Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Immigratie is d'r term vuur 't zich vèstige in e anger lank of gebeed. 'nen Immigrant is ieëmes deë e lank binnekumt, in tegezats tot lüj die zich tiedelig vèstige in e lank. D'r tegepool va 'nen immigrant is 'nen emigrant: ieëmes deë e lank verlaat. Alle bewegónge op de va migrante op de immigratieroutes, heësj d'r immigratietoesjtruim. Deë toesjtuim kin versjille per land. Zoeë hant rieker of veilige leng 'ne groeëteren toesjtruim wie de economisch erme of politiek geverlige leng. Um dees redene hat jieëker lank e eige migratiebeleid. In zoeën beleid weëd entsjeidet wievöal lüj zich in 't lank van aavraag möage vèstige, woeë en aa wèlke eise zie mótte voldoon.
Redene vuur immigratie
- i verbank mit wirk
- politieke motieve
- ikkenomische motieve
- vervolging
- sentimentele motieve (dat heësj, dat me zich wil vèstige um de vuurleefde vuur 't lank zèlf)
- familiehereëniging
- kreeg
- psychologische redene (minder drökte etc.)
De redene vuur immigratie noa 'n bepaald lang zint meëtstes neet eidudig. 'ne Immigrant kin vlöchte vuur kreeg, dewiel deëzèlfde kreeg óch 'n sjleëte ivlód hat op de economie van 't lank oeë de vlöchteling oet emigreert. De arbeidsmaat i dat lank is dan beivuurbild igesjtoert durch kreegshengelinge.
Immigratie i g'n welt
Vlöchtelinge en economische immigratie
E sjpeciaal gróp binne de immigrante, zint de vlöchtelinge. Zie vrage asiel aan in 't lank oeë zie wunse 't immigrere. Mieëtstes vlöcht dees gróp vuur kreeg of um economische redene, zoeëwie arbeid of d'r druim va materieel gelök. Op 't memint kómme de mietste kreegsvlöchtelinge of politieke vlöchtelinge oet 't Midde Oeëste, dewiel de mietste economische vlöchtelinge uëverwegend va de continente Afrika en Azië kómme. De letste joare hant de Europese leng dön immigratiebeleid tsemlig versjerp, oeë-unger óch Oeës-Europese leng wie Pole en Hongarieë. Zoeë hat me Hongarieë besjlaote um de grens mit Servië aaf te sjloete vuur migrante die vanoet anger EU-leng woare trükgesjik. In juli 2015 begós me aa de boew va die 175 kilometer lange umheinóng. Die wilde me vervólges óch nag verlenge neëve de grens mit Kroatië.[1]
Immigratie binne de economisch rieker leng
In economisch rieëker regio's, zoeëwie Europa, 't Australië en Noard-Amerika migrere migrante dökker um sentimenteel of psychologische motieve. Óch economische redene kómme vuur i as rede vuur 't migrere en 't venge va 'ne gesjik of gewunsj beroop of sjtudie is óch vöalvuurkómmend motief vuur emigratie.
Immigratie i de economisch erme of unveilige leng
Binne de (deel)continente Afrika, Zuud-Azië en Zuud-Amerika i minder mieës zint de immegratiesjtruime mieë tiedelig en neet aahaotend va eëd. Dat wil zare, dat i tegezats tot migratiesjtruime noa de rieëker leng vanoet erm leng, de migratie i die regio mieë gevólg is va kreeg en natoerrampe. Óch kin klimaverangeróng, dös 'n untwikkelóng va langen door, rede zing vuur migratie. Zoeë zint lieg ligkende atolle i de Pacifiek, wie Tuvalu ernsjtig bedreig durch de sjteigóng van 't zieëniveau.
Migratie en rech
Universele verklaring van de rechte va d'r minsj
- Vólges "Art. 13" va de Universele verklaring va de rechte va d'r minsj va de VN maog jieëker persoeën zich verplaatse en hat 'r 't recht hat um te blieëve binne de grenze va jieëker lang. 't Artikel verklaaët óch dat jieëkeree zing lank maog verlate en 't rech hat trük te keëre.
- In "Art. 14" weëd vermèld dat jieëker minsj 't recht bezit in e lank asiel aa te vrage en te genete tege vervolgóng.
't Nederlands rech uëver asielaavrage
- I Nederland is 't COA belas mit d'r opvang va de asielzeukesj. Concreet geet 't um 't reëgele va opvangvuurzenónge, 't financieel aafwikkele doava en 't reëgele va d'r oetsjtruim va de vlöchtelinge. Incidenteel handelt 't anger take aaf, die verbank hant mit alle asielprocedures.
- De "Vreemdelingenwet 2000" regelt de aafwikkelóng va de perciese procedures wat betrèf d'r toegang, 't verblief, de handhaving, de rechsmiddele, vriejheedsbepèrkende en -untneëmende mieësname en algemene sjtrafbepalónge vuur de asielzeukesj en vreëm lüj en alle rechspersoeëne die hei mieë te doon han.
- Wie i de mieëtste leng, weëde de migrante die de lokale immigratiewette uëvertraoje hant, illegale migrante genumt.
Visies op immigratie
De immigratie va vlöchtelinge is i vöal leng e controversjieel perbleem. Vuur allem Oeës-Europese leng wie Hongarieë haote zich vuur d'r toesjtruim va de neet-westesje migrante vanoet de kreegsheëd in 't Midde Oeëste te bepèrke, weil de immigrante de leëvessjtandaard en de lone zouwe drökke. Somwieles weëd óch de homogeniteet va e lank as rede gebroek um migratie te bepèrke. Durch d'r toesjtruim va migrante oet anger deler va de welt, zouw de lokale koeltoer verlöare drieëge te goa. Dat sentiment sjpieëlt i Wes-Europese lenger, meh óch in Oeës-Europese leng en Japan inne wichtige rol. Vunnef leng modige migratie actief, meh selectief, aa: de VS, Canada, Nüj-Zieëlank, Australië en Israel. De immigratie is groeëtedeels verantwöadelig vuur e hoeëg netuurlige bevolkeróngsgreuj i die leng. Vergriezóng, mit 'ne negatieve bevólkingsgreuj en dalóng van de beropsbevolkeróng kan durch immigratie tegegegange weëde, wat dan hendig intersant is vuur vöal Wes-Europese leng en leng wie Japan en Australië, die recent óch te make gekrieëge hant mit vergriezóng.
Óch i Nederland is immigratie e maatsjappelig perbleem. I de gesjichde sjteet Nederland, en mit name de ouw gewes Holland, bekank um zing tolerantie. Vanaaf de zestieënden ieëw goof 't zoeëwaal politieke vlöchtelinge as vlöchtelinge die um kreeg of um economische redene vlöchte (Nederlang deeg 't ecnomisch good). Bis de weltkrege in 't begin va de twintigsten ieëw woar Nederland e toevlöchsoord. Aa 't eng va deëzelfde ieëw greujde 't kritiek tege 't tolerante migratiebeleid, vuural rónk de joare 2000. Op 14 februari 2002, inkel maande noa de aasjleëg van 11 september 2001 i New York, kam de partie LPF va Pim Fortuyn op, deë felle kritiek hat op d'r islam. Noa de moard op höm i datzèlfde joar, richde d'r Venlonaar Geert Wilders in 2006 de PVV op. Tegeliek zeet me i versjillige anger Europese leng óch dat 't populisme in opkóms is. Bekangde vuurbilder zint 't Franzuësisje Front National en 't Dütsje AfD. I de hoeëgtepunt va de crisis (noajoar 2015) is 't óch tot actief verzèt en börgerlige ungehuërzaamheed gekómme. [2] Mit name d'r angs vuur terrorisme durch 't toelate van immigrante oet 't Midde Oeës is unger de bevolkeróng en critici van 't Europees migratiebeleid zieër groeët. E significant deel va de bevolkeróng hat vuural angs vuur d'r islam en vingk dat 't geluif unvereënigbaar is mit de westesje democratie. [3]
De gesjichde van immigratie i Nederland en Limburg
Immigratie va beteëkenis goof 't vanaaf de zestieënden ieëw, óch waal d'r Gooden Ieëw. I de middelieëwe goof 't al Joede as etno-religieuze minderheed en óch Zigeuners en Dütsjesj. Vanaaf d'r Gooden Ieëw greujde dat aatal durch de economisch gooj umsjtandighede en 'n veilig plèk. Dees immegrante woare vuurnamelig arbeiders en hankwirkslüj. De godsdeenskrege, die Wes-Europa toen beheësjte, woar doamals de wichtigsten brón va Dütsje emigratie. Aan 't eng va d'r zèlfde ieëw zoochte óch Franzuësisje Hugenote heem hei i de Nederleng as gevólg va de Bartholomeusnach in 1572 en de Hugenotekrege die doa-op vólgde. Doanoa vólgde 'ne nüje sjtruim Joede, meh vuurnamelig Asjkenazim, dewiel de Joede die vlöchde noa de Nederleng i d'r zestieënden ieëw dökker Sefardisch woare, dös aafkómstig oet Zuud-Europa.
Vanaaf 't momint dat Nederland zich i d'r nuëgetieënden ieëw industrialiseerde, kame vuurnamelig economische vlöchtelinge noa Nederland. D'r Ieësjte Weltkreeg in 't Belsj zörgde vuur 'ne groeëte sjtruim van 1 miljoen lüj. In 't zèlfde tiedsbesjtèk woeëde de sjteen- en broenkoalmiene i Zuud-Limburg ge-öapend, die lüj trók oet gans Europa: va Sjlovenië en Italië tot Sjpanje en Dütsjlank. Óch kame lüj oet alle regio's va Nederlank i Heële en umgeëvóng i de koele wirke. I sommige veëdele va Heële guëf 't nag allezeleëve zoeëgeneumde mienwirkesjkolonieë die geboewd woeëde vuur de arbeiers. 't Diktatoriaal bewink va de nationaal-socialistische leier Adolf Hitler zörgde ungertusje obbenütsj vuur de groeëtsjalige emigratie va Joede oet Dütsjlank. Döks blieëve zie neet, en trókke zie wieër noa 't Vereënig Kuëninkriek en de VS.
I de joare '60 en joare '70 va d'r twintigsten ieëw kame groeëte gróppe arbeidsmigrante noa Nederland oet leng wie Marokko en Turkeie. De dekoloniseróng hat dao vuur gezörg dat vanaaf de joare '50 al groeëter gróppe Indieësj en vanaaf de joare '70 Surinamesj zich vèstigde i Nederland. Bekans dirèk hei-op vólgde de Antilliane. Dizze toesjtruim sjtopde zoeë ungeveër aan 't eng va de joare '80. Ungertusje weëd klaar dat de arbeidsmigrante, oeë-va gedach woeëd dat zie trükkieëre zouwe, neet mieë trükkieërde noa lank va herkóms. 't Beleid va de regieróng toentertied woar soepel. 't Aatal asielaavrage sjteëg hel, en nag sjneller i de joare '90 vaweëge de kreeg i Joegoslavië en de krege in Afrikaanse leng wie Kongo en Rwanda. Och 't valle van 't Iezere Gordien durch d'r val van 't communisme zörgde vuur 'ne aahaotende sjtruim van Oeës-Europese migrante, oeë-unger vuurnamelig Pole, Roemene en Bulgare. 't Arabische Vuurjoar in 2010 en 2011 hat tot gevólg dat 't noe óch vöal vlöchtelinge guëf oet leng oeë noe kreeg is: Syrië en Irak.
Sjtatistieke
I Nederlang wónne 17 miljoen lüj, oeë-va ungeveër 3.594.744 allochtoon. 1.5970.160 zint westers allochton, 1.997.584 is neet-Westers (sjtank: 2014). De nieëgste tabel guëf aa, wèlke gróp en wievöal doava zich bevinge i Nederlands gróndgebeed. 't Tabel guëf de tieën groeëtste etnische gróppe aa:
| Lank | Aatal |
|---|---|
| Turkeie | 396.414 |
| Marokko | 374.996 |
| Indonesië | 372.223 |
| Dütsjlank | 368.512 |
| Suriname | 348.291 |
| Antille | 146.855 |
| Pole | 123.003 |
| 't Belsj | 115.028 |
| Vuurmalig Joegoslavië | 82.290 |
| Vereënig Kuëninkriek | 81.860 |
Noot: 't Aatal Sjineze is officieel 64.097 (oeë durch 't neet opgenómme is i de lies, meh 't guëf vermeujelig vöal mieë, zoeën 80.000 bis 100.000 (sjtank: 2014);
Zuuch óch
- Europese migrantecrisis
- Emigratie
- Allochtoon
- Nationaliteet
- Multikoeltoeralisme
- Koeltoerele antropologie
Externe links
Referenties
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
