Селџучко Царство

Селџучко Царство (персиски: دولت سلجوقیان) — персиско ^{[2][3][4][5][6][7]} средновековна сунитско муслиманско царство, основано од страна на Турците Огузи^[8]. Во својот најголем подем, царството се простирало од Хиндукуш на исток до Анадолија на запад, делови од Средна Азија кон Персискиот Залив.

دولت سلجوقیان Dawlat-i Saljūqiān Селџучко Царство
1037–1194
Царството во 1092
Главен град	Нишапур Реј
Говорени јазици	персиски
Уредување	монархија
Султан
• 1037 - 1063	Торгул бег (прв)
• 1118 - 1153	Ахмед Санјар (последен)
Историја
• Торгул	1037
• Заменета од Хорезамското царство[1]	1194
Површина
1080 est.	3.900.000 km2 (1,500,000 sq mi)
Претходници Наследници Газневидско Царство Khwarezmian Empire [[Румелиски Султанат]] [[Абасиди]] [[Атабегство Азербејџан]] [[Буруди]] [[Зенгидска династија]] [[Данишменди]] [[Ортокиди]] [[Салтукиди]]

Царството го основал Тогрул I во 1037 година по името на основачот на династијата, Селџук или Селџук-бег во почетокот на 11 век. Династијата успеала да го обедини источноисламскиот свет. Царството одиграло важна улога во Првата и Втората крстоносна војна. Нивната персијанизација^[2][3][4][5] на културно поле,^[9][10][11] и јазикот ^{[2][12][13][14][15]} одиграле голема улога во развивањето на турско-персиската традиција.^[16]

Основач на династијата

Основач на династијата и идната големо царство бил бегот Селџук, кој служел во хазарската војска. Кон средината на 10 век тој живеел во Хорезам, блиску градот Кучанд каде го примил исламот.^[17]

Селџуци

Селџуците биле во сојуз со персиските Саманиди, и заедно војувале со Караканидите. По победата на Селџуците над Газневидите во 1040 година, тие станале најголемиот соперник на Караканидите.

Тогрул

Торгул Бег бил третиот владетел од династијата на селџуците. Тој е директен внук на Селџук. Во текот на неговото време тој ја зазел Месопотамија и Иран, како и градот Багдат каде ја создал Големото селџучко Царство. Торгул на власт дошол во 1016 година. Во 1028-1029 година заедно со брат му Чагри успеал да го зазеде Хорезам. Градот Багдат го зазел во 1055 година. По само три години во градот избувнало востание со кое Селџуците и Абасидите биле прогонети од градот од страна на Фатимидите, но по две години Торгул повторно успеал да го врати градот и својата власт. Негов наследник бил Апл Арслан.

Апл Арслан

Алп Арслан бил вториот султан на селџуците и син на Чагри Бег. Тој бил правнук на Сулџук. Во негово време, тој успеал да воведе контрола во својот султанат и ѝ нанел голем пораз на Византија во Битката кај Манцикерт. Оваа битка се смета за почеток на туркските завладувања во Анадолија и пропаѓање на Византија.^[18] Освен тоа тој неговото царство го проширил зазимајќи ја денешна Грузија и Ерменија во 1064 година.

Мелик Шах I

Наследник на Апл Арслан бил Мелик Шах I (1072-1092), запаметен како еден од најголемите и најуспешните султани. Во текот на неговото владеење тој ја проширил своето царство кон Сирија на сметка на Фатимидите од Египет. По неговата смрт, царството се распаднало на неколку помали држави помеѓу неговите четири сина. Килиџ Арслан I го обновил Румелискиот султанат, Тутуш I се статиционирал во Сирија. Во Персија Мелик Шах бил наследен од страна на неговиот син Мамут I. Неговата власт пак биа оспорена од тројцата браќа: Баркијарук, Мехмет I и Ахмет Санјар.

Сите овие внатрешни конфликти и граѓански војни довеле до неуспех во првата крстоносна војна.

Прва крстоносна војна

Додека расделените Селџуци се бореле помеѓу себе околу завладување или консолидирање на нивните територии, сето тоа довело до неуспех во текот на Првата крстоносна војна. По успехот на неподготвените крстоносци во Народната крстоносна војна во 1096 година, Селџуците сепак во наредните години не можеле да го сопрат напредокот на организираните крстоносци од Западна Европа. Многу бргу тие ги загубиле Никеја, Конија, Кајсери, Антиохија за да на крајот крстоносците се упатат кон светиот град Ерусалим и во 1099 година да го заземат градот создавајќи крстоносни држави. Селџуците ја изгубиле по ова и цела Палестина.

Втора крстоносна војна

Ахмед Санјар морал да се соочи и со бунтовите и походите со Караханидите, Гуридите и Карлуките. Дури и Кара Кина извршила инвазија од исток, уништувајќи го скоро целосно царството. Во 1141 година, Санјар ги изгубил сите свои територии на исток до Сир Дирја. Обид за консолидација на султанатотпробал да направи Зенги од Мосул. Вториот крстоносен поход (1147-1149) бил закажан за во текот на 1145 година како одговор за потпаѓањето на грофовијата Едеса на 25 декември претходната година во рацете на владетелот на Мосул - Зенги.

Наводи

1. Grousset, Rene, The Empire of the Steppes, (New Brunswick:Rutgers University Press, 1988), 159, 161'
2. M.A. Amir-Moezzi, "Shahrbanu", Енциклопедија „Ираника“, (LINK Архивирано на 11 март 2007 г.): "... here one might bear in mind that non-Persian dynasties such as the Ghaznavids, Saljuqs and Ilkhanids were rapidly to adopt the Persian language and have their origins traced back to the ancient kings of Persia rather than to Turkish heroes or Muslim saints ..."
3. Josef W. Meri, "Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia", Routledge, 2005, p. 399
4. Michael Mandelbaum, "Central Asia and the World", Council on Foreign Relations (May 1994), p. 79
5. Jonathan Dewald, "Europe 1450 to 1789: Encyclopedia of the Early Modern World", Charles Scribner's Sons, 2004, p. 24: "Turcoman armies coming from the East had driven the Byzantines out of much of Asia Minor and established the Persianized sultanate of the Seljuks."
6. Grousset, Rene, The Empire of the Steppes, (Rutgers University Press, 1991), 161,164; "..renewed the Seljuk attempt to found a great Turko-Persian empire in eastern Iran..", "It is to be noted that the Seljuks, those Turkomans who became sultans of Persia, did not Turkify Persia-no doubt because they did not wish to do so. On the contrary, it was they who voluntarily became Persians and who, in the manner of the great old Sassanid kings, strove to protect the Iranian populations from the plundering of Ghuzz bands and save Iranian culture from the Turkoman menace."
7. Possessors and possessed: museums, archaeology, and the visualization of history in the late Ottoman Empire; By Wendy M. K. Shaw; Published by University of California Press, 2003, ISBN 0-520-23335-2, 9780520233355; p. 5.
8. • Jackson, P. (2002). Review: The History of the Seljuq Turks: The History of the Seljuq Turks.Journal of Islamic Studies 2002 13(1):75-76; doi:10.1093/jis/13.1.75.Oxford Centre for Islamic Studies.
   • Bosworth, C. E. (2001). Notes on Some Turkish Names in Abu 'l-Fadl Bayhaqi's Tarikh-i Mas'udi. Oriens, Vol. 36, 2001 (2001), pp. 299-313.
   • Dani, A. H., Masson, V. M. (Eds), Asimova, M. S. (Eds), Litvinsky, B. A. (Eds), Boaworth, C. E. (Eds). (1999). History of Civilizations of Central Asia. Motilal Banarsidass Publishers (Pvt. Ltd).
   • Hancock, I. (2006). ON ROMANI ORIGINS AND IDENTITY. The Romani Archives and Documentation Center. The University of Texas at Austin.
   • Asimov, M. S., Bosworth, C. E. (eds.). (1998). History of Civilizations of Central Asia, Vol. IV: The Age of Achievement: AD 750 to the End of the Fifteenth Century, Part One: The Historical, Social and Economic Setting. Multiple History Series. Paris: UNESCO Publishing.
   • Dani, A. H., Masson, V. M. (Eds), Asimova, M. S. (Eds), Litvinsky, B. A. (Eds), Boaworth, C. E. (Eds). (1999). History of Civilizations of Central Asia. Motilal Banarsidass Publishers (Pvt. Ltd).
9. C.E. Bosworth, "Turkish Expansion towards the west" in UNESCO HISTORY OF HUMANITY, Volume IV, titled "From the Seventh to the Sixteenth Century", UNESCO Publishing / Routledge, p. 391: "While the Arabic language retained its primacy in such spheres as law, theology and science, the culture of the Seljuk court and secular literature within the sultanate became largely Persianized; this is seen in the early adoption of Persian epic names by the Seljuk rulers (Qubād, Kay Khusraw and so on) and in the use of Persian as a literary language (Turkish must have been essentially a vehicle for everyday speech at this time). The process of Persianization accelerated in the thirteenth century with the presence in Konya of two of the most distinguished refugees fleeing before the Mongols, Bahā' al-Dīn Walad and his son Mawlānā Jalāl al-Dīn Rūmī, whose Mathnawī, composed in Konya, constitutes one of the crowning glories of classical Persian literature."
10. Mehmed Fuad Koprulu's, "Early Mystics in Turkish Literature", Translated by Gary Leiser and Robert Dankoff , Routledge, 2006, pg 149: "If we wish to sketch, in broad outline, the civilization created by the Seljuks of Anatolia, we must recognize that the local, i.e. non-Muslim, element was fairly insignificant compared to the Turkish and Arab-Persian elements, and that the Persian element was paramount. The Seljuk rulers, to be sure, who were in contact with not only Muslim Persian civilization, but also with the Arab civilizations in al-jazlra and Syria - indeed, with all Muslim peoples as far as India — also had connections with {various} Byzantine courts. Some of these rulers, like the great 'Ala' al-Dln Kai-Qubad I himself, who married Byzantine princesses and thus strengthened relations with their neighbors to the west, lived for many years in Byzantium and became very familiar with the customs and ceremonial at the Byzantine court. Still, this close contact with the ancient Greco-Roman and Christian traditions only resulted in their adoption of a policy of tolerance toward art, aesthetic life, painting, music, independent thought - in short, toward those things that were frowned upon by the narrow and piously ascetic views {of their subjects}. The contact of the common people with the Greeks and Armenians had basically the same result. {Before coming to Anatolia,} the Turks had been in contact with many nations and had long shown their ability to synthesize the artistic elements that thev had adopted from these nations. When they settled in Anatolia, they encountered peoples with whom they had not yet been in contact and immediately established relations with them as well. Ala al-Din Kai-Qubad I established ties with the Genoese and, especially, the Venetians at the ports of Sinop and Antalya, which belonged to him, and granted them commercial and legal concessions. Meanwhile, the Mongol invasion, which caused a great number of scholars and artisans to flee from Turkistan, Iran, and Khwarazm and settle within the Empire of the Seljuks of Anatolia, resulted in a reinforcing of Persian influence on the Anatolian Turks. Indeed, despite all claims to the contrary, there is no question that Persian influence was paramount among the Seljuks of Anatolia. This is clearly revealed by the fact that the sultans who ascended the throne after Ghiyath al-Din Kai-Khusraw I assumed titles taken from ancient Persian mythology, like Kai-Khusraw, Kai-Ka us, and Kai-Qubad; and that. Ala' al-Din Kai-Qubad I had some passages from the Shahname inscribed on the walls of Konya and Sivas. When we take into consideration domestic life in the Konya courts and the sincerity of the favor and attachment of the rulers to Persian poets and Persian literature, then this fact {i.e. the importance of Persian influence} is undeniable. With- regard to the private lives of the rulers, their amusements, and palace ceremonial, the most definite influence was also that of Iran, mixed with the early Turkish traditions, and not that of Byzantium."
11. Stephen P. Blake, "Shahjahanabad: The Sovereign City in Mughal India, 1639-1739". Cambridge University Press, 1991. pg 123: "For the Seljuks and Il-Khanids in Iran it was the rulers rather than the conquered who were "Pesianized and Islamicized"
12. O.Özgündenli, "Persian Manuscripts in Ottoman and Modern Turkish Libraries", Енциклопедија „Ираника“, (LINK Архивирано на 22 јануари 2012 г.)
13. Encyclopaedia Britannica, "Seljuq", Online Edition, (LINK): "... Because the Turkish Seljuqs had no Islamic tradition or strong literary heritage of their own, they adopted the cultural language of their Persian instructors in Islam. Literary Persian thus spread to the whole of Iran, and the Arabic language disappeared in that country except in works of religious scholarship ..."
14. M. Ravandi, "The Seljuq court at Konya and the Persianisation of Anatolian Cities", in Mesogeios (Mediterranean Studies), vol. 25-6 (2005), pp. 157-69
15. F. Daftary, Sectarian and National Movements in Iran, Khorasan, and Trasoxania during Umayyad and Early Abbasid Times, in History of Civilizations of Central Asia, Vol 4, pt. 1; edited by M.S. Asimov and C.E. Bosworth; UNESCO Publishing, Institute of Ismaili Studies: "... Not only did the inhabitants of Khurasan not succumb to the language of the nomadic invaders, but they imposed their own tongue on them. The region could even assimilate the Turkic Ghaznavids and Seljuks (eleventh and twelfth centuries), the Timurids (fourteenth–fifteenth centuries), and the Qajars (nineteenth–twentieth centuries) ..."
16. "The Turko-Persian tradition "features Persian culture patronized by Turkic rulers"." See Daniel Pipes: "The Event of Our Era: Former Soviet Muslim Republics Change the Middle East" in Michael Mandelbaum,"Central Asia and the World: Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan, Kyrgyzstan, Turkemenistan and the World", Council on Foreign Relations, pg 79. Exact statement: "In Short, the Turko-Persian tradition featured Persian culture patronized by Turcophone rulers."
17. Wink, Andre, Al Hind the Making of the Indo Islamic World, Brill Academic Publishers, Jan 1, 1996, ISBN 90-04-09249-8 pg.9
18. Dhu'l Qa'da 463/ August 1071 The Battle of Malazkirt (Manzikert), Посетено на 2007-09-08 На |first= му недостасува |last= (help)