Sìndech da Crèma

Chèsta l'è la lìsta dei pröm citadì e dei sìndech da Crèma.

Quest articul chì l'è scriìt in lumbart, grafia cremàsca.

Repöblica da Crèma (1797-1797)

La Repöblica da Crèma l'è düràda pròpe póch, dal 29 da mars al 9 da löi dal 1797.

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Nisü	Münicipalità dal pòpol	1797	1797	[1]

Prima Repöblica Cisalpina (1797-1799)

Per via da 'n sachegiamént dall'archìve cümünal an dal 1799 le infurmasiù che gh'èm i è mia antréghe.

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Nisü	Münicipalità dal pòpol	1797	1797	[2]
Aucàt Oliva	Cumisàre dal putér esecütif	1797	1799	[3]
Cittadì Perla	Cumisàre dal putér esecütif	1799	1799	[4]

Sóta l'Àustria (1799-1800)

Al 25 da aprìl dal 1799 gli austrìaci ansèma i rùsi i sbatìa zó la Repöblica Cisalpina e i metìa 'na münicipalità di nòbèi. Dópo la batàia da Marénch i turnàa i francés, al 14 da giögn dal 1800).

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Tri pruveditùr	Münicipalità di nòbèi	1799	1800	[5]

Secùnda repöblica Cisalpina (1800-1802)

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
?	Nisü	1800	1800	[6]
Cittadì Santini	Cumisàre dal putér esecütif	1800	1802

Repöblica Itàliana (1802-1805)

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Vàrie persùne	Presidént	1802	1805	[7]

Règn d'Itàlia (1805-1814)

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Vàrie persùne	Presidént	1805	1811	[7]
Cunt Agostino Benvenuti (Benvenuti)	Pudestà	1811	1815	[8]

Règn Lumbàrd-Vèneto (1815-1860)

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Cunt Agostino Benvenuti (Benvenuti)	Pudestà	1815	1816
Cunt Paolo Premoli	Pudestà	1816	1822
Cunt Girolamo Vimercati Sanseverino	Pudestà	1822	1829
Nòbel Giovan Battista Vailati	Pudestà	1829	1832
Nòbel Vincenzo Bettinzoli	Pudestà	1832	1836
Dutùr Camillo Schiavini	Pudestà	1836	1839
Cunt Livio Benvenuti	Pudestà	1839	1845
Nòbel Giacomo Guarini	Pudestà	1845	1857
Gh'éra nisü	1857	1859	[9]
Nòbel ingegnér Gerolamo Fadini	Pudestà	1859	1859	[9][10]

Règn da Sardègna (1860-1861)

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Gaetano Caprara	Delegàt reàl straurdinàre	1859	1859	[9][11]
Nòbel Galeazzo Modegnani	Delegàt reàl straurdinàre	1859	1860	[9]
Dutùr Angelo Cabini	Sìndech	1860	1861	[9][12];[13]

Règn d'Itàlia (1861-1889)

Al sìndech al vignìa numinàt co' an Decrèt reàl e al vegnìa catàt fóra fra i cunsiliér.

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Dutùr Angelo Cabini	Sìndech	1861	1863
Aucàt Pietro Donati	Sìndech	1863	1866
Caalér dutùr Angelo Oltolini	Sìndech	1866	1869
Dutùr Angelo Bianchessi	Sìndech	1869	1872
Aucàt Luigi Baletti	Sìndech	1872	1874	[14]
Caaliér aucàt Vincenzo Freri	Sìndech vicàre	1874	1878
Caaliér aucàt Vincenzo Freri	Sìndech	1878	1882
Aucàt Francesco Zambellini	Sìndech	1882	1884	[15]
?	Sìndech vicàre	1884	1889	[16]

Règn d'Itàlia (1889-1927)

A cumincià dal 1889 al sìndech al vignìa catàt fóra dai cunsiliér.

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Aucàt Antonio Magri	Sìndech	1889	1892
Aucàt Francesco Zambellini	Sìndech	1892	1900
Aucàt Agostino Zambellini	Sìndech	1900	1902
Aucàt Silvio Valdameri	Sìndech	1902	1910
Nàbel dutùr cumendatùr Sforza Terni de' Gregorj	Sìndech	1910	1914
Aucàt Augusto Meneghezzi	Sìndech	1914	1916	[17]
Ingegnér Tino Moruzzi	Sìndech vicàre	1916	1920
Caaliér Vittorio Pucci delle Stelle	Cumisàre da la Prefetüra	1920	1920	[18]
Maéstre Francesco Boffelli	Sìndech	1920	1922	[19][20]
	Aucàt Augusto Meneghezzi	Cumisàre da la Prefetüra	1922	1922	[21]
Cunt aucàt Alberto Premoli	Sìndech	1922	1927	[22]

Règn d'Itàlia (1927-1943)

La Lège nömer 237 dal 4 da febràr dal 1926 la abulìa la càrica dal sìndech e la metìa amó la càrica dal pudestà che al vegnìa numinàt con an decrèt dal guèrno fasìsta. L'an dópo töcc i cunsìli i vignìa seràt e vegnìa numinàt al pröm pudestà dópo la lége; gh'éra pò 'n pudestà vicàre numinàt dal Ministére dall'Intèrno e 'na consùlta numinàda dal Prefèt.

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Caaliér Cirillo Quilleri	Pudestà	1927	1931	[23]
Aucàt Augusto Meneghezzi	Cumisàre da la Prefetüra	1931	1932	[24]
Cumendatùr Attilio Acerbi	Pudestà	1932	1934
Ingegnér cunt Antonio Premoli	Cumisàre da la Prefetüra	1934	1934
Ingegnér cunt Antonio Premoli	Pudestà	1934	1938
Ingegnér cunt Antonio Premoli	Pudestà	1938	1942	[25]
Aucàt Enrico Mansueto	Pudestà	1942	1943	[26]

Repöblica Suciàl Italiàna (1943-1945)

Al prefét al numinàa an cumisàre a 'na giönta cümünal.

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Nòte
Ragiuniér Felice Tosetti	Cumisàre da la Prefetüra	1943	1943	[27]
Dutùr Leonardo Spatazza	Cumisàre da la Prefetüra	1943	1943	[28]
Cumendatùr Leonardo Lalli	Cumisàre da la Prefetüra	1943	1943	[29]
Aucàt Enrico Mansueto	Pudestà	1943	1943	[30]
Aucàt Giovanni Agnesi	Cumisàre da la Prefetüra	1943	1945	[31]

Règn d'Itàlia (1945-1946)

Al 26 da aprìl dal 1945 al Cumitàt da la Liberasiù Nasiunàl al numinàa an sìndech per an guèrno pruiźòre. La giönta la vignìa recunusìda con 'n decrèt da la Prefetüra al pröm da utóbre dal 1945.

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Partìt	Nòte
Francesco Boffelli	Sìndech	1945	1946	Partìt sucialìsta italià	[32]

Repöblica Italiana (1946-1993)

Al sìndech al vignìa catàt föra fra i cunsiliér.

Nóm e cugnóm	Càrica	dal	fin al	Partìt	Nòte[33]
Carlo Rossignoli	Sìndech	1946	1947	Partìt sucialìsta italià - Partìt cümünìsta italià - Partìt liberàl italià - Partìt repöblicà italià	[34]
Clemente Sinigaglia	Sìndech	1947	1951	Partìt cümünìsta italià - Partìt sucialìsta italià - Partìt liberàl italià - Partìt repöblicà italià
Virgilio Pagliari	Sìndech	1951	1956	Demucrasìa Cristiàna - Partìt sucialdemucràtech italià - Indipendencc
Giacomo Cabrini	Sìndech	1956	1960	Demucrasìa Cristiàna
Giacomo Cabrini	Sìndech	1960	1963	Demucrasìa Cristiàna	[34]
Archimede Cattaneo	Sìndech	1963	1964	Demucrasìa Cristiàna
Archimede Cattaneo	Sìndech	1964	1970	Demucrasìa Cristiàna
Archimede Cattaneo	Sìndech	1970	1975	Demucrasìa Cristiàna - Partìt sucialìsta italià - Partìt repöblicà italià - Partìt sucialdemucràtech italià
Mario Fasoli	Sìndech	1975	1975	Demucrasìa Cristiàna	[35]
Maurizio Noci	Sìndech	1975	1979	Partìt sucialìsta italià - Partìt cümünìsta italià - Partìt repöblicà italià	[36]
Ferruccio Bianchessi	Sìndech	1979	1980	Partìt sucialìsta italià - Partìt cümünìsta italià - Partìt repöblicà italià
Ferruccio Bianchessi	Sìndech	1980	1985	Partìt sucialìsta italià - Demucrasìa Cristiàna - Partìt sucialdemucràtech italià - Partìt repöblicà italià
Luciano Geroldi	Sìndech	1985	1986	Demucrasìa Cristiàna - Partìt sucialìsta italià - Partìt repöblicà italià - Partìt liberàl italià	[34]
Augusto Galli	Sìndech	1986	1990	Demucrasìa Cristiàna - Partìt sucialìsta italià - Partìt repöblicà italià - Partìt liberàl italià
Walter Donzelli	Sìndech	1990	1993	Demucrasìa Cristiàna - Partìt sucialìsta italià – Partìt di pensiunàt	[37]
Giuseppe Oneri	Cumisàre da la Prefetüra	1993	1993	-	[38]

Repöblica Italiana (dal 1993)

La lége nömer 81 dal 25 da mars dal 1993 la stabilés che al sìndech l'è elegìt diretamént da cé va a vutà.

Nóm		Intervàl		Partìt	Partìt sustenidùr	Data da la elesiù
		Inizio	Fine
	Cesare Giovinetti	6 dicembre 1993	17 novembre 1997	Léga Nord	Léga Nord	1993
	Claudio Ceravolo	17 da nuémbre dal 1997	28 da magg dal2002	Partìt demucràtech da la 'nvèrsa Aléansa Prugresìsta	Aléansa Prugresìsta ( Partìt demucràtech da la 'nvèrsa - Partìt pupùlar italià – Partìt da la rifundasiù cümünìsta – Suciàlist ünicc – Federasiù di vìerd)	1997
		28 da magg dal 2002	28 da magg dal 2007		L'Ulìa (Demucràtech da la 'nvèrsa – Demucràsia l'è la libertà - La Margherìta - Partìt da la rifundasiù cümünìsta)	2002
	Bruno Bruttomesso	28 da magg dal 2007	7 da magg dal 2012	Fòrsa Itàlia	La Cà dèle libertà (Fòrsa Itàlia - Aleànsa Nasiunàl - Léga Nord – Uniù da céntro)	2007
	Stefania Bonaldi	7 maggio 2012	26 giugno 2017	Partìt demucràtech	Partìt demucràtech – Federasiù da la 'nvèrsa – Partìt da la 'nvèrsa, da l'eculugìa e da la libertà e lìste cìviche	2012
		26 da giögn dal 2017	an càrica		Partìt demucràtech e lìste cìviche	2017

Nòte

1. 24 «cittadì» (dópo dientàcc 32) nòbei, pusidént, mercànt, persùne da céza, separàt an sés cumitàt
2. Fin al 15 da agóst al gh'éra an Cunsìlio da trénta persùne vütàde da dùdes segrétàre
3. Al Cumisàre al cumandàa 'na «Münicipalità custitusiunàl» con quìndes persùne.
4. Al cumisàre l'è stacc numinàt al 27 da genàr dal 1799 e al cumandàa 'na «Münicipalità custitusiunàl» con sés persùne.
5. I tri pruveditùr i era: al cunt Manfrédo Benvenüt, al marchés Plàcido Źùrla e al cunt Lisànder Prèmol.
6. Münicipalità dürada apéna cinch dé, dal 20 al 25 da löi 1800.
7. Al gh'éra an cunsìlio cümünàl e ci gh'éra déte, a róda, per an mis al dientàa presidént.
8. An dal 1811 i decidìa da mèt sùra l'aministrasiù al pudestà. Al cunt Benvenuti l'è restàt pò dopo che i 'ignìt i austrìaci.
9. Perolini, p. 119.
10. Dal 5 da löi fin a la metà da agóst
11. Al l'è mòrt quand l'éra an càrica.
12. L'è stàcc numinàt al 5 da mars dall'Intendensa real da Crèma fra i cunsiliér elegìt dópo la Lége dal 20 da nuémbre dal 1859
13. l'è restàt sìndech pò dópo che i g'a pruclamàt al Règn d'Itàlia
14. Al làsa la càrica al 10 da setémbre dal 1874.
15. Al làsa la càrica al vòt da agóst dal 1884.
16. Prubabilmént l'éra Sìndech amò l'aucàt Francesco Zambellini, secùnd al lébre dal Perulì.
17. Al làsa la càrica al 18 da aprìl dal 1916.
18. Dal 16 da aprìl al 20 da utóbre dal 1920.
19. Al làsa la càrica an dal mis da giögn dal 1922 per quistiù pulitiche.
20. Perolini, p. 122.
21. Dal 10 da agóst al 10 da dicémbre dal 1922.
22. Al làsa la càrica an dal mis da mars dal 1927.
23. Al làsa la càrica al 12 da nuémbre dal 1931.
24. Perolini, p. 122.
25. Numinàt amò. Al giurnàl "La Provincia" al scrìf da 'na lìsta da cumisàre da la Prefetüra che i sa sücedìt an dal 1940: dutùr Massimo Fadini (dal pröm da giögn al 2 da agóst dal 1940); dutùr ragiuniér Ettore Ceserani (dal 2 da agóst al 2 da setémbre dal 1940); dutùr Massimo Fadini (dal 2 da setémbre al 30 da nuémbre dal 1940)
26. La so càrica l'è stacia scancelàda con n' decrèt da la Prefetüra dal 26 da löi dal 1943: dòpo l'è stat numinàt amó al 30 da setémbre, an fine i la sbatìt źó al 27 da nuémbre.
27. Apèna per póch dé, dal 18 al 25 da febràr dal 1943, quand l'è dientàt pudestà vicàre.
28. Dal 26 da löi al 30 da agóst dal 1943.
29. Dal 31 da agóst al 30 da setémbre.
30. Numinàt al 30 da setémbre, al làsa la càrica al 27 da nuémbre.
31. I l'a ciapàt al 3 da maggio dal 1945, dópo i l'a prucesàt e cundanàt a mórt füźilat a la schéna; al scapàà da la preźù e al 'ndàa an Tunìźia; an fine al sa nascundìt a Milà e l'è mòrt an dal 1953.
32. Numinàt dal Cumitàt da la Liberasiù Nasiunàl da Crèma 27 da aprìl dal 1945.
33. Al pröm partìt l'è che al partenìa al sìndech
34. Al làsa la càrica pröma da la fine da la legisladüra.
35. Elegìt dal cunsilio al 14 da agóst dal 1975, al làsa söbet la càrica.
36. An dal 1976 al sa dimèt ma i ga dà amò al sustègn. An dal 1979 làsa la càrica per candidàs al Senàt.
37. Al sa dimèt ansèma a desnóf cunsiliér; isé al cunsìlio l'è 'ndacc źo e gh'è stacc numinàt an cumisàre da la Prefetüra.
38. Da 16 da giögn al 14 da dicémbre dal 1993.

Lébre

• Alemanio Fino, La historia di crema raccolta da gli annali di Pietro Terni, Milà, Luigi Bajoni libraio, 1845.
• Mario Perolini, Vicende degli edifici monumentali e storici di Crema, Crèma, Leva Artigrafiche, 1995.
• Alessandro Parati, Il Cremasco agli albori del movimento nazionale an dal lébre Insula Fulcheria XLI volume B, Castigliù, Industrie Grafiche Rossi, 2001.
• Pietro Carelli, Appunti di viaggio, Crema 1943-2009, cüràt dal Centro Ricerca Alfredo Galmozzi, Crèma, 2009.
• Archìve dal giurnàl «La Provincia»

Pagine tacàde

• Pudestà véneti da Crèma