A floa du saizu

A floa du saizu

NV	Sta pàgina l'è scrita in nuvaize

A föa do çéixou

Tanti ònni fò, quande che ‘d televixón u n’ ghe n’ea incù e l’aradiu i l’avaiva sulu i sciui, i nostri vègi, inti seiàn-e d’invernu, per fòne pasò u taimpu, i n’cuntaiva quarche floa. Quela che mi a m‘ricordu propiu bain l‘è a floa du saizu. I cuntaiva dunca ch’u gh’ea in certu belimbüstu pütostu fürbu che in giurnu u s’è truvó in saizu inta stòcca. E l’à pensó ‘d purtòlu ai mercó. L’è partìu mò, per la strò, u gh’è gnüu in mainti ch’u duvaiva fò di òtre cumisción. Alua u s’è prezentó da ‘na famìa e u gh’diza: “I m’u tegnaissi chi ste saizu, che idmàn pöi a pòssu a piòlu?” U gh’ea ‘na bròva dona, a gh’à dó poca impurtansa e a gh’diza: “Sì, metìlu lì inta fnestra e pöi gnì püre quande chi vrai”. Istu che chi u s’ne vò… U pòssa tütta a nötte e a-u lüdmàn matéin u riturna. Mò, quande ch’u s’prezainta per piò u saizu, u saizu u n’gh’è pü! Alua u ciòma sa dona e u gh’diza: “Ch’a me stòga ‘n pó a sentì! Ei me saizu u n’gh’è pü chi!” “E pö capì! Se i gh’l’ai missu, u gh’sarò!” a gh’rispunda le. “Epüre, guociàighe anche vui, mò chi u n’gh’è ste saizu!” E alua sa dona a diza: “U s’vega che ün-a di me galéin-e a l’à vistu, a gh’à dó ‘na becò e a s’l’à mangió…” “Ah, bel’afòri ista! Ah mi, o ch’i m’dai ei me saizu … du restu, a vöiu a galéin-a ch’a l’à becó ei me saizu!” “E pö capì s’a v’dògu ‘na galéin-a per in saizu!” “Sì, sì, sì, o ei me saizu o a galéin-a!” E sta dona, s’à vusüu quietò, l’à duvüu dòghe ‘na galéin-a… e istu chi u l’à ciapò per l’ei sampe e u s’ne ndó.

U caméin-a, u caméin-a, u riva inti ‘n òtru paize e u vraissa ndò a drumì. Alua u vò inti ‘na famìa e u diza: “Per piazai, pudaissi tegnìme sta galéin-a, féin-a dmàn matéin, che pöi a pòsu a piòla?” Ei padrón da cò u gh’diza: “Sì, metìla püre lì ‘nta curte inseme ai òtre, che pöi idmàn matéin-a i pudai piòla” U vena a matéin-a, u riturna per piòla, mò a galéin-a a n’gh’è! Alua serca da chi, serca da lò… Anche quel cuntadéin ch’u gh’aiva ditu ‘d metla lì ‘nta curte u serca… Pöi i vega inta stòla ch’u gh’éa ‘n mügiu ‘d penne! E i àn capìu che ei gugnéin, forsi, inta nötte, u s’gh’è büttó ncuntra e u l’à mangiò. Alua ei padrón da galéin-a u diza: “O ch’i m’ dai a me galéin-a bela viva… du restu i m’dai ei gugnéin!” “E pö capì s’a v’dema ‘n gugnéin per ‘na galéin-a!” u gh’rispunda. “No, no, no, a digu ‘ntu seriu mi! O ch’i m’dai a me galéin-a… o du restu a vöiu ei gugnéin”. E dòghe da chi, e dòghe da lò, e insuma che pöi a ‘n bel puntu, per nu ‘ndò a ciamò i carabigné, ei padrón dei gugnéin l’à duvüu cèdiglu. E le u l’à ciapó, u s’l’è missu int’in sòccu e l’à turna prinsipió a caminò. E u vò e u vò féin tanto ch’u riva inti ‘n òtru paìze e u deva turna fermòse. E alua u painsa ‘d lassò ei gugnéin da cheidün-i. U s’ prezainta a-a prima caséin-a ch’u tröva e u dumanda: “Per piazai, pudaissi tegnimlu chi ste gugnéin tütta a nötte, che pöi idmàn matéin a pòsu a piòlu?" “E vò bain, metìlu püre lì inta stòla insème ai òtre béstie” u ghe rispunda ei padrón. Au l’üdmàn matéin-a u vena ‘ndré per piòlu, mò ei gugnéin l’è bela mortu inta stòla. Alua u ciòma ei padrón da caséin-a e u gh’diza: “Mò icmèla che ei me gugnéin l’è mortu?” “Mi a nu sö” u gh’rispunda quel lò, “Mi eu a drumì in cò me e a n’me son acortu id ninte!” “Epüre l’è lì bela mortu!” I van a veghe tütti dui, i guòcia e i capissa che u deva avaighe tió ‘n còsu ei bö e u l’à masó perchè u gh’à ‘n segnu inta testa… Istu che chi u vò in tütte i fürie e u gh’diza: “Mi a vöiu ei me gugnéin bela vivu, e se i n’me lu dai, a v’portu via ei bö!” “Ma t’pö capì , in bö l’è tüttu n’òtr'afòri, u n’l’è mia ‘n gugnéin, eh? E pö l’éa anche ‘n gugnéin pcinéin, issu…” “No, no, no, Mi a vöiu ei me gugnéin vivu, du restu… a v’portu via ei bö!” E ‘nsuma che, dòghe da chi, dòghe da lò, a ‘n sertu puntu l’à ciapó ste bö e u s’ ne ndó. E quel lò u n’ gh’à pusüu fò ninte…

Quel lò u caméin-a turna tütt’u giurnu e a-a saia u riva inti ‘na caséin-a. U vena nötte e u vraissa ‘ndò a drumì, e u dumanda turna a ‘na dona s'a pö tegnighe ei bö inta stòla. Sta sciua a gh’diza: “Sì, sì, metìlu püre lì inta stòla che intantu niòtri a n’ghe n’ema pü ‘d bestie perchè a gh’avaimu ‘na vòca, a l’ema vendüa, a sema sainsa e lì inta stòla u n’gh’è ninte… Metìglu püre…”. Pö u pòrta e u s’ne vò a l’usterìa e pöi a drumì int’l’albergu. Mò inta nötte a fiuéin-a id quela dona ch’à l’aiva fòttu mette ei bö inta stòla a s’è sentìa mò e u gh’è gnüu in gran mò ‘d pansa. Alua i àn ciamó ei megu d’ürgiainsa. Ei megu l’è gnüu, u l’à visitò e l’à ditu: “Eh, sta fiöa a gh’avaissa de bsögnu d’in pó ‘d brodu ‘d còrne, id manzu.” Mò ava i maslè i ea tütti serè e pöi lu i staiva inti ‘na caséin-a… e i n’pudaiva mia ndò a piò a còrne id nötte…

A sa dona u gh’vena a mainti che inta stòla u gh’ea ste bö e a diza: “Oh, guòcia ‘n pó che furtün-a! S’a ndema ‘nta stòla a taiòghe ‘na fetìn-a inti ‘na cössa, pöi a gh’dema ‘n pó ‘d faìn-a in sima da ferìa, ei bö u guaìssa e i n’se n’acorza nsöin-i…” E infatti i fan csì: i van inta stòla, i tòia ‘na fetìn-a inti ‘na cössa, pöi i gh’metta ‘n pó ‘d faìn-a in sima csì ch’u n’sorta pü ‘d sangue, e i fan ei brodu per la fiuéin-a ch’u gh’pòssa ei mò ‘d pansa. Mò a-a matéin-a u riva ei padrón dei bö. U vò inta stòla per piò u so bö e u vèga che i gh’àn taió ‘na fetìn-a inti ‘na cössa. Alua u turna indré, u vò ‘n cò ‘d quela dona e u gh’diza: “Mò cmè la che a-i me bö i gh’àn taió ‘na fetín-a inti ‘na cössa?” “Oh” a ghe spiega sta dona “Menu mòle ch’u gh’ea ei vostru bö, perchè a me fiuéin-a a s’è sentìa mò stanötte, emu duvüu piò ‘n pó ‘d còrne per fòghe ei brodu...” “E pö capì se i duvai piò a còrne inta cössa dei me bö! Ah, mi a ne vöiu pü is bö ch’l’è lì… O ch’i m’ lu dai intregu ncu a so fetìn-a cmè ch’u l’aiva prima ncu i cösse, du restu… a vöiu a fiuéin-a ch’l’à bevüu ei brodu!” “Mò pö capì, i vrai ch’a v’dòga a me fiuéin-a?” a rispunda quela dona. “Sì, sì, sì, o ei me bö intregu o a fiuéin-a”. E ‘nsuma che sta dona, pianzandu, dòtu ch’u n’gh’ea nsöin-i chi la difendaiva peichè l’ea ‘na povra vidva, l’à duvüu cede a so fiuéin-a, sperandu ch’i gh’la purtaissa pö nderé. Quel omu alua u s’l’à missa inti ‘n sòccu, u s’l’à büttó in sima dei spòle e u l’à prinsipió turna a ndòsne avanti versu ei mercó.

Mò ava l’ea turna stancu, l’ea nötte, e l’à duvüu lassò quel sòccu ncu a fiuèin-a ndrainta inti ‘na famìa. A-a saia l’à picó inti 'na porta di ‘na cò e l’à dumandó ei piazai id lassò lì u sòccu tütta a nötte, ch’u fissa passó au l’üdmàn matéin-a a piòlu. Bain vrenté i padrón-i da cò i an acetó id tegnì ste sòccu, mò inta nötte i àn sentìu quarchedöin ch’u s’ lamentaiva. U paìva ch’u fissa öin ch’u pianzaissa. Alua i són sté ‘n pó curiuzi id savai csè ch’u gh’ea inti ste sòccu, i són ndè a drubì e i àn vistu ch’l’ea quela fiuéin-a. E i duvai savai che quela fiuéin-a l’ea a nessa id quei giainte ch’i stazaiva inte sa cò. Alua i l’àn brassò sü, i gh’àn fòttu cuntò icmèla ch’l’ea lì inti ste sòccu. E quande che i àn sentìu a storia, i l’àn ciapò , svelti svelti, e i àn mandó ün so bòrba, ei frè ‘d so mumò, i l’àn mandó süptu ndré ncu a fiuéin-a a purtògla a cò a so mumò. E lu i àn ciapó ‘n càn che i gh’avaiva ‘nta curte – öin id quei can-i pütostu forti, eh, e ch’i morda facilmainte – e i l’àn missu ‘ndrainta du sòccu ai postu da fiuéin-a. I l’àn ligó e i àn spetó ch’u rivaissa ei padrón du sòccu. Quande quel lò l’è rivó, à dumandó se u pö piò u so sòccu. Alua i àn fòttu mustra id ninte e i gh’àn ditu: “Sì, sì, piàilu, ch’l’è lì ndè ch'i l’ài missu iei saia”. U ciòpa ste sòccu, u s’o metta a spòle e u vò. E u painsa: “Stavotta u n’è capitó ninte, eh? D’ogni modu, a gh’ö ‘na fiuéin-a intu sòccu e quarcòssa a n’farö”. U caméin-a, u caméin-a, e intantu ei càn u prinsipiaiva a raspò intu sòccu e a lamentòse. E le u s’pensaiva ch’u fissa a fiuéin-a ch’a pianzaissa e u gh’dizaiva: “Tòze, tòze, che quande ch’a son a cò, a t’ fòssu i raviö!”.

Mò ste càn u cuntinuàiva a lamentòse e a gratò ncu i unge cuntra au sòccu. E le u turna a dighe: “Stò còlma, tòze, tòze, che quande ch’a rivema a cò, a t’ fòssu i raviö!”. Fin tantu che, rivó davanti a-a so cò, l’à duvertu u sòccu e ei càn l’è sattó fö icmè ‘n león, u gh’à dó ‘na murdiò ntu nòzu e via de gambe! Alua le, tegnìnduse ‘na màn in sima du nòzu ch’u sanguinàiva, u s’è missu a bragiò: “Tö, tö, tö, vè chi, che ei me nòzu u n’l’è ninte u tö! Tö, tö, tö, vè chi, che ei me nòzu u n’l’è ninte u tö!” Mò ei càn, via de gambe ncu u nòzu ‘n bucca! E l’è rivó turna lò dai so padrón-i. E quel lò l’è restó sainsa nòzu… e sainsa saizu!