Remove ads
Фридрих Вилхелм Јозеф (фон) Шелинг (гер. Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling; 27 јануари 1775 - 20 август 1854) — германски филозоф, претставник на идеализмот. Стандардната историја на филозофијата со него ја постигнала средината во развојот на германскиот идеализам, сместувајќи го него меѓу Фихте, неговиот ментор пред 1800, и Хегел, неговиот поранешен универзитетски цимер и некогашен пријател. Толкувањето на филозофијата на Шелинг е често тешкo, поради постојано менување на природата. Некои интелектуалци го опишуваат него како променлив мислител кој, и покрај тоа што е брилијантен, скока од тема на тема и му недостига синтетизирање за да формирање на целосен филозофски систем. Други ја оспорија идејата дека мислењето на Шелинг е обележано со големи прекини, наместо да докажат дека неговата филозофија секогаш се фокусира на неколку заеднички теми, особено на човековата слобода, апсолутното, и односот помеѓу духот и природата.
 | Оваа статија можеби бара дополнително внимание за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме подобрете ја оваа статија ако можете. |
 | Оваа статија или заглавие има потреба од викифицирање за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме помогнете во подобрувањето на оваа статија со соодветни внатрешни врски. |
| Фридрих Вилхелм Јозеф фон Шелинг Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling | |
|---|---|
 сликарство од Josephозеф Карл Стилер, 1835 година | |
| Роден(а) | 27 јануари 1775 Леонберг, Виртемберг, Германија |
| Починал(а) | 20 август 1854 (возр. 79) Бад Рагац, Швајцарија |
| Период | Филозофија на XIX век |
| Подрачје | Западна филозофија |
| Школа | идеализам |
Претежна дејност | „филозофија на природата“, природознание, естетика, религија, метафизика, епистемологија |
Генералните рамислувања на Шелинг биле запоставени, посебно во земји од англиско говорно подрачје,како што било со неговата подоцнежна работа за митологија и откровение (од кои голем дел останаа непреведени). Ова не произлегува само од надмоќта на Хегел, чии сериозни дела го прикажуваат Шелинг само како едноставна додавка во развојот на идеализамот, но исто така и од неговата „Филозофија на природата“ , која научниците ја изложија на потсмев за нејзиното "смешно" аналогизирање и недостатокот на емпириска ориентација. Во последниве години, научници Шелинг ги нападнаа двата извора на запоставувањето .
Remove ads
Шелинг е роден во градот Леонберг во Виртемберг (денешен Баден-Виртемберг). Тој посетувал монашко училиште во Бебенхаузен близу до Тибинген, каде што неговиот татко бил поп и професор по ориенталистика. Од 1783 до 1784, Шелинг посетувал католичко училиште во Нуртинген и го запознал Фридрих Холдерин, кој бил пет години негов тутор. На 16 годишна возраст, му била дадена дозвола да се замонаши во манастирот во Тибинген (семинар на евангелистичко – лутеранската црква во Виртемберг), и покрај тоа што немал 20 години. Во манастирот, тој делел соба со Хегел како и со Холдерин, и така тројцата станаа добри пријатели. Шелинг ги анализирал црковните отци и античките грчки филозофи. Неговите интереси постепено се пренасочија од лутеранска теологија кон филозофија. Во 1792 тој дипломирал на филозофскиот факултет, и во 1793 придонел во меморабилите на Хајнрих Еберхард Готоб Паулин; во 1795 тој ги завршил тезите за неговата теолошки диплома, De Marcione Paullinarum epistolarum emendatore. Во меѓувреме, тој почнал да ги анализира Кант и Фихте, кои силно влијаеле на него. Во 1794, Шелинг ја објавил експозицијата на мислите на Фихте насловена entitled Über die Möglichkeit einer Form der Philosophie überhaup. Оваа работа била прифатена од Фихте и непосредно го носела угледот на Шелинг, репутацијата меѓу филозофите. Неговото повеќе разработено дело, Vom Ich als Prinzip der Philosophie, oder über das Unbedingte im menschlichen Wissen.
Remove ads
Додека бил тутор на две млади момчиња од аристократско семејство, тој дошол во Лајпциг како нивен придружник,и имал шанса да присуствува на предавањата на универзитетот во Лајпциг, каде што бил фасциниран од современите студии по психологија вклучувајќи ја хемијата и биологијата. Во тоа време тој исто така го посетил Дрезден, каде што видел неколку збирки на престолонаследникот на Саксонија, на кој тој се осврнал подоцна во неговото размислување за уметноста.
По две години туторство во 1798, на возраст од само 23 години, Шелинг бил повикан во Јена како вонреден (односно неплатен) професор по филозофија. Тој веќе придонел со статии и осврти во филозофскиот (Philosophisches) весник на Фихте и Фридрих Имануел Нитхамер, и се оддаде на изучување на природни и медицински науки. Во 1795 Шелинг ги објавил Philosophische Briefe über Dogmatismus und Kritizismus (“Философски писма за догматиката и критиката”), состои од 10 писма кои се однесуваат на непознат учесник, кој ги претставил и двете, и одбраната и критиката на Кантовиот симстем; во 1797 Шелинг го објавува есејот "Neue Deduction des Naturrechts" (Ново одземањето на природниот закон), кој ја очекуваше разработката на Фихте на тема во “Основи на правата на природата” (“Основи на природните закони”). Неговите студии за физички науки се вродија со плод во Ideen zu einer Philosophie der Natur (“Идеи за филозофија на природата”) (1797), а впрочем и студијата “фон дер Велтзеле” (душата на светот) (1798). Во текот на својот природен филозофски период, тој многу го ценел Лајбниц и неговиот поглед кон природата.
Времето на Шелинг во Јена (1798-1803) го изложил Шелинг во центарот на интелектуалната ферментација на романтизмот. Шелинг бил во блиски односи со Јохан Вофганг фон Гете, кој го ценел поетскиот квалитет на Naturphilosophie (природна филозофија), читајќи од Von der Weltseele. Како премиер на војводството Сакс- Вајмар, Гете го поканил Шелинг во Јена. Од друга страна Шелинг бил одбиен од страна на помалку експанзивна диспозиција на Фридрих Шилер. Сепак, се претпоставува дека Шелинг ги анализирал естетските достигнувања на Шилер: подоцна, во неговото Vorlesung über die Philosophie der Kunst (“Предавање за филозофијата на уметноста”, 1802-1803), Шелинг изразил мал интерес во литературните достигнувања на Шилер, но во неговиот Општ Дел, теоријата на Шилер за возвишеното е внимателно рецензирана со длабока почит.
Во Јена, Шелинг пишувал и објавувал многубројни книги и монографии. Како прво тој бил во добри односи со Фихте, но нивните различни концепции, конкретно за природата, водат до зголемено раздвојување на нивните мисли. Фихте не е задоволен што Шелинг покажа длабок интерес во природата и го советуваше да се фокусираат врз филозофијата во неговото оригиналното значење, тоа е, трансценденталната филозофија: поточно, во Wissenschaftlehre на Фихте.
Во почетокот Шелинг беше оптимист во однос на нивните разлики и мислел дека Фихте конечно би сфатил што прави тој, бидејќи Шелинг сметал дека неговата природна филозофија е важна за подобрување на идеализмот на Фихте. Во 1800 Шелинг објавил едно од неговите најпознати дела System des transcendentalen Idealismus (“Систем на трансценденталниот идеализам”, 1800). Во оваа книга Шелинг ја опишал трансценденталната филозофија и природната филозофијата како комплементарна една со друга. Фихте и се спротивставил, објаснувајќи дека Шелинг работел врз основа на лажните филозофиски приципи: во теорија на Фихте природата како Не-јас (nicht-Ich = предметот) не може да биде предмет на филозофијата, чија основна содржина е субјективната работа на човечкиот интелект. Настанал неповратен прекин во 1800, откако Шелинг го објавил Darstellung des Systems meiner Philosophie (Опис на системот на мојата филозофија). Овој наслов Фихте го сметал за апсурден, бидејќи според него филозофијата не може да биде персонализирана. Исто така, во оваа книга Шелинг јавно ја изразил својата проценка за Спиноза, чија работа била отфрлена од Фихте како догматизам, и изјавил дека природата и духот се разликуваат само во количеството, но во суштина се идентични (Identitaet). Според Шелинг, апсолутното е индиферентност или идентитет, која тој ја сметал за суштинска тема на филозофијата.
Шелинг, кој стана познат предводник на романтичарската школа, почна да ја отфрла мислата на Фихте како студенa и апстрактна. Шелинг бил посебно близок со Августин Вилхем и неговата жена Каролина. Бракот помеѓу Шелинг и помалата ќерка на Каролина, Августина Бомер, го имаа во план и двајцата. Августина починала од дизентерија во 1800, многу луѓе инсистираа да го обвинат Шелинг, кој го надгледувал нејзиното лекување. Како и да е, Роберт Ричардс ја прикажал во својата книга “Романтичарска коцепција за животот “, дека изумите на Шелинг не биле соодветни туку безначајни, како што ги нарекол докторот, убедувајќи ги сте дека болеста на Августина била неизбежно фатална. Смртта на Августина ги зближила Шелинг и Каролина. Шлегел се преселил во Берлин, а разводот бил среден (со помош на Гете). Престојот на Шелинг во Јена завршил на 2 јуни 1803 година, кога тој и Каролина се земале надвор од Јена. Оваа брачна церемонија била последната прилика каде што Шелинг го видол својот школски другар Холдерин, којшто во овој период бил ментално болен.
Додека живеел во Јена, Шелинг бил повторно во блиски релации со Хегел. Со помош од Шелинг, Хегел станал прватен професор (приватдоцент) на универзитетот во Јена. Хегел напишал книга насловена Differenz des Fichte'schen und Schelling'schen Systems der Philosophie (“Разлика помеѓу системите за филозофија на Фихте и Шелинг”, 1801), и го поддржал ставот на Шелинг против идеалистичките претходниците , Фихте и Рајнхолд. На почетокот во јануари 1802, Хегел и Шелинг го објавуваат Kritisches Journal der Philosophie ( весник за критика на филозофијата) како коедитори, објавувајќи статии за филозофијата на природата, но Шелинг бил премногу зафатен за да остане вклучен во уредувањето и главно списанието било со објавувања на Хегел, заложувајќи се за мисла различна од онаа на Шелинг. Списанието престанало да се објавува во пролетта 1803, кога Шелинг се преселил од Јена во Вурцбург.
Од септември 1803 сè до април 1806 Шелинг бил професор на новиот универзитет во Вурцбург. Овој период бил одбележан со значително менување на нивните погледи,и со конечниот прекин на Фихте и Хегел. Во Вурцбург, конзервативниот католички град, Шелинг имал многу непријатели помеѓу неговите колеги и во владата. Тој се преселил во Минхен во 1806, каде што тој добил место како државен службеник, прво како заменик-уредник на Баварската академија за науки и секретар на Кралската академија на ликовни уметности,потоа како секретар на Philosophische Klasse (филозофскиот оддел) на академијата за науки. 1806 била година во која Шелинг објавил книга во која што го критикува Фихте слободно со име. Во 1807 Шелинг ја добил копијата од Хегеловата Phaenomenologie des Geistes (“Феноменологијата на духот”), која што Хегел му ја пратил, барајќи од Шелинг да го напише предговорот. Изненаден од потценувачките забелешки/коментари кои се однесува на неговата филозофска теорија, Шелинг на крај му пишал на Хегел, барајќи од него да разјасни дали тој се обидел да се потсмее со следбениците на Шелинг, на кои им недостасува вистинското познавање на неговата мила, или на самиот Шелинг. На тоа Хегел никогаш не одговори. Во истата година Шелинг одржа говор за односите помеѓу визуелните уметности и природа на академијата за ликовни уметности во Минхен, и Хегел напишал критика за еден од неговите пријатели. По таа година, тие се критикуваа еден со друг во предавалните и во книги сè до крајот на нивниот живот.
Remove ads
Без да ја напушти својата службена положба во Минхен, тој кратко време предаваше во Штутгарт (Stuttgarter Privatvorlesungen [приватни предавања во Штутгарт], 1810), а седум години во Ерланген (1820-1827). Во 1809 година починала Каролина , непосредно пред да ја објави Freiheitschrift, последната книга објавена во текот на неговиот живот. Три години подоцна, Гете го запознал со една од неговите најблиски пријатели, Полин Готер, со која Шелинг се оженил, во кого тој пронајде верен придружник.
За време на долгиот престој во Минхен (1806-1841) книжевна дејност на Шелинг дојде постепено до застој. "Афоризми на природната наука" објавени во "der Jahrbücher Medicin als Wissenschaft (1806-1808), се во најголем дел извадоци од предавањата во Вурцбург, а Denkmal der Schrift фон den göttlichen Dingen des Herrn Jacobi беше одговор на нападот од страна на Јакоби (двајцата меѓусебно се обвинуваат за атеизам ). Единствениот значаен текст е "Philosophische Untersuchungen über das Wesen der menschlichen Freiheit und diе damit zusammenhängenden Gegenstände" (Истрагите на човековата слобода, Philosophische Schriften i, 1809), кој е изведен, со тенденција да мистицизам, мислите на претходнoто дело, Philosophie und Religion (Филозофија и религијата, 1804 година). Меѓутоа, во однос на делата од Јена, сега злото не е појава што доаѓа од квантитативни разлики меѓу реалното и идеалното, но нешто значајно. Ова дело јасно ја парафразира Кантовата дистинкција помеѓу разбирливиот и емпирискиот карактер. Од друга страна, Шелинг се нарекува себеси слобода " Капацитет за доброто и злото".
Памфлетот "Über die Gottheiten zu Samothrake" (за божествата на Самотраки) се појави во 1815 година, наводно како дел од едно значајно дело, Die Weltalter (век.), често најавуван како спремен за објавување, но од кои малку беа некогаш напишани. Шелинг планирани Die Weltalter (век) како книга во три дела, го опишува минатото, сегашноста и иднината на светот, меѓутоа, тој го почна само првиот дел, препишувајќи го тоа неколкупати и најпосле останувајќи go необјавен. Другите два дела биле оставени само во план. Кристофер Џон Мареј го опишува делото како што следува: Создавањето на претпоставката/хипотезата дека филозофијата во крајна линија не може да го објасни постоењето, тој ги соедини претходните филозофии на природата и идентитет со своето новооткриено верување во фундаментален конфликт помеѓу темниот несвесен принцип и свесениот принцип во Бога. Бог го прави универзумот разбирлив поврзувајќи се со основата за реалното, но природата не е во целост разумна, дека реалното постои како недостаток на идеалното а не како рефлексивно на самото совршенство.
Се смета дека тоа беше надмоќна сила и влијание на Хегеловиот систем која го присили Шелинг, за која што во 1834 година по смртта на Хегел, во предговорот од преводот на Хуберт Бекерс во делото на Виктор, даде јавна изјава за антагонизам, и во својата поранешна концепцијата за филозофијата. Антагонизмот сигурно не беше тогаш нов факт; предавањата на Ерланген за историјата на филозофијата во 1822 го искажаа на остар начин. Шелинг веќе ја започна разработката на митологијата и религијата, кои според него претставуваа вистински позитивни надополнува на негативно во логичното или хипотетична филозофија.
Remove ads
Вниманието на јавноста беше силно привлечено од овие нејасни знаци на новиот систем, кои ветуваа нешто повеќе позитивно, особено во неговата разработка за религијата, кое што очигледно резултираше со Хегеловото учење.Појавата на критичките текстови на Давид Фридфрих Штраус, Фојербах и Бруно Бауер, и евидентното раздвојување на Хегеловите училишта, ја изразуваа растечката отуѓеност од тогашната доминантна филозофија. Во Берлин, седиштето на Хегелианите, кои се обидоа да добијат од Шелинг разработка за новиот систем којшто го чувал како резерва.. Желбата не се оствари сè до 1841, кога Шелинг беше назначен како таен пруски советник и член на академијата во Берлин, давајќи му го правото, да држи предавања на универзитетот. Меѓу оние кои присуствувале на неговите предавања биле: Серен Кјеркегор (кој кажа: Шелинг зборуваше "сосема неподнослива глупост" и се пожали дека неговите предавања не завршуваат за време), Михаил Бакунин (кои ги нарече предавањата "интересни но прилично безначајни"), Јакоб Брукхарт, и Фридрих Енгелс (кој, како следбеник на Хегел, посветувајќи се на "штитење на гробот на значајниот човек од злоупотреба"). Почетните предавања на неговиот курс беа прифатени од бројна и ценета публика.
Антагонизмот меѓу Шелинг и неговиот стар непријател Х.Е.Г Паулис, се заострил со очигледниот успех на Шелинг, водејќи до тајно објавување на извештајот за предавањата за филозофијата на откровението, и Шелинг не добил законска осуда прикривајќи ја оваа пиратерија. Во 1845 го прекинал одржувањето на јавните курсеви. Нема веродостојна информација што се однесува до природата на новата позитивна филозофија ,која е добиена по неговата смрт (во Бад Рагатц, на 20 август 1854), кога неговите синови започнаа издавање на неговите собрани дела во четири тома од предавањата во Берлин: Том 1: “Вовед во филозофијата на митологијата” (1856), Том 2: “Филозофија на митологија”(1857), Toм3 и 4: “Филозофија на откровението” (1858).
Remove ads
Иако имаше неспорно историско значење, Шелинг беше често вбројан како мракобесник или неметодичен. Според тоа, филозофијата на Шелинг е подредена во три стадиуми:
- 1.Премин од методот на Фихте во објективната концепција за природата –напредната, со други зборови кажано, во Naturphilosophie (филозофија за природата)
- 2.јасното формулирање на тоа што е имплицитно, како што тврди Шелинг, којшто беше вклучен во идејата за филозофијата , чијашто мисла за идентичниот, индиферениот, апсолутниот слој на двете, природата и духот, беа претставени во Identitätsphilosophie( филозофијата за идентитетот)
- 3.спротивставеноста на негативната и позитивната филозофија, спротивставеност која што е тема на предавањата во Берилн, чии зачетоци можеа да се проследат наназад во 1804 .
На сите стадиуми од неговото учење тој ги нарекува своите помагала,форми на некој друг систем. Според тоа, Фихте, Спиноза, Јакоб Боем и мистичарите, и конечно, големите грчки мислители со нивните неоплатонски, гностички и схоластички коментатори, имаа влијание врз одредени дела.
Филозофија на природата
Главен напис: филозофија на природата
Во неговата Naturphilosophie (филозофија за природата), Шелинг тврди дека природата не мора да се сфати само како апстрактно ограничување на бесконечниот стремежот на духот (како што беше кај Фихте), или како обична серија на потребните мисли за умот. Напротив, таа мора да биде тоа и повеќе од тоа. Таа мора да има реалност, реалност која не стои во конфликт со својот идеален карактер, реалност на внатрешната структура која е идеална. Природата како збир на тоа што е објективното, интелигенција како комплекс од сите активности што ја сочинуваат само -свестта, се појавуваат како подеднакво реални, како слични покажувајќи идеален состав, како паралелни една со друга. Природата и духот, Naturphilosophie(филозофијата на природата) и Transcendentalphilosophie (трансценденталната филозофија), стојат како две релативно комплетни, но дополнителни делови на севкупното. Функцијата на Naturphilosophie (филозофија за природата) — да го прикаже идеалното како извор од реалното, а не да го сведе реалното од идеалното. Непрекинатата промена која го носи искуство пред нас, не поврзува со учењето за единство како продуктивна сила на природата, која доведе до сите важни концепции за двојноста, поларната опозицијата. Динамичните стадиуми во природата, формите,кои ја содржат идеалната структура на природата, се важни за рамнотежата на основните и експанзивните сили, со нивните подредени процеси- магнетизам, електрична енергија и хемиско дејство; организмот со неговите составни фази на репродукција, раздразливост и чувствителност. Краткиот и најдобриот предвид од страна на самиот Шелинг во Naturphilosophie(филозофијата на природата) — содржан во Einleitung zu dem Ersten Entwurf . А целосна и транспарентна изјава во Naturphilosophie е дадена од страна на Куно Фишер во неговата Geschichte der Philosophie neuern, VI.
Remove ads
Сите аспекти за учењето на Шелинг се простудирани од стана на западните филозофи, иако Шелинг не секогаш уживал такво реноме. Делото на Шелинг го импресионирала англискиот романтичкиот поет и критичар Семјуел Тејлор Колриџ, кој ги претставил своите идеи во културата на англиското говорно подрачје, понекогаш, за жал, без целосно признание, како и во Biographia Literaria. Критичкото дело на Колриџ било многу влијателно, а со тоа тој го вметнал концептот на Шелинг на англиски за несвесното. Сепак, до 1950 година, Шелинг бил речиси заборавен филозоф, дури и во сопствената држава, Германија. Во 1910 и 1920, филозофи на нео - кантианизмот и нео -хегелизмот, како Вилхелм Винделбанд или Ричард Кронер, настојуваа да го опишат Шелинг, поврзувајќи го со Фихте и Хегел. Во овој контекст Куно Фишер ја карактеризирал раната филозофијата на Шелинг како "естетски идеализам", фокусирајќи се на аргументот при што тој ја рангирал уметноста како "единствен документ и вечен орган на филозофија " (das einzige wahre und ewige Organon zugleich und Dokument der Philosophie). Од социјалистичките филозофи како Џорџ Лукас, тој добил критика дека е анахроничен антагонист.
Единствениот исклучок бил Мартин Хајдегер, кој го применувал делото на Шелинг “За човековата слобода” во неговите предавања во 1936 година. Хајдегер ги пронајде централните теми на земјите од западната онтологија: проблемите на човечкото суштество, на постоење, и на слободата.
Во 1950 година, ситуацијата почна да се менува. Во 1954 година, на стогодишнината од неговата смрт, се одржа меѓународна конференција за Шелинг. Неколку забележителни германски филозофи, вклучувајќи ги и Карл Јасперс, зборуваа за единственоста и актуелноста на неговато учење, интересот на филозофите се пренасочија кон крајот на својот период, во кој Шелинг се фокусираше на битието и постоење, или поточно потеклото на постоење. Во 1954 Шелинг бил предмет на дисертација на еминентот на 20 век, германски филозоф Јирген Хабермас. Наредната година после оваа конференција, во 1955 година, Јасперс објавил книга под наслов “Шелинг”, претставувајќи го како претходник на егзистенцијалистите. Валтер Шулц, еден од организаторите на конференцијата во 1954 година, објавил книга, тврдејќи дека Шелинг го комплетирал германскиот идеализам во неговата подоцнежна филозофија, особено со неговите предавања во Берлин во 1840-тите. Шулц го претставил Шелинг како човек кој ги решил филозофските проблеми, што Хегел ги оставил нецелосни, за разлика од современата идејата дека Шелинг беше совладан од Хегел. Во 1970-тите природата, повторно била интерес на филозофите во однос на прашањата за животната средина. Филозофијата на Шелинг за природата, особено неговата намера за создавање на програмата која ги опфаќа и карактер и интелектот во еден систем, како централна тема на филозофијата, се ревидирана во современиот контекст. Неговото влијание и однос со германската уметничка сцена, особено во романтичната литература и визуелната уметност, биле од научен интерес сè до крајот на 1960 година, од Филип Ото Рунге на Герхард Рихтер и Џозеф Бојс. Во врска со психологија, Шелинг се смета дека го измисли терминот "несвесното". Словенечкиот филозоф и психоаналитичар Славој Жижек има напишано две книги за Шелинг, обидувајќи се да ја вметне филозофијата Шелинг, главно во своите дела, вклучувајќи го делото “Weltalter”, со помош на Жак Лакан. Американскиот филозоф Кен Вилбер го постави Шелинг, како еден од двајцата филозофи кои „по Платон, имаше најголемо влијание [ефект] на Западот“.
Германскиот филозоф Фридрих Ниче има критички однос кон творештвото на Хегел кого го нарекува „несвесен фалсификатор на пари“ и „махер“.[1]
Remove ads
- •Природата е видливиот дух; духот е невидлива природа.( Ideen “Вовед “)
- •“Историјата во целокупност е прогресивна, постепено е само откривањето на Апсолутното.”( “Систем на трансценденталниот идеализам, 1800”)
- •“Дали создавањето има крајната цел? И ако е така, зошто не ја достигна одеднаш? Зошто не беше конзумирањето реализирано уште од самиот почеток? На овие прашања има еден одговор, но: Затоа што Бог е Живот, а не само да се биде ”(Философски истраги за природата на човековата слобода, 1809)
- •"Само оној кој ја има почувствувано слобода,може да ја почувствува желбата да се направи повеќе од што е во неговата претстава, за да ја шири низ целата вселена". (Философски истраги за природата на човековата слобода, 1809)
- •“Како што не постои ништо пред или надвор од Бога, тој мора да ги содржи во себе основата на неговото постоење. Сите филозофи го кажуваат ова, но тие зборуваа на основа како концепт без да се прави нешто реалено и вистински.” (Философски истраги за природата на човековата слобода, 1809)
- •"Бог тогаш нема почеток само доколку не постои почеток на неговиот почеток. На почетокот Бога е вечниот почеток, тоа е, таков како што беше почетокот од сета вечност, и сè уште е, а исто така никогаш не престанува да биде почеток . "(Цитирано во Хартсхорне и Рис, Философите говорат за Бог, Чикаго)
Remove ads
Избрани дела се наведени подолу. За покомплетна листа, видете ја оваа страница.
- Über die Möglichkeit einer Form der Philosophie überhaupt (1794) (врска со можноста за апсолутна форма на филозофија), Vom Ich als Prinzip der Philosophie oder über das Unbedingte im menschlichen Wissen (1795) (Јас како принцип на филозофија или на безусловно во човечкото знаење), Philosophische Briefe über Dogmatismus und Kriticismus (1795) (Философски Писма за догматизам и критиката) за безусловното човеково знаење во: Четири сеи 1.794-6 (1980) превод и коментар од Ф. Марти, Левисбург : универзитетот Букнел
- Ideen zu einer Philosophie der Natur als Einleitung in das Studium dieser Wissenschaft (1797) Идеи за филозофијата на природата како вовед во проучување на оваа наука (1988) преведени од страна на ЕЕ Харис и П. Хит, Р. Стерн, Кембриџ: универзитетот Кембриџ
- Die Weltalter (1811-15). The Ages of the World (1967) преведени со вовед и забелешки од Ф. Де В. Волман, Њујорк, универзитетот во Колумбија
- Zur Geschichte der neueren Philosophie”( веројатно околу 1833-4),“За историјата на модерната филозофија (1994), превод и вовед од А. Бови, Кембриџ: универзитетот во Кембриџ.
- Систем на трансценденталниот идеализам (1800), систем на трансцендентален идеализам (1978) преведен од П.Хит, вовед М. Фатер, Шарлотсвил; универзитетот во Вирџинија
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads