Tuss (fiüm)

La Tuss (Toss in piemuntes; Riiss in walser; Toce in italian; Tosa in tudesch) a l'è 'l fiüm püssee impurtant de la Val d'Ossula e la se slunga da nord a süd per tüta la val.

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

Tuss
La Tuss apena dopu de la cascada
Nasiù	Italia
Regiù	Piemont
Longhèsa	83,2 km
Portàda média	70 m³/s
Altèsa de la sorgènt	1 720 méter sùra 'l leèl del mar
El nas	piana de Rial
El và a finì	Lagh Magiur
Mappa del fiume

El percurs

La Tuss la nass a circa 1800 meter d'altezza in de la piana de Rial in de l'alta Val Furmassa, da l'üniun di rii Murasch, Gries e Runi. Poch püssee a val la furma la Cascada del Tuss (ciamada anca Früttfall, cunt un nom de urigin walser). Quela cascada chì la fa un salt de 143 meter.
Dopu avè traversaa la Val Furmassa e la Val Antigori cumpagna de un rial qualsessia, la Tuss la finiss in de la Val d'Ossula e ne traversa tücc i centri principai. La Tuss la finiss el propi percurs in del Lagh Magiur, in quel che l'è ciamaa Gulf Burumee. Un temp la Tuss la pudeva vess risalida per un bel toch, e quest l'ha faa sì che i Milanes, che duminaven l'Ossula, pudessen ciapà el marmur de Candoja per pö purtàl in sül lagh, lungh el Tisin e 'l Navili Grand fin a Milan, per duperàl per fà sü el Dom.

I cumün traversaa

Furmazza, Premia, Bascen, Crö, Crevula, Dom, Vila d'Ossula, Pedemulera, La Piev, Vugogna, Premusel, Anzola, Urnavass, Mergözz, Graveluna e Verbania (fraziun de Fundtuss).

I aflüent

• Devero
• Isurnu
• Diveria
• Bogna
• Melezz ucidental
• Uvesca
• Anza
• Strona
• Riu Alb

Vus curelaa

• Ossula
• Lagh Magiur
• Val Furmassa
• Cascada de la Tuss
• Dom