spêce de ciànta From Wikipedia, the free encyclopedia
Beta vulgaris (L., 1753), comuneménte conosciûa ségge cómme giæa ségge cómme giærâva in sciâ bâze di ûzi, a l'è 'na ciànta ch'a apartegne a-a famìggia de Amaranthaceae[1], da quæ se pœan mangiâ e féugge.
ZE |
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ |
Beta vulgaris | |
---|---|
A cianta da giæa | |
Clasificaçión APG IV | |
Domìnio | Eukaryota |
Régno | Plantae |
(clade) | Angiospermae |
(clade) | Mesangiospermae |
(clade) | Eudicotidae |
(clade) | Eudicotidae centrâli |
(clade) | Sùperasteridae |
(clade) | Asteridae |
(clade) | Euasteridae |
(clade) | Campanulidae |
Órdine | Caryophyllales |
Famìggia | Amaranthaceae |
Génere | Beta |
Spêce | B. vulgaris |
Clasificaçión Cronquist | |
Domìnio | Eukaryota |
Régno | Plantae |
Sóttarégno | Tracheobionta |
Sùperdivixón | Spermatophyta |
Divixón | Magnoliophyta |
Clàsse | Magnoliopsida |
Sóttaclàsse | Caryophyllidae |
Órdine | Caryophyllales |
Famìggia | Chenopodiaceae |
Génere | Beta |
Spêce | B. vulgaris |
Nomenclatura binomiale | |
Beta vulgaris L., 1753 | |
Scinònimo | |
46 scinònimi | |
Quésta ciànta a l'è stæta 'na de prìmme a êse descrîta segóndo o modèrno scistêma de clasificaçión, dæto ch'a l'êa stæta za catàlogâ into 1753 da Linneo, inta sò inportantìscima òpia Species Plantarum[2].
A l'é 'na ciànta erbàcea, existénte in divèrse variêtæ: da sùcou, da òrto e da foràggio, pe l'alimentaçión de béstie.
In sciâ bâze de l'ûzo a l'è conosciûa con divèrsci nómmi:
A giæa a l'è 'na ciànta èrbacea da-a coltivaçión bienâle, de ræo perénne, ch'a l'è àncoâ a-o seu gràçie a 'na réixe méistra e ch'a pœ arivâ a 'n'altéssa de ciù ò mêno 1 ò 2 mêtri.
E féuggie da B. vulgaris són lónghe tra 5 e 20 cìtti (ciù picìnn-e quélle vèrso l'âto), a fórma de cheu, e arivàn a dimenscioîn bén bén magioî inte variêtæ coltivæ. Quéste àn ascì 'n màrgine intrêgo ò óndulòu e, in sciâ pàgina superiôre, prezentàn 'na nétta còsta centrâle.
I scioî de quésta ciànta àn 'na tìnta vèrde ò róssa e són asæ picìnn-i, co-in diàmetro de 3-5 mm, formæ da çìnque féugge (ò pétali) e són arechéugéiti in dénse spîghe, in grùppi generalménte da træ a éutto unitæ. L'inpolinaçión a l'avegne gràçie a-a fòrsa do vénto, in vîa primâia, e secondariaménte atravèrso e bestiête.
O frûto o l'è costitoîo da doî acheni modificæ de mòddo da contegnî a seménsa, da-a fórma a lénte e ànpia 2-3 mm.
E variêtæ sarvæghe de B. vulgaris són distriboîe inta ciù pàrte de l'Eoröpa, inta Macaronesia e inte l'Àzia òcidentâle, scibén che ghe séggian ciànte natûalizæ inti âtri continénti ascì[1].
In particolâ són difûze inte zöne costêe, caraterizæ da 'n elevâ salinitæ e da 'n seu sàbiôzo ò conpòsto sorviatùtto da prîe.
Inte l'Eoröpa produtoî de sùcou giànco són a Frànsa e a Germània e, ecetoòu o Lusenbùrgo, tùtti i Pàizi de l'Unión Eoropêa estrâon o sùcou da-a B. vulgaris.
Produtoî de giærâve da sùcou (into 2018) | |
---|---|
Pàize | Produçión (tonêi) |
Rùscia | 42.065.957 |
Frànsa | 39.914.030 |
Stati Unïi | 30.192.920 |
Germània | 26.191.400 |
Turchia | 17.436.100 |
Polònia | 14.302.910 |
Ucraìnn-a | 13.967.700 |
Cinn-a | 11.276.600 |
Egitto | 10.377.371 |
Régno Unîo | 7.620.000 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.