Бејзбол

Бејзбол или безбол (англиски: baseball) — екипен спорт во кој главниот одбранбен играч, фрлачот (англ. pitcher), настојува да ја фрли топката спрема својот фаќач (англ. catcher), додека напаѓачкиот играч, удирачот (англ. batter), истата таа топка се обидува да ја удри со палката и да ја исфрли на точно означеното подрачје како би постигнал еден или повеќе бодови.

Дијаграм на бејзболско игралиште

Бејзболот е прилично популарен во САД, Канада, Јапонија, карипските и латиноамериканските земји.

Од сите безјболски натпревари, најпозната е американската професионална лига позната како Главна бејзболска лига (Major League Baseball).

Правила

Бејзболот е спорт што се игра помеѓу две екипи. Во секој миг на теренот можат да се најдат девет играчи кога екипата е „во одбрана“ и од еден до четири играчи кога е „во напад“. Натпреварот се состои од девет делови наречени „измени“ (англ. inning), при што во секоја измена улогите на напаѓачката и одбранбената екипа се заменуваат. За разлика од повеќето спортови, во бејзболот секоја измена има две јасно определени етапи — во едната екипата е во одбрана, а во другата напаѓа. Поради ова, додека екипата е во одбрана, теоретски не може да освои бодови. Целта на играта е да се постигнат повеќе бодови од противничката екипа. Бод (англ. run) се добива кога играч од напаѓачката екипа ќе направи целосен круг околу четирите бази, кои се поставени во аглите на квадратно поле.

Натпреварот завршува по одигрување на сите девет измени, освен ако не настапи т.н. „нокаут“. Времетраењето на натпреварот не е фиксно, слично како во одбојката. Ако удирачот не ја удри топката при три „добри“ фрлања — тоа се нарекува „страјк“, по што тој излегува од игра, а на негово место доаѓа следниот удирач. Важно е да се напомене дека „удирач“ не е конкретна позиција — тоа е секој играч од нападот што во даден миг е на позицијата за удирање. Кога три играчи ќе бидат исфрлени (во „аут“), завршува тој дел од измената и се заменуваат улогите, или започнува нова измена.

Добро фрлање на фрлачот е она што ќе ја погоди одредената зона над „домот“, висински помеѓу колената и градите на удирачот, а странично во рамките на посебната плоча што го означува „домот“. Ако фрлачот направи четири „лоши“ фрлања (4 бола, англ. ball), удирачот добива право слободно да оди на прва база. Одбранбените играчи на базите се нарекуваат прв, втор и трет „бејзмен“.

Ако удирачот успее да ги обиколи сите бази и да се врати кај „домот“ само со еден удар, тоа се нарекува „хоум-ран“. Максималниот можен број бодови со еден удар е четири — ако сите три бази се веќе заземени од играчи (тркачи).

Играта започнува кога фрлачот, кој стои на фрлачката висорамнина, ја фрла топката кон својот соиграч — фаќачот, додека удирачот од противничката екипа се обидува да ја удри со палката. Фаќачот има задача да го брани „домот“, фаќајќи ги топките што удирачот ги промашува.

Ако удирачот ја удри топката така што таа падне на теренот (а не е фатена право во воздух), тој веднаш трча кон првата база, обидувајќи се да освои една или повеќе бази. Доколку на базите веќе има негови соиграчи („тркачи“), тие мораат да се придвижат кон следната база за да не бидат заменети од него. Одбранбената екипа се обидува да ја фати топката и што побрзо да ја фрли кон базата кон која трча удирачот или некој од неговите соиграчи. Ако топката биде фатена право во воздух (пред да падне на теренот), удирачот веднаш излегува од игра, а тркачите што се на базите остануваат таму. Поради ова, удирачите обично избегнуваат удари со висока парабола, бидејќи тоа ја олеснува работата на одбраната.

Ако играч од напаѓачката екипа биде допрен со топката од противнички играч што ја држи, тој е исфрлен. Затоа, играчите што трчаат кон базите често се фрлаат во лизгачки стил („слајдинг“), за да избегнат да бидат допрени со топката.

Поими

Хејворд ја удира топката

Аут (англ. Out) — ситуација (или наредба на судијата), која означува дека напаѓачкиот играч во дадениот период (измена) е изваден од игра.

База (англ. Base) — една од четирите точки на теренот што тркачот мора да ги допре последователно за да постигне бод.

Тапкање (англ. Bunt) — краток удар каде што удирачот не замавнува по топката, туку само ја поставува палката под неа.

Бол (англ. Ball) — топка фрлена од фрлачот надвор од зоната на удар и не удрена од палката на удирачот. По четири бола фрлени од фрлачот во една серија, удирачот добива право да се премести на првата база. По секоја фрлена топка, судијата ја објавува бројката на болови и страјкови. Ако топката по фрлањето удри во земја и, отскокнувајќи, мине низ страјк-зоната, се смета за бол. Ако таквата топка го допре удирачот, тој добива право да се премести на првата база.

Удирач (англ. Batter) — напаѓачки играч што користи палка за да ја удри топката. Тој стои кај „домот“ (од левата или десната страна — зависи како му е удобно) пред фаќачот.

Дагаут (англ. Dugout) — клупа, место за играчите, резервните играчи и другите членови на екипата.

Измена (англ. Inning) — период во бејзболски натпревар, во кој екипите играат еднаш во одбрана и еднаш во напад. Обично натпреварот се состои од 9 измени.

Фаќач (англ. Catcher) — играч што се наоѓа зад „домот“ и ја фаќа топката фрлена од фрлачот.

Означување (англ. Tag) — базата се смета за означена ако играчот што ја поседува топката ја допре со кој било дел од телото. Играчот се смета за означен ако противникот го допре со раката што ја држи ракавицата и топката или со слободната рака. Ако одбранбениот играч успее да означи база или играч и потоа ја испушти топката, означувањето се брои. Играчот што бил означен излегува од игра. При означување на база, тој играч што не успеал да ја достигне базата пред противникот излегува од игра.

Фрлач (англ. Pitcher) — играч од одбранбената екипа што ја фрла топката.

Бод (англ. Run) — бод освоен од напаѓачкиот играч.

Тркач (англ. Runner) — напаѓачки играч што е на база (бидејќи нема палка, веќе не се нарекува удирач).

Страјк (англ. Strike) — ситуација што ја забележува судијата кога по фрлањето удирачот не ја удри топката или кога по ударот е забележан фаул или фаул-тип.

Сејф (англ. Safe) — ситуација во играта кога тркачот ја достигнува базата пред топката и ја фаќа. Судијата ја означува оваа ситуација со рацете раширени на страните.

Тајм (англ. Time) — наредба на судијата по која играта веднаш се прекинува и се продолжува само по наредбата „плеј“ (игра).

Флајаут (англ. Fly out) — флајбол фатен од одбраната пред да падне на земја (освен за фаул-тип). Во овој случај, удирачот излегува од игра и напаѓачите мораат да се вратат на почетните бази (тег-ап), по што имаат право да се движат по базите понатаму.

Фаул (англ. Foul) — удар по кој топката излегува надвор од страната на теренот или се тркала надвор меѓу домот и првата или третата база. Се смета како страјк ако фрлачот има помалку од 2 страјка.

Хит (англ. Hit) — удар што го носи удирачот на најмалку првата база. Ако овој успех бил претходен од грешка на одбраната (неточно фрлање на база, загубена топка), тогаш хитот не се признава, а на одбраната се запишува грешка (error). Ако удирачот успешно ја достигне првата база и продолжи да трча, обидувајќи се за дабл или трипл, но не успее и биде исфрлен од одбраната, тогаш му се запишува хит.

Дом (англ. Home, Home Plate, Home Base) или домашна база — почетната и завршната база на теренот.

Страјк-зона (англ. Strike zone) — замислен правоаголник над домот, ограничен по висина од колената и градите до средината помеѓу појасот и рамениците (т.е. градите) на удирачот.

Хоум-ран (англ. Home run) — удар при кој удирачот прави целосен круг на базите и се враќа кај домот. Во современиот бејзбол, тоа обично се постигнува кога топката (флајбол) ќе излезе надвор од теренот помеѓу фаул-столбовите (или ќе ги допре еден од нив).

Внатрешен хоум-ран (англ. Inside-the-park home run) — ретка ситуација во која топката останува во игра, а удирачот успева да ги помине сите четири бази и да се врати во домот, најчесто поради грешки на одбраната.

Гренд-слем (англ. Grand slam) — играчот постигнува хоум-ран кога сите три бази се зафатени.

Граунд-рул дабл (англ. Ground rule double) — ситуација кога топката удрила во земјата и излегла надвор од теренот надвор од инфилдот или кога одбранбен играч по грешка ја исфрлил топката надвор од теренот. Во таков случај, играта се запира, а сите напаѓачки играчи автоматски напредуваат за две бази. Доколку некој играч веќе бил подалеку од тие две бази во мигот кога топката излегла, резултатот се фиксира според неговата позиција на теренот.

Бејзболот во Македонија

Бејзболот во Македонија е релативно нов спорт што започнал да се развива во последните неколку години. Во јуни 2020 г., официјално бил регистриран првиот бејзболски клуб во земјата — „Скопје слагерс“ (Skopje Sluggers). Оваа иницијатива започнала во 2015 г. како вонучилишна дејност во неколку приватни училишта, предводена од група американски државјани што живеат и работат во Скопје.^[1]

Со основањето на „Скопје слагерс“, бејзболот почнал да добива поголемо внимание во Македонија. Клубот организира тренинзи и натпревари, со цел да го популаризира спортот меѓу младите. Поради недостаток на специјализирани бејзболски терени, клубот ги одржува своите активности на прилагодени фудбалски игралишта. ​

Иако бејзболот сѐ уште не е широко распространет во Македонија, постојат напори за негово промовирање и развој. Организирањето на летни кампови и учеството на меѓународни турнири се дел од стратегијата за зголемување на интересот и вклученоста на месното население во овој спорт. ​

Дополнително, Македонија може да се гордее со Кевин Кузманов, американски бејзболист со македонско потекло, кој е еден од најдобрите во историјата на овој спорт.^[2]

Со постојани напори и поддршка, бејзболот има потенцијал да се развие и да стане популарен спорт и во Македонија.^[3]

Поврзано

• Бејзболско игралиште
• Бејзболско топче
• Главна бејзболска лига
• Нижа бејзболска лига (Minor Baseball League)
• Светска серија