Избишта

Избишта — село во Општина Ресен, во областа Горна Преспа, во околината на градот Ресен.

Избишта
Селото и патот А3
Избишта Местоположба на Избишта во Македонија Избишта на карта
Координати 41°07′54″N 21°00′14″E
Регион	Горна Преспа
Општина	Ресен
Население	128 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	23015
Надм. вис.	1075 м
Избишта на општинската карта Атарот на Избишта во рамките на општината
Избишта на Ризницата

Географија и местоположба

Патот А3 кој минува низ Избишта.

Избишта — село во областа Преспа, воглавно сместено на западната страна од патот А3 (Охрид-Ресен) кој го поврзува Избишта со Јанковец и Ресен на југ. Од градот Ресен е оддалечено 4,5 километри. Соседни села, и нивниот правец и оддалеченост во воздушна линија од Златари (сметано од средиштата на населените места), се: Крушје (на северозапад; 3,2 км), Лева Река (на север; 3 км), Кривени (на запад; 1,9 км), Јанковец (на југ; 2,5 км) и Болно (на југозапад; 3,7 км).

Историја

Селото Избишта на почетокот на XX век

Во XIX век селото било дел од нахијата Преспа на Охридската каза на Отоманското Царство.

На 31 јануари 1903 година, Избишта било опколено од османлиската војска. Тогаш била водена битка со четите на ТМОРО од околните села, при што куќата на Манговци била запалена и бил направен терор во селото од страна на османлиската војска.

Стопанство

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 261 —     1953 265 +1.5% 1961 244 −7.9% 1971 263 +7.8% 1981 262 −0.4%	Година Нас. ±% 1991 212 −19.1% 1994 198 −6.6% 2002 176 −11.1% 2021 128 −27.3%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Избишта живееле 232 жители, сите Македонци.^[2] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Избишта имало 256 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.^[3]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Избишта се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 42 куќи.^[4]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 250 Македонци.^[5]

Според пописот од 2002 година, селото Избишта брои 176 жители, од кои 174 Македонци и 2 останати.^[6]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 128 жители, од кои 121 Македонец, 1 Србин и 6 лица без податоци.^[7]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	232	256	261	265	244	263	262	212	198	176	128

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]

Родови

Избишта е македонско село.

Родови во селото се: Ѓоревци, Јанчевци, Петковци (дојдени од селото Брежани, Дебрца пред многу години, не се знае точниот период на нивната преселба,Фузевци.^[12]

Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1949 година, родови во селото се:

• Староседелци: Ѓоревци (26 к.), Фузевци (17 к.) и Јанчевци (8 к.).^[13]

• 
  Градби во источниот дел на селото
• 
  Градба во северниот дел на селото
• 
  Куќа во северниот дел на селото
• 
  Куќа во средишниот дел на селото
• 
  Плевни во источниот дел на селото

Општествени установи

Училиштето.

• ПОУ „Гоце Делчев“

Самоуправа и политика

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 1630 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.^[14]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 139 гласачи.^[15]

Културни и природни знаменитости

Споменикот.

Споменици

• Споменик на битката водена на 31 јануари 1903 - споменик подигнат 1953 година

Археолошки наоѓалишта^[16]

• Гимбабица — некропола од хеленистичко време;
• Јамиште— пат од римско време;
• Кула — населба од хеленистичко време;

Редовни настани

Личности

• Ставре Димитров — македонски револуционер од ВМОРО.
• Гоше Калев Петревски — македонски револуционер од ВМОРО.^[17]
• Јован Радев Темелковски — македонски револуционер од ВМОРО.^[18]
• Нанчо Николов Фузевски — македонски револуционер од ВМОРО.^[19]
• Трифун Иванов Фузевски — македонски револуционер од ВМОРО.^[19]

Култура и спорт

• ФК Илинден (Избишта)

Иселеништво

Во Аргентина се иселени 15-тина семејства до 1949 година.^[13]

Галерија

• 
  Улица во средишниот дел на Избишта
• 
  Улица во северниот дел на Избишта
• 
  Улица во средишниот дел на Избишта
• 
  Куќи во северниот дел на Избишта
• 
  Улица во западниот дел на Избишта
• 
  Улица во западниот дел на Избишта
• 
  Куќи во јужниот дел на Избишта
• 
  Куќи во јужниот дел на Избишта
• 
  Улица во средишниот дел на Избишта

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Кѫнчовъ, Василъ. Македония. Етнография и статистика. София, Българското книжовно дружество, 1900. ISBN 954430424X. с. 240.
3. Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 168-169.
4. Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 15.
5. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
6. Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
7. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
8. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
9. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
10. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
11. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
12. Јовановски, Владо (2005). Населбите во Преспа. Скопје: Ѓурѓа.
13. Русиќ, Бранислав. Фонд Русиќ. Архивски Фонд на МАНУ к-2, АЕ 87.
14. „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
15. „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
16. Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
17. . Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва том III, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно |title= (help)CS1-одржување: друго (link)
18. . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том IV, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно |title= (help)CS1-одржување: друго (link)
19. . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том IV, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно |title= (help)CS1-одржување: друго (link)

Надворешни врски

• Избишта на Ризницата