Протокол од Кјото

Протоколот од Кјото — меѓународен договор со кој се проширила Рамковната конвенција на Обединетите нации за климатски промени (UNFCCC) од 1992 година, која ги обврзува државите членки да ги намалат емисиите на стакленички гасови, врз основа на научниот консензус дека (прв дел) се случува глобално затоплување и (втор дел) дека ја предизвикуваат емисиите на CO2 создадени од човекот. Протоколот од Кјото бил усвоен во Кјото, Јапонија, на 11 декември 1997 година и стапил на сила на 16 февруари 2005 година. Имал 192 страни (Канада се повлекла од протоколот, од декември 2012 година) ^[5] во 2020 година.

Протокол од Кјото

Страните од Анекс Б со обврзувачки цели во вториот период   Страните од Анекс Б со обврзувачки цели во првиот период, но не и во вториот   Страни кои не се од Анекс Б без обврзувачки цели   Страните од Анекс Б со обврзувачки цели во првиот период, но кои се повлекле од Протоколот   Потписници на Протоколот кои не го ратификувале   Други земји-членки на ОН и набљудувачи кои не се страни на Протоколот
Потпишан	000000001997-12-11-000011 декември 1997[1]
Место	Кјото, Јапонија
На сила од	16 февруари 2005[1]
Услов	Ратификација на Конвенцијата од најмалку 55 држави
Истекува	31 декември 2012 (first commitment period)[2] 31 декември 2020 (second commitment period)[3]
Потписници	84[1](1998-1999)
Странки	192[4][5] (Европска Унија, Кукови Острови, Ниуе и сите земји членки на ОН освен Андора, Канада, Јужен Судан и САД од 2020 година)
Чувар	Генераллен секретар на Обединетите нации
Јазици	Арапски, мандарински, англиски, француски, руски и шпански
Целосен текст
Kyoto Protocol на Викиизвор

Протоколот од Кјото ја спровел целта на UNFCCC да го намали почетокот на глобалното затоплување со намалување на концентрациите на стакленички гасови во атмосферата до „ниво што би спречило опасното антропогено мешање во климатскиот систем“ (член 2). Протоколот од Кјото се применува на седумте стакленички гасови наведени во Анекс А: јаглерод диоксид (CO2), метан (CH4), азотен оксид (N2O), флуоројаглеводороди (HFCs), перфлуоројаглероди (PFCs), сулфур хексафлуорид (SF6), азот трифлуорид (NF3).^[6] Азот трифлуорид бил додаден за вториот период на усогласеност за време на рундата во Доха.^[7]

Протоколот се засновал на принципот на заеднички, но диференцирани одговорности: тој признавал дека поединечните земји имаат различни способности во борбата против климатските промени, поради економскиот развој, и затоа ја поставил обврската за намалување на тековните емисии на развиените земји врз основа на тоа што тие се историски одговорни за сегашните нивоа на стакленички гасови во атмосферата.

Првиот период на обврски на Протоколот започнал во 2008 година и завршил во 2012 година. Сите 36 земји кои целосно учествувале во првиот период на обврски го почитувале Протоколот. Сепак, девет земји морале да прибегнат кон механизмите за флексибилност финансирајќи ги намалувањата на емисиите во други земји бидејќи нивните национални емисии биле малку поголеми од нивните цели. Финансиската криза од 2007-08 помогнала да се намалат емисиите. Најголемите намалувања на емисиите биле забележани во земјите од поранешниот Источен блок бидејќи распадот на Советскиот Сојуз ги намалило нивните емисии во раните 1990-ти.^[8] Иако 36-те развиени земји ги намалиле своите емисии, глобалните емисии се зголемиле за 32% од 1990 до 2010 година.^[9]

Вториот период на обврски бил договорен во 2012 година за продолжување на договорот до 2020 година, познат како амандман од Доха на Протоколот од Кјото, во кој 37 земји имале обврзувачки цели: Австралија, Европската Унија (и нејзините тогашни 28 земји-членки, сега 27), Белорусија, Исланд, Казахстан, Лихтенштајн, Норвешка, Швајцарија и Украина. Белорусија, Казахстан и Украина изјавиле дека може да се повлечат од Протоколот од Кјото или да не го стават во правна сила Амандманот со цели од вториот круг.^[10] Јапонија, Нов Зеланд и Русија учествувале во првиот круг на Кјото, но не презеле нови цели во вториот период на обврски. Други развиени земји без цели за вториот круг биле Канада (која се повлекла од Протоколот од Кјото во 2012 година) и Соединетите Држави (кои не го ратификувале). Од октомври 2020 година, 147 ^[11] држави го прифатиле амандманот на Доха. Тој стапил во сила на 31 декември 2020 година, по неговото прифаќање од мандатниот минимум од најмалку 144 држави, иако вториот период на обврски завршил истиот ден. Од 37 земји со обврзувачки обврски, 34 ги ратификувале.

Преговорите биле одржани во рамките на годишните Конференции за климатски промени на UNFCCC за мерките што треба да се преземат по завршувањето на вториот период на обврски во 2020 година. Ова резултирало со усвојување на Парискиот договор во 2015 година, кој е посебен инструмент според UNFCCC наместо измена на Протоколот од Кјото.

Наводи

1. „Status of ratification“. UNFCC Homepage. Посетено на 5 June 2012.
2. „Kyoto Protocol on the United Nations Framework Convention on Climate Change“ (PDF). United Nations.
3. „What is the Kyoto Protocol?“. UNFCCC.
4. „Status of Ratification“. unfccc.int. United Nations Framework Convention on Climate Change.
5. „7 .a Kyoto Protocol to the United Nations Framework Convention on Climate Change“. UN Treaty Database. Архивирано од изворникот на 8 October 2018. Посетено на 27 November 2014.
6. „Overview of greenhouse gases - Defra, UK“. Naei.beis.gov.uk. Архивирано од изворникот на 2023-01-23. Посетено на 2 March 2022.
7. „Doha amendment to the Kyoto Protocol“ (PDF). Unfcc.int. Посетено на 2 March 2022.
8. Shishlov, Igor; Morel, Romain; Bellassen, Valentin (2016). „Compliance of the Parties to the Kyoto Protocol in the first commitment period“ (PDF). Climate Policy. 16 (6): 768–782. doi:10.1080/14693062.2016.1164658.
9. „The Emissions Gap Report 2012“ (PDF). United Nations Environment Programme. 2012. стр. 2. Посетено на 2019-12-07.
10. Figueres, C. (15 December 2012), „Environmental issues: Time to abandon blame-games and become proactive - Economic Times“, The Economic Times / Indiatimes.com, Times Internet, Архивирано од изворникот на 2016-07-04, Посетено на 2012-12-18
11. „United Nations Framework Convention on Climate Change“. United Nations Framework Convention on Climate Change. Посетено на 23 July 2016.