From Wikipedia, the free encyclopedia
Плоштадот Теразије го опфаќа просторот од улицата Сремска до улицата Крал Милан.
Тој е најпознатиот белградски плоштад. Почнал да се формира во првата половина на 19 век, во 1840-тите, кнезот Милош Обреновиќ им наредил на српските занаетчии, особено на ковачите и грнчарите, да се иселат од градот во ровот, каде што биле измешани со турското население, и да ги изградат своите куќи и дуќани на местото на денешно Теразие. Илија Чарапиќ, синот на Васо Чарапиќ, кој извесно време бил и претседател на белградската општина, имал посебна задача да им подели парцели на Теразије на овие занаетчии; кој ќе се согласел да ја огради парцелата ја добивал бесплатно.
Плоштадот Теразије добил статус на културно богатство како просторна културно-историска целина.[1]
За потеклото на името Теразије, историчарот и писател Милан Ѓ. Миличевиќ истакнал: „Воведувајќи вода во градот Белград, Турците изградиле кули покрај одредени клисури (ѕидарски водовод), кои земаат вода од изворите Мокролушка, на одредени растојанија, на кои користат водоводни цевки за да се добие поголем скок на водата пртокот на водата понатаму. „Една од таквите кули е поставена на местото каде што сега е чешмата Теразие. Бидејќи Турците овие кули ги нарекувале теразије за вода, овој плоштад го добил името Теразије.
До средината на 1960-тите, во Теразије се сместени претежно еднокатни и еднокатни згради. Во 1860 година водената кула била отстранета и на нејзино место била поставена чешмата Теразије во спомен на кнезот Милош. Низ улицата минувал дрворед од костени, бакалите од Земун и селата околу Белград продавале намирници во близина на фонтаната, сè до средината на 1870-тите, кога биле преместени во Зелен венец.[2] Фонтаната е изградена при првата реконструкција на плоштадот, во 1911 година, ја преселиле во Топчидер, а ја вратиле во Теразија во 1976 година. Во Теразије во 1911-1912 година се направени значајни промени, кога биле целосно реновирани под надзор на архитектката Јелисавета Начиќ. На средината на плоштадот биле поставени редовни цветни плоштади,[3] опкружени со ниска железна ограда, а на делот кон денешната улица Нушиќева била изградена голема фонтана.
Кон крајот на 19 и во првата половина на 20 век, Теразије е центар на општествениот живот на Белград. Тука се наоѓаат најпознатите хотели, кафулиња и продавници. Меѓу најважните градби, кои се наоѓале или се уште се наоѓаат на Теразије, треба да се споменат хотелот „Париз“ изграден околу 1870 година на местото каде што денес се наоѓа Безистан. Срушен е при реконструкцијата на плоштадот во 1948 година. На местото каде што е денес „Душанов град“ постоела меана „Кај златниот крст“ каде што на 6 јуни 1896 година се одржало првата кино претстава. До хотелот „Париз“ се наоѓал стариот хотел „Казино“, изграден околу 1860 година, каде во 1918 година кратко време заседавало Народното собрание на Србија. До 1920 година овде биле поставени претстави на Народниот театар. На истото место во 1922 година е изграден сегашниот хотел „Касина“. И денес хотелот „Москва“на Теразије кој е изграден во 1906 година во стилот на Југендстил. Најпознати кафулиња биле „Албанија“, „Балкан“, „Шишко“ и „Роднокраен“.[4]
Во 1938 година на темелите на стариот бил изграден нов хотел „Балкан“ - зад заедничката фасада подигнале две згради од Академијата на науките и индустријалецот Никола Д. Ѓорѓевиќ.[5] Зградата на новиот хотел била донација на трговецот Голуб Јаниќ, оставена на Српската академија на науките.[6] Хотелот бил осветен на 14 април 1939 година, а ресторанот бил отворен порано.[7]
Во 1938 година, на местото на малото кафуле „Албанија“ била изградена палатата Албанија.[8] Зградата на Прашката Кредитна банка била изградена околу 1921 година, на истото место каде што на крајот од 19 век, постоела еднокатна „жолта куќа“, зградата подоцна била реконструирана и денес во неа е сместен хотелот „Европа“. Пред Втората светска војна била завршена Палатата на пензискиот фонд, во која сега се наоѓа театарот Теразије, и каде порано била познатата „Шишкова кафана“.
Пред војната било предложено да се отстранат плоштадите и фонтаните, бидејќи и патиштата и тротоарите станале премногу тесни поради зголемениот сообраќај[9][10] - во тоа време Теразија била „центар на трамвајски сообраќај“. Во тоа време се замислувала изградба на подземни премини.[11] Фонтаната Теразије предизвикала спротивставени мислења, некои ја сметале за „застрашувачки пример“, „како нетреба да се градат фонтани“ во однос на просторот и уличниот сообраќај [12]
За време на бомбардирањето на Белград во 1941 година, Теразије бил сериозно оштетен. Теразије ја добил својата конечна форма при последната реконструкција во 1947 година според проектот на архитектот Никола Добровиќ, кога биле отстранети плоштадите, фонтаните и трамвајските шини.
Во 2012 година, во Нов Белград била поставена реплика на Теразије од 1930-тите. век.[13][14]
Топоним на Теразије е и дел во градот Ужице, кој се наоѓа западно од центарот на градот, на рид што се граничи со стариот град т.е. Градот Ужице, тврдина, населбите Буар и Костица т.е. долината на Коштички поток, како и рамнината на населбата Турица. Како и во случајот со белградска Теразије, потеклото на името е исто, според турскиот уред за водоснабдување, што е логично со оглед на близината на турската тврдина.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
