായ ഗ്രേഡ് ശരിയായ ഡ്രെയിനേജ് പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു. 1950-ൽ തന്റെ വാസ്തുശില്പി-പങ്കാളി മാത്യു നോവിക്കി വിമാനാപകടത്തിൽ മരിച്ചതിനെത്തുടർന്ന് മേയർ നഗരത്തിലെ തന്റെ ജോലി നിർത്തി. മേയറുടെയും നോവിക്കിയുടെയും പിൻഗാമിയായി സർക്കാർ ഉദ്യോഗസ്ഥർ ലെ കോർബ്യൂസിയറെ നിയമിച്ചു. ഹൈക്കോടതി, അസംബ്ലി കൊട്ടാരം, സെക്രട്ടേറിയറ്റ് കെട്ടിടം എന്നിവയുൾപ്പെടെ നിരവധി ഭരണനിർവഹണ കെട്ടിടങ്ങൾ ലെ കോർബ്യൂസിയർ രൂപകൽപ്പന ചെയ്തിട്ടുണ്ട്

1953 സെപ്റ്റംബർ 21-ന് തലസ്ഥാന നഗരം ഔദ്യോഗികമായി ഷിംലയിൽ നിന്ന് ചണ്ഡീഗഡിലേക്ക് മാറ്റപ്പെട്ടു, എന്നാൽ ഛണ്ഡീഗഡ് ഔദ്യോഗികമായി ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തത് ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യ രാഷ്ട്രപതി രാജേന്ദ്ര പ്രസാദ് 1953 ഒക്ടോബർ 7-ന് ആയിരുന്നു.

ചണ്ഡീഗഢിലെ സെക്ടർ 17 ൽ നിന്ന് ഖനനം ചെയ്ത സിന്ധുനദീതട പുരാവസ്തുക്കൾ

നഗരം പണിയുന്ന സമയത്ത് നടത്തിയ ഖനനത്തിൽ, ചില സിന്ധുനദീതട പുരാവസ്തുക്കൾ കണ്ടെത്തി, ഇന്നത്തെ ചണ്ഡീഗഡ് പ്രദേശം സിന്ധുനദീതട നാഗരികതയുടെ ചില വാസസ്ഥലങ്ങളായിരുന്നുവെന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്നു.[33] 1966 നവംബർ 1 ന്, ഒരു പഞ്ചാബി സംസ്ഥാനം രൂപീകരിക്കണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ട് നീണ്ട പ്രക്ഷോഭത്തിന് ശേഷം, മുൻ പഞ്ചാബ് സംസ്ഥാനം രണ്ടായി വിഭജിക്കപ്പെട്ടു. പടിഞ്ഞാറും വടക്കും ഭൂരിഭാഗവും പഞ്ചാബി സംസാരിക്കുന്ന ഭാഗം ഇന്നത്തെ പഞ്ചാബ് സംസ്ഥാനമായി മാറി, കിഴക്കും തെക്കും ഹിന്ദിയും ഹരിയാൻവിയും സംസാരിക്കുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ ഹരിയാനയായി മാറി. ചണ്ഡീഗഢ് രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളുടെയും അതിർത്തിയിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും, ചണ്ഡീഗഡ് നഗരം കേന്ദ്ര ഗവൺമെന്റിന്റെ നേരിട്ടുള്ള നിയന്ത്രണത്തിലായിരുന്നു, ഒരു തീരുമാനത്തിലെത്തുന്നത് വരെ രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളുടെയും പങ്കിട്ട തലസ്ഥാനമായി പ്രവർത്തിക്കേണ്ടതായിരുന്നു.

വിനോദ സഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങൾ

• റോക്ക് ഗാർഡൻ
• റോസ് ഗാർഡൻ
• സുഖ്ന തടാകം

അവലംബം