Мали Влај

Мали Влај — село во Општина Струга, во околината на градот Струга.

Мали Влај
Мали Влај Местоположба на Мали Влај во Македонија Мали Влај на карта
Координати 41°7′9″N 20°36′56″E
Општина	Струга
Население	20 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	26031
Надм. вис.	1.050 м
Мали Влај на општинската карта Атарот на Мали Влај во рамките на општината
Мали Влај на Ризницата

	Детето од Горна Земја Извадок од народна сказна раскажана од жена од Мали Влај на месниот вевчанско-радошки дијалект
Проблеми со пуштањето? Помош.

Географија и местоположба

Црквата „Св Никола“ во Мали Влај

Селото Мали Влај се наоѓа на околу 10 километри јужно од Струга, во планинскиот подгор на Јабланица, на надморска височина од 1.050 м. Во непосредна близина на селото се наоѓа македонско-албанската граница и граничниот премин Ќафасан.

Стопанство

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 288 —     1953 333 +15.6% 1961 421 +26.4% 1971 312 −25.9% 1981 263 −15.7%	Година Нас. ±% 1991 162 −38.4% 1994 161 −0.6% 2002 71 −55.9% 2021 20 −71.8%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Мали Влај живееле 165 жители, Македонци.^[2] Според секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Мали Влај имало 192 Македонци, патријаршисти.^[3]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Чучук Лај (Влај) е претставено како чисто македонско село во Охридската каза на Битолскиот санџак со 25 куќи.^[4]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 200 Македонци.^[5]

Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото има 71 жител, сите Македонци.^[6]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 20 жители, од кои 11 Македонци и 9 лица без податоци.^[7]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	165	192	288	333	421	312	263	162	161	71	20

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]

Родови

Мали Влај е македонско село.

Родови во селото се: Вранишковци (20 к.), Наумовци (17 к.), Трајковци (6 к.), Матевци (7 к.) и Лошковци (3 к.) за сите рода се говори дека се доселиле од селото Ермас на планината Мокра (денес во Албанија). Во родот Вранишковци се знае следното родословие: Коле (жив на 60 г. во 1980 година) Србин-Јован-Анѓеле-Коле-Ниче, кој се доселил во селото. Родовското име го добиле по некоја жена која била мажена во селото од с. Враништа. Во родот Наумовци се знае следното родословие: Србин (жив на 72 г. во 1980 година) Ванѓел-Трифун-Коте-Наум, кој се доселил во селото. Во родот Трајковци се знае следното родословие: Србин (жив на 68 г. во 1980 година) Анѓеле-Јане-Богдан-Трајко, основачот на родот. Во родот Матевци се знае следното родословие: Милан (жив на 71 г. во 1980 година) Мате-Петруш-Ристе-Мате, основачот на родот кој се доселил; Марковци (1 к.) потекнуваат од предокот Марко Герман кој се доселил пред 1912 година како слуга кај Лошковци, а дошол од селото Пројте Сиперма кај Љушње во Албанија.^[12]

Општествени установи

Самоуправа и политика

Културни и природни знаменитости

Христос Седржител од црквата „Св. Никола“ во Мали Влај

Археолошки наоѓалишта^[13]

• Св. Илија — утврдена населба од доцен среден век;
• Градиште — утврдена населба од средниот век;
• Св. Недела — црква од средниот век.

Цркви^[14]

• Црква „Св. Никола“ — главната селска црква;
• Црква „Св. Атанасиј“;
• Црква „Св. Петка“;

Редовни настани

Водици или на популарно влашански „Свети Јан“ е еден од поголемите верски празници во Мали Влај со најтрадиционални обичаи.

Личности

Култура и спорт

Иселеништво

Селото дало голем број на иселеници. До 1979 година иселеници од селото има во Струга (20 семејства), Битола (15 семејства), Белград (10 семејства), Охрид (7 семејства) и во Скопје (6 семејства). Иселеништвото продолжило и потоа, што може да се забележи по големиот пад на населението.^[12]

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 254.
3. D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 164-165.
4. Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 31.
5. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
6. Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
7. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
8. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
9. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
10. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
11. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
12. Трифуноски, Јован (1992). Охридско-струшка област : антропогеографска проучавања. САНУ. ISBN 8670251582. OCLC 466478840.
13. Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
14. Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.

Надворешни врски

• Мали Влај на Ризницата