Prearpi Lìgüri

E Preàrpi Lìgü(r)i (ascì Preàrpe Lìgü(r)i, in italiàn Prealpi Liguri, in fransése Préalpes liguriennes^[1]) sun in grùppu de munti ch'i fan parte de Àrpi Lìgü(r)i, Se trövan ai cunfin fra a regiun Lìgü(r)ia (pruvinse de Impe(r)ia e de Savùna) e u Piemunte (pruvinsa de Cuni). Sun frasiunàe dae Àrpi du Marguareis (atra parte de Àrpi Lìgü(r)i) daa Còlla de Nava. A prinsipale simma a l'è quella du munte Armetta^[2] ch'a razunze i 1.739 m s.l.m..

AR	Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese

A sutta-divixùn fra e Àrpi Lìgü(r)i e e Prearpi Lìgü(r)i

Geulugìa

Inta zona de Preàrpi sun ben rapresentài, cumme in àtre zone preàrpine, cunglumerài^[3] e àtre prìe sedimentâie cumme e màrne, e a(r)enâje u carcâ^[4] e u gèssu.^[5]

Clascificasiùn

Segundu a SOIUSA e Prearpi Lìgü(r)i sun ina sutta-sesiùn arpìna, cun clascificasiùn chi de sutta:

• Gran pàrte = Arpi de Punente
• Grande setû = Arpi Sud-usidentàli
• Sesiùn = Àrpi Lìgü(r)i
• Sutta-sesiùn = Prearpi Lìgü(r)i
• Còdice = I/A-1.I

Delimitasiùn

Intu sensu u(r)àiu i limiti geugrafici de Prearpi Lìgü(r)i i sun: a Còlla de Nàva, u scciümme Tànau, u turènte Sevetta, a buchetta d'Atâ, u turente Lavanèstru, Savuna, u Mâ Lìgü(r)e, Arbenga, a valà de l'Aròscia.

Südivixun

E Prearpi Lìgü(r)i dau Galé

A particularitài de Prearpi rispettu l'internu da cadéna arpìna, resepìa intu 2005 daa SOIUSA, a l'éa stâ sustegnüa zà inti primmi ànni du Növesentu da l'arpinista ligü(r)e Jacques Guiglia.^[6] E Prearpi Lìgü(r)i sun divìse int'in super-grùppu, trei gruppi e növe sutta-grùppi.

• Cadena Settepan-Carmu-Armétta (A)
  • Gruppu du Munte Settepan (A.1)
    • Custiêra Briccu Quòggia-Munte Àtu (A.1.a)
    • Custiêra du Munte Settepan (A.1.b)
    • Custiêra Briccu dei Pinèi-Rocca Rulüa (A.1.c)
    • Custiêra du Bric Getìna (A.1.d)
  • Gruppu du Munte Carmu (A.2)
    • Custiêra du Munte Carmu (A.2.a)
    • Dursàle Spinarda-Sòtta (A.2.b)
  • Gruppu Galé-Armétta (A.3)
    • Custiêra Galé-Armétta (A.3.a)
    • Dursàle du Pissu Castelìn (A.3.b)
    • Dursàle da Rocca de Penne (A.3.c)

A Còlla du Me(r)ögnu a sepâa u Gruppu du Munte Settepàn da quellu du Munte Carmu, mentre a Còlla de San Benardu de Garesce a divìdde u Grùppu du Munte Carmu da quellu du Galé-Armétta, u tòccu ch'u cunta e simme ciü elevàe de Prearpi Lìgü(r)i.^[7]

Valichi prinsipali

A Còlla de Cravaüna dau Munte da Guardia

• Buchetta d'Atâ (459 m),
• Colla Baltê(r)a (795 m),
• Colla de San Giacumu (796 m),
• Zuvu de Tui(r)an (801 m),
• Colla du Scravaiùn (814 m),
• Colla di Zuvetti (913 m),
• Colla de Nava (934 m),
• Colla da San Benardu (957 m),
• Colla da Riunda (989 m),
• Colla du Cuàssu (1090 m),
• Colla du Meögnu (1027 m),
• Colla de Cravaüna (1394 m),
• Colla de San Bertumê d'Urmea (1446 m),
• Colla Bassa (1570 m).

Simme prinsipàli

U briccu du Scciàvu

E prinsipali muntagne che furman e Prearpi Lìgü(r)i e sun:

• Munte Armétta (1739 m),
• Munte Galé (1708 m),
• Munte da Guardia (1658 m),
• Munte Dubassu (1545 m),
• Rocca de Penne (1501 m),
• Pizzo delle Penne (1488 m),
• Munte Carmu de Löa (1389 m),
• Munte Settepani (1386 m),
• Munte Scalabrin (1377 m),
• Munte Spinarda (1357 m),
• Bric Agnelìn (1335 m),
• Munte Cianêa (1226 m),
• Munte Camule(r)a (1224 m),
• Munte Sotta (1206 m),
• Briccu du Scciàvu (1172 m),
• Bric Agriföju (1156 m),
• Rocca Barbena (1142 m),
• Runcu de Maju (1108 m),
• Briccu da Gettina (1025 m),
• Munte Àtu (954 m),
• Briccu da Cruxe (911 m),
• Munte Baracùn (819 m),
• Munte Bürò (745 m).

Nòtte

1. (FR) Hippolyte Coste, Flore descriptive et illustrée de la France, de la Corse, et des contrées limitrophes, Librairie des Sciences Naturelles, 1901, p. 42.
2. (SI G30) Colle San Bartolomeo – Passo di Prale, in sce sentieroitalia.cai.it. URL consultòu o 27 frevâ 2021.
3. AA.VV., Atti della Accademia delle scienze di Torino: Classe di scienze fisiche, matematiche e naturali, pp. 155.
4. AA.VV., Annali della Sperimentazione Agraria, 1940, p. 82.
5. AA.VV., Annali della sperimentazione agraria, Hoepli, 1941.
6. AA.VV., L'universo rivista mensile, Istituto geografico militare, 1934, p. 351.
7. Marazzi, p. 57.

Bibliugrafia

• (IT) Sergio Marazzi, Atlante Orografico delle Alpi. SOIUSA, Pavone Canavese, Priuli & Verlucca, 2005.