Ôazisy

Ny ôazisy dia tany lonaka any amin' ny tany efitra na tany somary efitra. Toeram-ponenana ho an' ny biby sy toeram-panirian' ny zavamaniry koa ny ôazisy. Mety misy rano miseho ny eo ambonin' ny tany misy ôazisy, na rano avy amin' ny fantsakana na tonelina ambanin' ny tany noforonin' ny olombelona.

Ny teny hoe ôazisy, izay fanagasiana ny teny frantsay hoe oasis, dia avy amin' ny teny latinina hoe oasis, izay avy amin' ny teny grika hoe ὄασις / óasis, izay nindrana mivantana avy amin' ny teny egiptiana demôtika. Ny teny hoe oasis amin' ny teny kôpta voamarina farany (izay avy amin' ny teny egiptiana demôtika) dia wahe na ouahe, izay midika hoe "toerana fonenana". Ny hoe ôazisy amin' ny teny arabo dia واحه / al-wāḥat.

Toetran' ny ôazisy

Ny teny hoe "ôazisy" dia ampiasana amin' ny fiteny mahazatra mba hanondroana toerana kely eo afovoan' ny tany efitra izay mahavokatra noho ny fisian' ny rano. Na izany aza, amin' ny famaritan' ny antrôpôlôjia sy ny arkeôlôjia, ny ôazisy dia faritra azo ivelomana noforonin' ny olombelona ary karakaraina amin' ny fampidirana rafi-pitantanana ara-teknika sy ara-tsôsialy ny rano sy ny fitaovana biôlôjika ary ny asa.

Io toerana voavoly io, izay novolena amin' ny alalan' ny fitarihan-drano (amin' ny lakandrano na tonelina, ohatra) dia tena voatr' olombelona, ary ny famoronana sy ny fikojakojana azy dia mitaky ny fisian' ny olombelona sy ny fanaovana asa mitohy ao aminy. Ny ôazisy izany dia azo faritana ho fikambanan' ny vondron' olombelona sy ny faritra ambolena (matetika volena hazo palmie) any amin' ny tany efitra na somary efitra.

Ny alam-palmie any amin' ny ôazisy dia faritra tena ianjadian' ny asan' ny olombelona sy voatondraka amin' ny alalan' ny fitarihan-drano izay manohana ny fambolena karazam-boly tokana na maro. Ny ôazisy dia mitambatra amin' ny tontolon-tany efitra misy azy amin' ny alalan' ny fifandraisany akaiky matetika amin' ny fiompiana mitady ahitra ataon’ ny mponina mpifindrafindra monina (matetika ny mponina miompy andiam-biby fiompy mpifindrafindra monina sy ny mponina miorim-ponenana dia miavaka tsara). Na izany aza, ny ôazisy dia mety misy fahaleovan-tenany manokana amin' ny tany efitra amin' ny alalan' ny rafitra ara-tsôsialy sy ara-tontolo iainana manokana.

Noho io tontolo iainana misy azy io, ny fambolena dia tanterahina amin' ny alalan' ny fifandimbiasan' ny sosona roa na telo, raha amin' ny endriny mahazatra:

ny sosona voalohany, izay avo indrindra, dia voavoly palmie (ny antrendry no mampiavaka ny ankamaroan' ny ôazisy) ary mitazona ny fangatsiatsiahany;
ny sosona anelanelany dia ahitana hazo fihinam-boa (laoranjy, akondro, ampongabendanitra, paoma, sns.);
ny sosona fahatelo, ao anaty alokaloka, ahitana ny voly an-tany iva (anana an-jaridaina, vilona, voamadinika).

Ny zavatra mampiavaka hafa ny firafitry ny ôazisy dia ny asa fikarakarana fambolena izay andaminana ny toerana mba ho mety amin' ny fitarihan-drano mandifotra ny tanimboly.

Ny fisian' ny rano eny ambonin' ny tany na ambanin' ny tany ary ny fitantanana eo an-toerana na isam-paritra an' io rano tena ilaina io dia tena ilaina, saingy tsy ampy amin' ny famoronana toerana toy izany. Ny tany efitr' i Sahara, izay tsy ahitana ôazisy afa-tsy ny iray ampaha arivo amin' ny velarany, no ohatra mahazatra amin' ny fitrandrahan' ny olombelona ny ôazisy, fa tsy izany ihany. Maneran-tany, ny ôazisy dia miantoka ny sakafon' ny olona folo tapitrisa fara-fahakeliny. Mifanohitra amin' izany kosa dia misy faritra an-tany efitra tsy misy ôazisy, na dia misy rano aza (ohatra ny ao amin' ny tany efitr' i Kalahari).

Miankina amin' ny tantara ihany koa ny fiforonan' ny ôazisy: maro ny ôazisy noforonina na nivoatra noho ny anjara asany amin' ny maha toeram-pihaonana amin' ny lalam-barotra maro izay teo an-dalam-pandrosoana tamin' izany fotoana izany (lalan' ny volamena any Sahara, lalan' ny landy any Azia, sns.).