ചു നദി

വടക്കൻ കിർഗ്ഗിസ്ഥാനിലെയും തെക്കൻ കസാഖ്സ്ഥാനിലെയും ഒരു നദിയാണ് ചു നദി. ഏകദേശം 1 067 കിലോമീറ്റർ ^[1] (663 മൈൽ) നീളത്തിൽ, ആദ്യത്തെ 115 കിലോമീറ്റർ കിർഗിസ്ഥാനിലും തുടർന്ന് 221 കിലോമീറ്റർ നദി കിർഗിസ്ഥാനും കസാക്കിസ്ഥാനും ഇടയിലുള്ള അതിർത്തിയിലും അവസാന 731 കിലോമീറ്റർ കസാക്കിസ്ഥാനിലും ആണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. കിർഗിസ്ഥാനിലെയും കസാക്കിസ്ഥാനിലെയും ഏറ്റവും നീളമേറിയ നദികളിൽ ഒന്നാണിത്.

ചു നദി
ടോക്മോക്കിന് താഴെയുള്ള ചുയി താഴ്വരയിൽ
നദിയുടെ പേര്	Чу, Чүй, Шу
Country	കിർഗിസ്ഥാൻ, കസാക്കിസ്ഥാൻ
Physical characteristics
പ്രധാന സ്രോതസ്സ്	ജൂൺ ആറിക്, കൊച്ചോർ നദി എന്നിവയുടെ സംഗമം കൊച്ചോർ ഡിസ്ട്രിക്റ്റ്, നാരിൻ പ്രദേശം, കിർഗിസ്ഥാൻ 1,802 മീ (5,912 അടി) 42°13′15.60″N 75°44′29″E
നദീമുഖം	തടാകങ്ങളുടെ അക്ജയ്കിൻ സംവിധാനം ദക്ഷിണ കസാക്കിസ്ഥാൻ പ്രദേശം, കസാക്കിസ്ഥാൻ 135 മീ (443 അടി) 44°59′N 67°43′E
നീളം	1,067 കി.മീ (663 മൈ)
നദീതട പ്രത്യേകതകൾ
നദീതട വിസ്തൃതി	67,500 കി.m2 (7.27×1011 sq ft)
പോഷകനദികൾ	Left: അല-ആർച്ച നദി, കാരാ-ബാൾട്ട നദി, യിസൈക്-അത്ത നദി, അലമുദുൻ നദി, അക്-സു നദി Right: ചോങ്-കെമിൻ നദി, കിച്ചി-കെമിൻ നദി

കിർഗിസ്ഥാന്റെ വടക്കേ അറ്റത്തും ഏറ്റവും ജനസംഖ്യയുള്ള ഭരണ പ്രദേശമായ ചുയി മേഖലയ്ക്ക് നദിയുടെ പേരാണ് നൽകിയിരിക്കുന്നത്. ബിഷ്കെക്കിന്റെ പ്രധാന തെരുവായ ചുയി അവന്യൂ, കസാക്കിസ്ഥാനിലെ ജാംബിൽ മേഖലയിലെ ഷു നഗരം എന്നിവയ്ക്കും നദിയുടെ പേരാണ് നൽകിയിരിക്കുന്നത്.

പ്രവാഹം

നാരിൻ മേഖലയിലെ കൊച്ച്കോർ ജില്ലയിലെ ജൂൺ ആറിക്, കൊച്ച്കോർ നദികളുടെ സംഗമസ്ഥാനത്താണ് ചു നദി രൂപപ്പെടുന്നത്. ഇസിക് കുൽ തടാകത്തിന്റെ (ബാലിചിക്കടുത്തുള്ള) ഏതാനും കിലോമീറ്ററിനുള്ളിൽ എത്തിയ ശേഷം നദി വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗത്തേക്ക് തിരിയുന്നു. 1950 കളിൽ കെറ്റ്മാൽഡി (അതുകൂടാതെ ബ്യൂഗാനും) എന്ന പഴയ നദീതീരത്തെ ചു നദിയെയും ഇസിക് കുലിനെയും ബന്ധിപ്പിച്ചു. വെള്ളപ്പൊക്ക സമയത്ത് ചു വെള്ളത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗം തടാകത്തിൽ എത്തുമെങ്കിലും ഓർട്ടോ-ടോക്കോയ് റിസർവോയർ നിർമ്മിച്ചതിനുശേഷം അത്തരം ഒഴുക്കുണ്ടായില്ല. ഇടുങ്ങിയ ബൂം മലയിടുക്കിലൂടെ (റഷ്യൻ: Боомское Bo, ബൂംസ്കോയ് ഉഷ്ചേലി) കടന്നുപോയ ശേഷം, നദി താരതമ്യേന പരന്ന ചുയി താഴ്വരയിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നു. അതിൽ കിർഗിസ് തലസ്ഥാനമായ ബിഷ്കെക്കും കസാഖ് നഗരമായ ഷുവും സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ചുയി താഴ്വരയിലെ ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ കറുത്ത മണ്ണിനെ കൃഷിക്കായി നനയ്ക്കുന്നതിന്, നദിയുടെ കിർഗിസ്, കസാക്ക് ഭാഗങ്ങളിൽ ചുയിയുടെ ജലത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും ഗ്രേറ്റ് ചുയ് കനാൽ പോലുള്ള കനാലുകളുടെ ഒരു ശൃംഖലയിലേക്ക് തിരിച്ചുവിടുന്നു.

ചു ചുയി താഴ്‌വരയിലൂടെ ഒഴുകുമ്പോൾ, അത് കിർഗിസ്ഥാനും കസാക്കിസ്ഥാനും ഇടയിലുള്ള നൂറു കിലോമീറ്ററിലധികം അതിർത്തി സൃഷ്ടിക്കുന്നു. എന്നാൽ പിന്നീട് കിർഗിസ്ഥാൻ വിട്ട് കസാക്കിസ്ഥാനിലേക്ക് ഒഴുകുന്നു. അവിടെ മറ്റ് പല നദികളെയും അരുവികളെയും പോലെ വടക്കൻ കിർഗിസ്ഥാനിലേക്ക് ഒഴുകുന്നു. സിർ ദര്യയിൽ എത്തുന്നതിനിടയിൽ ഒടുവിൽ നദി സ്റ്റെപ്പിൽ ശൂന്യമാകുന്നു.

ചരിത്രം

സിർ ദര്യ തടത്തിലെ ചു നദി

കിഴക്കൻ ഇറാനിയൻ ഭാഷയായ സോഗ്ഡിയൻ സംസാരിക്കുന്ന ഇറാനിയൻ സുഗ്‌ഡുകളാണ് ഈ നദിയുടെ തീരത്ത് പാർക്കുന്നത്.^[2] മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ ഈ പ്രദേശം തന്ത്രപരമായി പ്രധാനമായിരുന്നു. പടിഞ്ഞാറൻ തുർക്കിക് ഖഗാനേറ്റിന്റെ തലസ്ഥാനമായ സായൂബിന്റെയും കാര-ഖിതാനുകളുടെ തലസ്ഥാനമായ ബാലസാഗുന്റെയും പശ്ചാത്തലമായിരുന്നു അത്.

ചു താഴ്വരയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന വാസസ്ഥലങ്ങളിൽ ചു നദി വെള്ളപ്പൊക്ക ഭീഷണി ഉയർത്തി. 1878-ലെ ശൈത്യകാലത്ത്, സെമിറെചെ പ്രവിശ്യയുടെ ഭരണ കേന്ദ്രമായ ടോക്മോക്കിൽ നിന്ന് ചു നദിയിൽ ഒരു ഹിമപാതമുണ്ടായി. ഇതിനെത്തുടർന്ന് കടുത്ത വെള്ളപ്പൊക്കം പട്ടണത്തെ തകർത്തു. പ്രവിശ്യയുടെ തലസ്ഥാനം പിഷ്പെക്കിലേക്ക് (ബിഷ്കെക്ക്) മാറ്റി.^[3]

അണക്കെട്ടുകൾ

1957-ൽ നിർമ്മിച്ച കിർഗിസ്ഥാനിലെ ഓർട്ടോ-ടോക്കോയ് റിസർവോയറിലെ ഡാമും 1974-ൽ നിർമ്മിച്ച കസാക്കിസ്ഥാനിലെ ടാസോടെൽ റിസർവോയറിലെ ഡാമും നദിയുടെ ഒഴുക്ക് നിയന്ത്രിക്കുന്നു.

പരിതഃസ്ഥിതവിജ്ഞാനം

പാരിസ്ഥിതിക നിരീക്ഷണം

കിർഗിസ് സ്റ്റേറ്റ് ഏജൻസി ഫോർ ഹൈഡ്രോമെറ്റീരിയോളജി, കസാക്കിസ്ഥാൻ ഹൈഡ്രോമെറ്റീരിയോളജിക്കൽ സർവീസ് (കാസൈഡ്രോമെറ്റ്) എന്നിവ ചു നദിയിലും അതിന്റെ പോഷകനദികളിലും നിരവധി ജല ഗുണനിലവാര നിരീക്ഷണ കേന്ദ്രങ്ങൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നു.^[4]

ജലത്തിന്റെ ഗുണനിലവാരം

കിർഗിസ് സ്റ്റേറ്റ് ഏജൻസി ഫോർ ഹൈഡ്രോമെറ്റീരിയോളജി പറയുന്നതനുസരിച്ച്, 2004-08-ൽ ചു താഴ്വരയിലെ ചു നദിയുടെ ജല മലിനീകരണ സൂചിക 0.25 മുതൽ 0.7 യൂണിറ്റ് വരെയാണ്. ഇത് ക്ലാസ് II ("ശുദ്ധജലം") എന്ന് വ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെടുന്നു. ജല മലിനീകരണ സൂചിക 0.4 മുതൽ 1.2 യൂണിറ്റ് വരെയും ജലത്തിന്റെ ഗുണനിലവാരം ക്ലാസ് II (ക്ലീൻ) / ക്ലാസ് III ("മിതമായ മലിനീകരണം") എന്നും കണക്കാക്കിയ വാസിലിയേവ്ക ഗ്രാമത്തിന്റെ താഴെയുള്ള ഒരു മോണിറ്ററിംഗ് പോയിന്റ് മാത്രമാണ് ഇതിനൊരപവാദം.^[4]

കസാക്കിസ്ഥാൻ ഹൈഡ്രോമെറ്റീരിയോളജിക്കൽ സർവീസ് (കാസൈഡ്രോമെറ്റ്) പ്രകാരം, കസാക്കിസ്ഥാനിലെ ജാംബിൽ മേഖലയിലെ ഷു (ചു) നദിയുടെ ജല മലിനീകരണ സൂചിക 2008-ൽ 2.01 (ക്ലാസ് III, "മിതമായ മലിനീകരണം"), 2009 ൽ 1.83 (ക്ലാസ് III, "മിതമായ മലിനീകരണം") ആയിരുന്നു. ബയോകെമിക്കൽ ഓക്സിജൻ ഡിമാൻഡ്, നൈട്രൈറ്റുകൾ, ചെമ്പ്, ഫിനോൾസ് എന്നിവ പോലുള്ളവയുടെ ജല ഗുണനിലവാര പാരാമീറ്ററുകളിലെ അനുവദനീയമായ പരമാവധി സാന്ദ്രത കവിഞ്ഞിരുന്നു.^[5]

ചിത്രശാല

• 
  ബൂം മലയിടുക്കിൽ
• 
  ചുയി താഴ്‌വരയിലെ ബുറാന ടവറിനടുത്തുള്ള ഒരു മധ്യകാല ബാൽബാൽ
• 
  മില്യാൻഫാന് സമീപമുള്ള ചുയി താഴ്വരയിൽ
• 
  കോർഡെ അതിർത്തി കടക്കുന്നതിന് സമീപം
• 
  കസാക്കിസ്ഥാനിലെ ഷുവിന് സമീപം

അവലംബം

1. Great Soviet Encyclopedia
2. Barthold, W. "Balāsāg̲h̲ūn or Balāsaḳūn." Encyclopaedia of Islam. Brill Online. Universiteitsbibliotheek Leiden: Brill Academic Publishers. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |month= (help)^{[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]}
3. "Profile of town Tokmok (in Russian)". Archived from the original on 2010-04-19. Retrieved 2010-03-10.
4. "Kyrgyz State Agency for Hydrometeorology: water quality". Archived from the original on 2011-07-22. Retrieved 2010-03-10.
5. Department of Ecological Monitoring (2010). Information Bulletin on Status of the Environment in the Republic of Kazakhstan in 2009 (Report). Ministry of Environment Protection of the Republic of Kazakhstan. {{cite report}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (help)^{[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]}