Заград

Заград — село во Општина Македонски Брод, во областа Порече, во околината на градот Македонски Брод.

Заград
Поглед на селото Заград
Заград Местоположба на Заград во Македонија Заград на карта
Координати 41°45′15″N 21°5′39″E
Регион	Југозападен
Општина	Македонски Брод
Област	Порече
Население	5 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	6535
Повик. бр.	045
Шифра на КО	03017
Надм. вис.	950 м
Заград на општинската карта Атарот на Заград во рамките на општината
Заград на Ризницата

Географија и местоположба

Селото се наоѓа во областа Порече, во северозападниот висок планински дел на територијата на Општина Македонски Брод.^[2] Селото е планинско, на надморска височина од 950 метри.^[2]

Атарот е мошне мал и зафаќа површина од само 2,3 км². На него шумите зафаќаат површина од 180,4 хектари, на обработливото земјиште отпаѓа 38,2 хектари, а на пасиштата 3,6 хектари.^[2]

Историја

Во XIX век, Заград било село во Поречката нахија на Кичевската каза на Отоманското Царство.

Вкупно 3 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.^[3]

Стопанство

Селото нема развиена земјоделска функција.^[2]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 102 —     1953 115 +12.7% 1961 117 +1.7% 1971 114 −2.6% 1981 72 −36.8%	Година Нас. ±% 1991 34 −52.8% 1994 26 −23.5% 2002 17 −34.6% 2021 5 −70.6%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Заград имало 90 жители, сите Македонци.^[4] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Заград имало 96 жители.^[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 100 Македонци.^[6]

Ова мало село во 1961 година броело 117 жители, а во 1994 година само 26 жители, македонско население.^[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Заград имало 17 жители, сите Македонци.^[7]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 5 жители, сите Македонци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	90	96	102	115	117	114	72	34	26	17	5

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]

Родови

Заград е македонско село.

Родови во Заград се: Бацковци (3 к.), доселени се од гостиварското село Бањица (денес Горна и Долна); Угриновци (3 к.), доселени се од селото Звечан, каде припаѓале на родот Грубановци, подалечно потекло од Закамен; Трајановци (1 к.), доселени се од селото Манастирец (Горен и Долен денес).^[12]

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Македонски Брод, која била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година, при што кон нејзе била придодадена поранешната Општина Самоков. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Самоков.

Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната општина Растеш, во која влегувале селата Битово, Волче, Горно Ботушје, Долно Ботушје, Заград, Косово и Растеш.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Растеш, во која покрај селото Заград се наоѓале селата Битово, Близанско, Волче, Горно Ботушје, Долно Ботушје, Здуње, Косово, Растеш и Требовље.

Во периодот 1955-1957, селото било дел од тогашната општина Манастирец.

Во периодот 1957-1965, селото се наоѓало во некогашната општина Брод.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Брод.

Избирачко место

Во селото постои избирачко место бр. 0273 според Државната изборна комисија, кое е сместено во приватна просторија.^[13]

На локалните избори во 2017 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 14 гласачи.^[14] На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 14 гласачи.^[15]

Личности

• Благоја Силјаноски (1926 - 1944) — загинат во НОБ.^[16]
• Никола Силјаноски (1900 - 1943) — загинат во НОБ.^[16]
• Костадин Силјаноски (1891 - 1943) — загинат во НОБ.^[16]

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 128. Посетено на 7 октомври 2017.
3. „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
4. Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 258.
5. D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 156-157.
6. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
7. „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 7 октомври 2017.
8. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
9. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
10. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
11. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
12. Јовановиќ, Петар (1935). Порече. Белград: Српски етнографски зборник. стр. 330–331.
13. „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 16 октомври 2017.
14. „Локални избори 2017“. Архивирано од изворникот на 2020-05-29. Посетено на 16 октомври 2017.
15. „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 5 мај 2019. Посетено на 5 мај 2019.
16. . Крајчески, Цуте (2017). Порече (1943 - 1945). Скопје: Државен Архив на Република Македонија. Отсутно или празно |title= (help)CS1-одржување: друго (link)

Надворешни врски

• Заград на Ризницата ^?