Чаморски јазик

Чаморскиот (самонар. Fino' Chamoru или само Chamoru) е малајско-полинезиски јазик, дел од групата на сундско-сулавески јазици. Јазикот се зборува во Северни Маријански Острови и во Гуам. Јазикот го зборуваат околу 47.000 луѓе во двете зависни територии на САД.^[1]

Чаморски јазик
Fino' Chamoru
Застапен во	Северни Маријански Острови
Народ	Чаморци
Говорници	мајчин јазик на над 60.000 луѓе
Јазично семејство	австронезиско малајско-полинезиски јадрени сундско-сулавески ? чаморски јазик
Статус
Службен во	Гуам  Северни Маријански Острови
Јазични кодови
ISO 639-1	ch
ISO 639-2	cha
ISO 639-3	cha

Класификација

За разлика од останатите соседни јазици, чаморскиот не е микронезиски ниту полинезиски јазик. Јазикот, како и палауанскиот, тој сочинува, најверојатно, засебна гранка од малајско-полинезиските јазици. Според анализите на Базата на основен австронезиски зборовен фонд,^[2] со сигурност од 85% јазикот е близок со централн-источните малајско-полинезиски јазици.

Кај чаморскиот се забележува силно шпанско влијание, поради тривековната шпанска колонијална власт. Голем број именки, придавки, броеви и глаголи се од шпанско потекло. Од историска гледна точка, јазикот може да се смета за мешан јазик.^[3]

Азбука

букви	глас	македонски еквиваленти
’	[ʔ] (грлен глас)
A	[æ]	е
Å	[ɑ]	а
B	[b]	б
Ch	[ts]	ц
D	[d]	д
E	[e]	е
F	[f]	ф
G	[ɡ]	г
Gu	[ɡʷ]	гв/ гу
H	[h]	Х
I	[i]	и
K	[k]	к
L	[l]	л
M	[m]	м
N	[n]	н
Ñ	[ ɲ]	њ
Ng	[ŋ]	нг
O	[o]	о
P	[p]	п
R	[ɾ] ~ [ɻ ]	р
S	[s]	с
T	[t]	т
U	[u]	у
Y	[dz]	ѕ

Примери

Håfa Adai! "Здраво!" Memorias Поздрав Kao mamaolek ha' hao? Како си? Håfa tatatmånu hao? Како сте? Håyi nå'ån-mu? Како се викаш? Nå'ån-hu si Chris Моето име е Крис. Ñålang yu' Јас сум гладен. Må'o yu' Јас сум жеден.

Ådios Довидување. Put Fabot молам Fanatåtte оди подоцна Buenas dias добро утро. Buenas tåtdes добар ден. Buenas noches добра ноќ.

Esta ågupa' до утре Si Yu'us ma'åse' Благодарам Buen probechu "Повели и друг пат"

Броеви

македонски	современ чаморски	старочаморски: основни броеви	старочаморски: живи нешта	старочаморски: неживи нешта	старочаморски: долги предмети
еден	unu/una (time)	hacha	maisa	hachiyai	takhachun
два	dos	hugua	hugua	hugiyai	takhuguan
три	tres	tulu	tato	to'giyai	taktulun
четири	kuåttro'	fatfat	fatfat	fatfatai	takfatun
пет	singko'	lima	lalima	limiyai	takliman
шест	sais	gunum	guagunum	gonmiyai	ta'gunum
седум	sietti	fiti	fafiti	fitgiyai	takfitun
осум	ocho'	gualu	guagualu	guatgiyai	ta'gualun
девет	nuebi	sigua	sasigua	sigiyai	taksiguan
десет	dies	manot	maonot	manutai	takmaonton
сто	siento	gatus	gatus	gatus	gatus/manapo

Месеци

Пред да се воведе шпанскиот календар, Чаморците користеле месечев календар со 13 месеци.

1 Tumaiguini 2 Maimu' 3 Umatalaf 4 Lumuhu 5 Makmamao 6 Fananaf/Mananaf 7 Semu 8 Tenhos 9 Lumamlam 10 Fangualu/Fa'gualu 11 Sumongsong 12 Umayanggan 13 Umagahaf [4]

јануари Ineru февруари Fibreru март Måtso април Abrit мај Måyu јуни Huño јули Hulio август август септември Septembre октомври Oktubri ноември Nubembre декември Disembre

Наводи

1. Chung, Sandra. 1998. The design of agreement: Evidence from Chamorro. University of Chicago Press: Chicago.
2. Austronesian Basic Vocabulary Database
3. Rafael Rodriguez-Ponga y Salamanca, Del español al chamorro: Lenguas en contacto en el Pacífico. Madrid, Ediciones Gondo, 2009, www.edicionesgondo.com
4. Cunningham, Lawrence J. (1992). Ancient Chamorro Society. Honolulu, Hawaii: The Bess Press. стр. 144. ISBN 1-880188-05-8. Укажано повеќе од еден |author= и |last= (help)

Поврзано

• Портал: Јазик

• Малајско-полинезиски јазици
• Гуам
• Северни Маријански Острови

Надворешни врски

• Чаморски јазик на Ethnologue (англиски)
• Чаморско-англиски речник Архивирано на 21 јули 2011 г.
• Чаморско-англиски речник
• A Чаморска граматика
• Список на чаморски зборови Архивирано на 12 декември 2007 г.