Twelfde iew

De twelfde iew vaan de westerse (christeleke) jaortèlling leep vaan 1101 tot en mèt 1200. In de Europese historie is dit ein vaan de middeliewe, in 't bezunder ein vaan de hoeg middeliewe. Vaanoet Europees perspectief woort de iew beheers door de Kruustochte, zoewel direk es indirek. De feodaol rechsorde vaan de hoeg middeliewe weurt in dezen tied opgebouwd; ze zal zörge veur economische veurspood meh ouch väöl oongeliekheid.

èlfde iew - twelfde iew - daartiende iew

Groete gebäörtenisse

• 1107: Lieëf (Zoutleeuw) krijg stadsrechte.
• 1118: Wèssem weurt es 'stad' vermeld. Of 't ouch ech stadsrechte had, is neet bekind.
• 1122: Utrech krijg es ein vaan de ierste plaotse in Nederland stadsrechte. De facto waor 't al iewelaank de belaankriekste plaots in de wij umgeving.
• 1125: Val vaan de Liao-dynastie, die e deil vaan noordelek China regeerde.
• 1127: Mèt de val vaan keizer Qinzong kump 'n ind aon de Noordeleke Song-dynastie. De zuieleke tak blijf nog 152 jaor aon de mach.
• 1138: 't Graofsjap Zutphen, noe bekind es De Graofsjap of d'n Achterhook, kump aon Gelder.
• 1139: Portugal weurt e zelfstendeg keuninkriek.
• 1147: Twiede Kruustoch: E christelek leger pak Lissabon, wat aon 't keuninkriek Portugal weurt touwgeveug.
• 1147: 't Kalifaot vaan de Alhomade vereuvert 't riek vaan de Almoravide en lijf Marokko zoewie de resterende bezittinge op 't Iberisch sjiereiland in.
• 1162: 't Graofsjap Barcelona weurt bij 't keuninkriek Aragon ingelijf.
• 1171: Saladin lijf 't Fatimidekalifaot (=Egypte) in.
• 1187: Saladin vereuvert 't keuninkriek Jerusalem. Allein de stad Tyrus blijf in christeleke han.
• 1189: Begin Daarde Kruustoch.
• 1189: In Indië kump 't Westelek Chalukyariek tot 'n ind.
• 1192: D'n Daarde Kruustoch indeg mèt e verdraag tösse Saladin en de Kruusvaorders oonder Richard Liewenhart.
  • 't Keuninkriek Cyprus weurt gestiech.
  • De Kruusveerders kriege 'n kösstroek in de Levant dee vaan Tyrus tot Jaffa löp (Jeruzalem kump dus neet trök in christeleke han).

Wetensjap en filosofie

Religie

• 1123: Ierste Lateraons Concilie, biejeingerope door paus Callixtus II. Op dit ierste concilie sinds 't Westers-Oosters sjisma krijg de paus oetgebreide bevooghede, dewijl leke (in 't bezunder wereldleke voorste) wiedgaond oetgeslote weure vaan kèrkeleken invlood.
• 1139: Twiede Lateraons Concilie, biejeingerope door paus Innocentius II. Neve kleiaasjveursjrifte veur geisteleke weurt hei veural opgerope tot zuveren oorlog en e verbod op riddertoernoje ingestèld.
• 1179: Daarde Lateraons Concilie. De Cathare en Waldenze weure veroerdeild, en voorste weure opgerope get detege te doen. Um sjismata wijer te veurkoume weurt bepaold tot allein de kardinaole 'ne nuie paus kinne beneume.

Kunste

• 1160: verbouwing Sintervaoskèrk in Mestreech. De kèrk krijg naoventrint 't uterlek wat ze noe nog heet.
• ca. 1175: ierste werke vaan Heinric van Veldeke

Persoenelekhede

Voorste

• Boudewijn I vaan Jeruzalem
• Frederik I vaan 't Heileg Roems Riek
• Keizer Gaozong
• Hendrik I vaan Ingeland (Hendrik de Gelierde)
• Hendrik II vaan Ingeland (Hendrik Plantagenet)
• Keizer Huizong
• Jan I vaan Ingeland (Jan Zoonderland)
• Johannes II Komnemos (vaan 't Byzantijns Riek)
• Lowie VI vaan Fraankriek (Lowie d'n Dikke)
• Lowie VII vaan Fraankriek (Lowie de Jóngere)
• Manuel I Komnemos (vaan 't Byzantijns Riek)
• Melisende vaan Jeruzalem
• Richard I vaan Ingeland (Richard Liewenhart)
• Saladin

Wetensjappers en filosofe

• Averroes

Kunstenere

• Heimo
• Heinric van Veldeke
• Hildegard vaan Bingen
• Leoninus

Jaore

Jaore 1100	1101	1102	1103	1104	1105	1106	1107	1108	1109	1110
Jaore 1110	1111	1112	1113	1114	1115	1116	1117	1118	1119	1120
Jaore 1120	1121	1122	1123	1124	1125	1126	1127	1128	1129	1130
Jaore 1130	1131	1132	1133	1134	1135	1136	1137	1138	1139	1140
Jaore 1140	1141	1142	1143	1144	1145	1146	1147	1148	1149	1150
Jaore 1150	1151	1152	1153	1154	1155	1156	1157	1158	1159	1160
Jaore 1160	1161	1162	1163	1164	1165	1166	1167	1168	1169	1170
Jaore 1170	1171	1172	1173	1174	1175	1176	1177	1178	1179	1180
Jaore 1180	1181	1182	1183	1184	1185	1186	1187	1188	1189	1190
Jaore 1190	1191	1192	1193	1194	1195	1196	1197	1198	1199	1200