Verkezinge

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Verkezinge of, in inkelvoud, 'n verkezing, rifferere nao e polletiek konsep wat 't formeel collectief besjlissingvörmingsproces ongersjtreep woabie 'n bevouking 'n individu of miè indivduë kees, sjtump in anger weurd, um 'n publieke amb te bekleie. Sjtriek genomme rifferere verkezinge, Wahl en élection allemaol nao 't woord keus - woadoor in prinsiep ouch e rifferendum es verkezinge kin weure besjouwd. Euver 't algemein gebruuk me in Europa ivvels de nauwer, ièrsjgeneumde diffenitie van "verkezinge".

Verkezinge zin saer de 17e ièw 't gebruukelik mechanisme woabie de moderne reprizzentatieve democratie wirk. Verkezinge kinne functies vervulle in de legislatieve mach, soms ouch in de executieve en judicieel mach, en veur regionaal en lokaal euverheje. Dit proces weurt ouch gebruuk in väöl anger particulier en zakelik organisaties en van clubs of vriewilligersvereiniginge.

't Universeel gebruuk van verkezinge es instrument veur 't selectere van reprizzentante in modern representatief democratieë sjtoon in kontras mèt de praktiek in 't democratisch archetype: 't oud Athene. Hie woorte de verkezinge neet gebroek umdat die besjoud woorte es 'n oligarchisch instituut. In plaatsj daovan woorte verkozene gesorteerd door middel van 't lot, willekeurig dus, oet de collectie sjtumme die geleverd waore.

In Nederlands Limbörg weure eder veer jaor verkezinge van de Provinciaal Sjtate van Limbörg gehawwe. In Belsj Limbörg weure Provincieraodsverkezinge gehawwe, mer die vinge minder dieks plaatsj: eine kièr in de zès jaor. Daoneve geuf 't in bei provincies ouch veur eder gemeinte gemeinteraodsverkezinge. Ouch hie gilt: In Nederlands Limbörg eine kièr de veer jaor (wie Mesjtreech) en in Belsj Limbörg eine kièr de zès jaor (wie Tóngere). In Belsj höbs de nog 'n extra laag die Nederland neet haet: de geweste. Zoea sjtumme Belsj-Limbörgers dus ouch nog eder vief jaor mèt in Vlaomse verkezinge.

Wier geuf 't in Nederland eder veer jaor Nederlandse verkezinge um de Twiède Kamer te verkeze, dae op ziene beurt 'n kabbinèt moet sjteune. Vilt zoa'n kabbinèt, of luk 't neet um 't te vörme, dan moete d'r nuuj nationaal verkezinge weure gehawwe. Dit in tegesjtilling bies provinciaal en gemeintelik verkezinge, die op sjtrikte veer-jaorlikse data zin gepland: tusjedoorse raoje kinne valle, mer zörge dus neet veur nuuj verkezinge. In Belsj besjteit zoa'n versjil neet. Nuuj verkezinge sjtoon vas en maoge neet opins weure geherorganiseerd.

Daoneve gaon Belzje en Nederlanders allebei eine kièr de vief jaor nao de sjtumbus um mèt te sjtumme tiejesj de Europees verkezinge van de Europese Unie (EU), woa ze direk maoge sjtumme veur 't Europees Parlemint. Dat Parlemint verkees op ziene beurt de Europees Kemissie (es 't woare de "regering" van de EU) en kin eder wètsveursjèl vanoet de Kemissie tegehawwe.