Marte l'è 'l quart pianeta del sistema solar en ùrden de distànsa del Sul e l'öltem dei pianeti de tipo terestre dòpo de Mercurio, Vènere e la Tèra. L'è ale ólte ciamàt el Pianeta Rós per vìa del sò culùr tìpich che l'è cauzàt de la gran quantità de òsido de fèr (rözen) che gh'è sö la sò superfìce.
|
|
Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda. |
Marte .svg){kind=small} | |
|---|---|
 La val Marineris töda zó del Orbiter del Viking 1 | |
| Stella mader | Sole |
| Classificazion | Pianeta terrestre |
| Parameter orbital | |
| (a l'epoca J2000) | |
| Semiass maggior | 227 936 637 km 1,52 366 231 UA[1] |
| Perieli | 206 644 545 km[2] 1,38 133 346 UA |
| Afeli | 249 228 730 km[2] 1,66 599 116 UA |
| Circonf. orbitala | 1 429 000 000 km 9,553 UA |
| Period orbital | 686,9600 dé[2] (1,8808 agn) |
| Period sinodegh | 779,96 dé (2,135 agn)[2] |
| Velocità orbitala | 21,972 km/s (min)
24,077 km/s (media) 26,499 km/s (max) |
| Inclinazion su l'eclittega |
1,85061° |
| Inclinazion dal equat. del Sol |
5,65° |
| Ecentricità | 0,09341233 |
| Longituden del noeud ascendent |
49,57854° |
| Argom. del perieli | 286,46230° |
| Satellit | 2 |
| Anel | nisü |
| Dati fisegh | |
| Diameter equat. | 6 804,9 km[1][2] |
| Diameter polar | 6 754,8 km[2] |
| Schissament | 0,00736[1] |
| Superfiss | 144 800 000 km²[1] |
| Volum | 1,6318 × 1020 m³[1] |
| Massa | 6,4185 × 1023 kg[1] |
| Densità media | 3,934 × 103 [1] |
| Acceleraz. de gravità in superfiss | 3,69 m/s² (0,376 g) |
| Velocità de fuga | 5 027 m/s[1] |
| Period de rotazion | 1,025957 dé (24 h 37 min 23 s) |
| Velocità de rotazion (a l'equatùr) |
241,17 m/s |
| Inclinazion assiala | 25,19°[2] |
| A.R. polo nord | 317,68143° (21 h 10 min 44 s)[1] |
| Declinazion | 52,88650°[1] |
| Temperatura superficiala |
133 K (−140 °C) (min) 293 K (20 °C) (max) |
| Pression atm. | 6,9 - 9 hPa[1][2] |
| Albedo | 0,15[1] |
| Dati d'osservazion | |
| Magnituden app. | −2,00[2] (media) −2,91[2] (max) |
| Magnituden app. | −2,94 |
| Diameter apparent |
3,5"[2] (min) 25,1"[2] (max) |
El g'ha 'na atmosféra ràra fés e temperadüre médie al leèl del söl piötòst bàse ('ntra i −140 °C e i 20 °C), ma l'è 'ntra töcc chèi del Sistéma Solàr el pianéta che se 'nsomèa de piö a la Tèra.
El ràgio a l'equatùr de Marte l'è de 3397 km, presapóch la metà de chèl de la Tèra e la màsa l'è dés vólte de méno. El prezènta 'n inclinasiù de l'as de rotasiù e 'na longhèsa del dé paragunàbii a chèle de la Tèra. La superfìce la móstra formasiù vulcàniche, vài, calòte polàre e dezèrcc de sàbia, ma apò sèrte formasiù geològiche che le làsa pensà che 'ndèn época pasàda ghe püdìes véser stat pò a l'àiva al stat de lìquit.
Entra le formasiù piö enteresànte sènsa döbe gh'è el Mut Olimpo, el vülcà piö grant che se conós de töt el sistéma solàr, che 'l rìa a 27 km de altèsa söl leèl médio del pianéta, e le Vài Marineris, 'na sórt de canyon piö grant de chèi che se conós sö la Tèra.
A l'oservasiù, Marte el prezènta dei cambiamèncc de culùr, che 'na ólta se pensàa duzìde a la prezènsa de vegetasiù stagiunàla, perchè ligàde ai perìodi de l'an marsià. Chèste ipòtezi i è stàde scontradìde endel córs de le divèrse misiù spasiài de oservasiù, fàde co le sonde e coi satèliti artificiài che gh'è stat mandàt de l'òm a stüdià Marte.
Entùren a Marte gìra du satèliti natürài, Fobos e Deimos, de dimensiù picinìne e co la fùrma iregolàra tat che se pènsa che i pöde véser du asteròidi catüràcc del camp gravitasiunàl del pianéta.
Riferimèncc
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
